Εβδομάδα προϋπολογισμού (εν καιρώ πολέμου)

«Δημοσιονομική εβδομάδα» αυτή που διανύουμε στο Βερολίνο με την έγκριση του προϋπολογισμού να αναμένεται την Παρασκευή. Σήμερα, Τετάρτη, στο βήμα της γερμανικής βουλής ανέβηκε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, υπεραμυνόμενος του δύσκολου φετινού προϋπολογισμού, του μεγάλου πακέτου ελαφρύνσεων που τίθεται από σήμερα σε ισχύ και του Ειδικού Ταμείου για τον Γερμανικό Στρατό, απαντώντας συγχρόνως στην κριτική και τους οξυμένους τόνους του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Φρίντριχ Μερτς (CDU).

Η διαδικασία που ακολουθείται για την ψήφιση του προϋπολογισμού είναι μακρά, τεχνοκρατική, σχολαστική: πρέπει πρώτα να εγκριθούν οι επιμέρους προϋπολογισμοί των γερμανικών υπουργείων, με όλα τα χαρτοφυλάκια να θεωρούνται επιβαρυμένα, τόσο εξαιτίας της πανδημίας αλλά κυρίως εξαιτίας των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία.  Προϋπολογισμός κρίσης, έκτακτων συνθηκών, πολέμου έχει χαρακτηρισθεί μέχρι τώρα από πολιτικούς και ειδικούς. Και πράγματι έτσι είναι.

500 δις δαπάνες

Οι συνολικές κρατικές δαπάνες της Γερμανίας αγγίζουν φέτος τα 500 δις ευρώ. Από αυτά 100 δισεκατομμύρια εμπίπτουν στο έκτακτο «πακέτο» για το Ειδικό Ταμείο Ενίσχυσης του Γερμανικού Στρατού, για το οποίο τελικά επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ των κομμάτων της συγκυβέρνησης (Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων, Φιλελευθέρων) και της αξιωματικής αντιπολίτευσης (Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών) πριν από λίγες μέρες. Επίσης το ποσό των έκτακτων χρεών που αναγκάστηκε να αναλάβει φέτος η Γερμανία ανέρχεται σε 40 δις ευρώ.

Τον έντονο προβληματισμό του για τη φύση του προϋπολογισμού του 2022 εξέφρασε πάντως και ο υπ. Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ από τους Φιλελευθέρους. «Έχω έναν κόμπο στο στομάχι για τα υψηλά χρέη που πρέπει να αναλάβουμε εξαιτίας του πολέμου και επειδή η πανδημία του κορωνοϊού δεν έχει ξεπεραστεί ακόμη - δεν μου έχει φύγει αυτή συνήθεια» ανέφερε χθες στην εκπομπή Heute Journal του ZDF. Υπογράμμισε ότι το  Ειδικό Ταμείο για την Μπούντεσβεραποτελεί «μοναδική εξαίρεση», τονίζοντας επίσης ότι συμφωνήθηκε να τηρηθεί (μελλοντικά) ο συνταγματικός κανόνας του «χρεόφρενου» και να αποφευχθούν οι αυξήσεις φόρων.

Τα «κρίσιμα» σημεία του προϋπολογισμού

Ακριβώς αυτό είναι ένα από το σημεία που ήδη προκαλούν προβληματισμό: η τήρηση του συνταγματικού «φραγμού» σε κάθε νέο δανεισμό, ένα μέτρο που είχε κατοχυρωθεί στο γερμανικό Σύνταγμα προκειμένου να περιορίσει τα υπερβολικά ελλείμματα. Ειδικοί εκτιμούν ότι δεδομένων των διαρκώς έκτακτων συνθηκών και χωρίς να προβλέπεται άμεσος τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία, δύσκολα θα μπορέσει να τηρηθεί ο κανόνας του «χρεόφρενου» τα επόμενα χρόνια.

Δεύτερο σημείο που αλλάζει τα δημοσιονομικά δεδομένα είναι η δέσμευση της γερμανικής κυβέρνησης για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ, προκειμένου να επιτευχθεί σύγκλιση με τους νατοϊκούς στόχους, κάτι που δεν γινόταν τα προηγούμενα χρόνια - και αυτός ο στόχος θα πρέπει να κατοχυρωθεί συνταγματικά, όπως και το Ειδικό Ταμείο. Όπως παρατηρεί σε ανάλυσή της η ιστοσελίδα tagesschau.de το 2021 ο αμυντικός προϋπολογισμός ανερχόταν σε 47 δις ευρώ. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 2%, θα πρέπει οι αμυντικές δαπάνες να αυξηθούν στα 70 δις ευρώ. Η συνταγματική κατοχύρωση μιας τέτοιας «ρήτρας» δεσμεύει ουσιαστικά και τις επόμενες κυβερνήσεις, ως συνταγματικός κανόνας ανώτατης νομικής ισχύος.

«Καυτό» πεδίο θεωρούν οικονομολόγοι και το πεδίο των συντάξεων αλλά και της στήριξης των ταμείων υγείας, δεδομένου ότι μεγάλο ποσοστό της χρηματοδότησής τους προέρχεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, με τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών να μην επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών.

Περισσότερα χρήματα για το κοινοβούλιο

Τις δύο πρώτες μέρες της εβδομάδας προϋπολογισμού εξετάστηκαν μεταξύ άλλων τα κονδύλια των Οικονομικών, Οικογένειας, Περιβάλλοντος, Ψηφιοποίησης και Συγκοινωνιών αλλά και οι επιμέρους προϋπολογισμοί της καγκελαρίας, της γερμανικής Προεδρίας, του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου (Μπούντεσρατ) και του Γερμανικού Κοινοβουλίου (Μπούντεσταγκ). Προβλέπεται μάλιστα ενίσχυση του γερμανικού κοινοβουλίου εξαιτίας του αυξημένου νομοθετικού φόρτου αλλά και της αύξησης των δαπανών προσωπικού και διοίκησης. Mόνο οι βουλευτές είναι 736.

Πάντως ήδη από την έναρξη των εργασιών της Ολομέλειας δεν έλειψαν οι επικριτικές φωνές. Επιστροφή στην κανονικότητα ζήτησε ο βουλευτής Κρίστοφ Μάιερ από τους Φιλελευθέρους, ελπίζοντας ότι πρόκειται «για τον τελευταίο προϋπολογισμό κρίσης». Από την Κ.Ο. της Αριστεράς η Ζανίν Βίσλερ επέκρινε την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων της γερμανικής κυβέρνησης. «Ο επανεξοπλισμός δεν θα κάνει τον κόσμο πιο ειρηνικό. Θα μπορούσε κανείς να κάνει πιο χρήσιμα πράγματα με τα χρήματα» δήλωσε χαρακτηριστικά. Έντονη κριτική για τη μη τήρηση φέτος του «χρεόφρενου» άσκησε και η εθνολαϊκιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία.

Δήμητρα Κυρανούδη, Βερολίνο