Εθνικισμός και λαϊκισμός ελλοχεύουν στη Ρουμανία

«Η διαφθορά σκοτώνει», φώναζαν έναν χρόνο πριν δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, κυρίως νέοι, στους δρόμους της Ρουμανίας, διαμαρτυρόμενοι ενάντια στο διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο. Αφορμή ήταν μια καταστροφική πυρκαγιά με πάνω από 60 νεκρούς σε κέντρο νυχτερινής διασκέδασης στο Βουκουρέστι. Οι διαδηλώσεις οδήγησαν τελικά στην παραίτηση του ρουμάνου πρωθυπουργού Βίκτορ Πόντα και της κυβέρνησής του. Τα ηνία ανέλαβε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών με επικεφαλής τον πρώην ευρωπαίο Επίτροπο Γεωργίας Ντάτσιαν Τσιόλος, ο οποίος δεν ανήκε σε κάποιο κόμμα. Στον έναν χρόνο διακυβέρνησής του κατάφερε να σταθεροποιήσει την πολιτική και οικονομική κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη του τα αιτήματα των διαδηλωτών για σεβασμό, υπευθυνότητα και διαφάνεια.

Οι σημερινές κοινοβουλευτικές εκλογές θα κρίνουν εάν μπορεί να υπάρξει συνέχεια στην πολιτική πορεία που χάραξε ο Ντάτσιαν Τσιόλος. Οι επιζώντες της θανάσιμης πυρκαγιάς πάντως παροτρύνουν τους συμπατριώτες τους να ψηφίσουν. «Ξέρουμε ότι σε πληγώνει η διαφθορά, η γραφειοκρατία και η οικογενειοκρατία στη χώρα. Αν θέλεις ίσα δικαιώματα και νόμους που να σε προστατεύουν, πρέπει να πας να ψηφίσεις», λένε σε βιντεοσκοπημένο τους μήνυμα.

Προεκλογική λασπολογία

Ωστόσο, η έκκλησή τους χάνεται μέσα στην τηλεοπτική λασπολογία του προεκλογικού αγώνα. Εκπρόσωποι του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος PSD και τα φίλα σε αυτό προσκείμενα μέσα ενημέρωσης βάλλουν ενάντια σε οτιδήποτε δεν είναι «παραδοσιακά ρουμάνικο» ή είναι «ξενόφερτο». Ο Ντάτσιαν Τσιόλος, που δήλωσε πρόθυμος να παραμείνει στην πρωθυπουργία σε περίπτωση που κερδίσουν τις εκλογές το Εθνικό Φιλελεύθερο Κόμμα (PNL) και το νέο πολιτικό κίνημα Ένωση για τη Διάσωση της Ρουμανίας (USR), είναι σύμφωνα με εκπροσώπους του PSD κατευθυνόμενος από τις Βρυξέλλες, ενώ σε ό,τι αφορά την αρχή κατά της διαφθοράς DNA, η οποία έχει πραγματοποιήσει επιτυχείς έρευνες κατά πολιτικών, οδηγώντας ορισμένους στη φυλακή, ισχυρίζονται ότι ελέγχεται από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Επιθέσεις δέχεται και ο γερμανικής καταγωγής ρουμάνος πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις, λέγοντας ότι «δεν είναι αληθινός Ρουμάνος». Οι εκπρόσωποι του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος δεν φείδονται εθνικιστικής προπαγάνδας, υποστηρίζοντας ότι πίσω από αυτήν τη «συνωμοσία κατά της Ρουμανίας» κρύβεται ο ουγγροεβραϊκής καταγωγής αμερικανός δισεκατομμυριούχος μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος, ο οποίος -όπως ισχυρίζονται- χρηματοδότησε ένα πρόγραμμα με στόχο την οικοδόμηση μιας ανοιχτής κοινωνίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες αποκλειστικά και μόνο για να θέσει τη Ρουμανία υπό τον έλεγχό του.

Τέτοιες τοποθετήσεις δεν είναι κάτι καινούριο για τη Ρουμανία. Αμέσως μετά την πολιτική στροφή τον Δεκέμβριο του 1989 οι νέοι, πρώην κομμουνιστές ηγέτες, διέσπειραν το σύνθημα «Δεν ξεπουλάμε τη χώρα μας». Με συνθήματα όπως αυτό, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια μετά την πτώση του κομμουνιστή δικτάτορα Τσαουσέσκου, έμπαινε φραγμός στη διαδικασία οικοδόμησης δημοκρατικών δομών, στην επιστροφή στον πολιτικό βίο προσωπικοτήτων που επέστρεψαν από την εξορία, αλλά και στην προσέλκυση περισσότερων ξένων επενδυτών.

Η νέα γενιά κρίνει το μέλλον

Μετά την ένταξη της Ρουμανίας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ (2004 και 2007 αντίστοιχα) οι εθνικιστικές τάσεις εξασθένησαν κάπως, για να ενισχυθούν και πάλι κατά τη διάρκεια του αγώνα για τις προεδρικές εκλογές του 2014. Ο πρώην πρωθυπουργός Βίκτορ Πόντα είχε κάνει τότε απαξιωτικές δηλώσεις για την καταγωγή του σημερινού προέδρου Κλάους Γιοχάνις από μία εθνοτική και θρησκευτική μειοψηφία της Ρουμανίας. Παρόλα αυτά η στρατηγική της λοιδωρίας εκ μέρους των σοσιαλδημοκρατών δεν εμπόδισε τον Γιοχάνις να εκλεγεί πρόεδρος.

Αυτή τη φορά όμως η στρατηγική αυτή του PSD και μικρότερων κομμάτων που τάσσονται στο πλευρό του φαίνεται να αποδίδει. Παρά τα σκάνδαλα στα οποία εμπλέκονται κορυφαία στελέχη του PSD, το κόμμα συγκέντρωσε 44% σε μια από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Το PNL και το USR, που στηρίζουν τη μεταρρυθμιστική ατζέντα του πρωθυπουργού Τσιόλος, συγκέντρωσαν μόλις 23% και 7% αντίστοιχα.

Γεγονός είναι ότι πολλοί Ρουμάνοι είναι απογοητευμένοι από τους πολιτικούς. Το ό,τι είναι αδύνατο να αλλάξει η πολιτική ελίτ μέσα σε μια νύχτα το γνωρίζει καλά και η λεγόμενη «γενιά του facebook», που παρεμβαίνει ενεργά στα προεκλογικά δρώμενα και θέλει να βάλει οριστικό τέλος στα κακώς κείμενα της ρουμανικής πολιτικής. Η συμμετοχή αυτής της νέας γενιάς στις σημερινές εκλογές εκτιμάται ότι θα κρίνει εάν η Ρουμανία θα επιστρέψει στα αποτυχημένα πολιτικά πρότυπα ή θα συνεχίσει στη γραμμή της αλλαγής του πολιτικού συστήματος που έχει δρομολογηθεί.

Ρόμπερτ Σβαρτς / Άρης Καλτιριμτζής