Γιατί η ασφάλεια του Ισραήλ είναι θεμελιώδης για το Βερολίνο
17 Οκτωβρίου 2023
Η ασφάλεια του Ισραήλ αποτελεί επιταγή συνταγματικής φύσης για το γερμανικό κράτος. Η φράση αυτή ειπώθηκε πολλές φορές στη Γερμανία μετά από την επίθεση της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Την περασμένη Πέμπτη ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς διαβεβαίωνε στο γερμανικό κοινοβούλιο: «Αυτή τη στιγμή υπάρχει μόνο μια πλευρά, στην οποία μπορεί να ταχθεί η Γερμανία, η πλευρά του Ισραήλ. Η ασφάλεια του Ισραήλ είναι μια από τις κυρίαρχες επιταγές του γερμανικού κράτους».
Η διατύπωση ανάγεται στην τότε καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, η οποία το 2008 ήταν η πρώτη αλλοδαπή επικεφαλής κυβέρνησης που πραγματοποίησε ομιλία στο ισραηλινό κοινοβούλιο, στην Kνεσέτ. Αφορμή ήταν η 60ή επέτειος της ίδρυσης του ισραηλινού κράτους. «Κάθε ομοσπονδιακή κυβέρνηση και κάθε προκάτοχός μου έχει αναλάβει δεσμεύσεις για την ασφάλεια του Ισραήλ με αφετηρία την ιστορική ευθύνη της Γερμανίας», υπογράμμισε η καγκελάριος για να προσθέσει: «Αυτή η ιστορική ευθύνη της Γερμανίας αποτελεί μέρος της κυρίαρχης επιταγής του γερμανικού κράτους». Με τον όρο «Staatsräson» εννοούσε την απόλυτη προτεραιότητα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
«Το Ισραήλ θα ιδρύονταν και χωρίς τον Χίτλερ»
Η ιδιαίτερη σχέση της Γερμανίας με το Ισραήλ απορρέει από την μαζική δολοφονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων από τη ναζιστική Γερμανία. Ακούγεται συχνά ότι χωρίς το Ολοκαύτωμα δεν θα είχε ιδρυθεί ποτέ ισραηλινό κράτος. Πρόκειται για «μεγάλη ανοησία», λέει ο ιστορικός Μίχαελ Βόλφζον, συγγραφέας βιβλίων όπως το «Σε ποιον ανήκουν οι Άγιοι Τόποι;». Ο γιος γερμανοεβραίων προσφύγων από το Μόναχο, ο οποίος γεννήθηκε το 1947 στο Τελ Αβίβ και ζει σήμερα στο Μόναχο ,εξηγεί σε συνέντευξη στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων dpa: «Ο σιωνισμός, δηλαδή η προσπάθεια για ένα ανεξάρτητο εβραϊκό κράτος, ξεκίνησε το 1897 με το θεσμικό του πλαίσιο να δημιουργείται το αργότερο το 1920. Eίναι πολύ πιθανό το Ισραήλ να ιδρύονταν ακόμη και χωρίς τον Χίτλερ.
Τι όμως εννοούσε συγκεκριμένα η τότε καγκελάριος με την διατύπωση για raison d'état; Αν πάρουμε τις δηλώσεις της κυριολεκτικά, σημαίνουν ότι η Γερμανία υπερασπίζεται την ασφάλεια του Ισραήλ. Μπορεί όμως να το πράξει; Ο Μίχαελ Βόλφζον είναι επικριτικός: «Σήμερα, οι άνθρωποι μόνο μιλούν. Επί Αντενάουερ έπρατταν». Το 1952, ο πρώτος μεταπολεμικός καγκελάριος Κόνραντ Αντενάουερ, συνήψε συμφωνία αποζημιώσεων με το Ισραήλ, με την οποία η νεαρή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία δεσμεύονταν για ετήσιες πληρωμές. Από το 1957 έως το 1964 υπήρξε εκτός αυτού εντατική στρατιωτική συνεργασία, εξηγεί ο ιστορικός: «Παραδίδονταν στο Ισραήλ άρματα μάχης, πολεμοφόδια και άλλα, κυρίως από τον τότε υπουργό Άμυνας Φρανς Γιόζεφ Στράους».
Στο μεταξύ όμως οι όροι έχουν αντιστραφεί. Σήμερα η Γερμανία είναι εκείνη που προμηθεύεται από το Ισραήλ αμυντικούς εξοπλισμούς, όπως το αμερικανο-ισραηλινό αντιπυραυλικό σύστημα Arrow 3. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου σχολίασε την αγορά από τη Γερμανία, όχι χωρίς κάποια ικανοποίηση: «Πριν από 75 χρόνια ο εβραϊκός λαός συνεθλίβη στο έδαφος της ναζιστικής Γερμανίας. 75 χρόνια αργότερα, το εβραϊκό κράτος δίνει στη Γερμανία, μια διαφορετική Γερμανία, εργαλεία για να υπερασπιστεί». Για τον ιστορικό Βόλφζον η φράση περί Staatsräson αποτελεί πλέον «ένα μακάβριο αστείο».
«Πολιτική στήριξη αναμένει το Ισραήλ από τη Γερμανία»
Στον αντίποδα κάποιος θα μπορούσε ωστόσο να ισχυριστεί ότι το Ισραήλ δεν εξαρτάται από τη Γερμανία για την άμυνά του, αλλά βασίζεται στις πολύ ισχυρότερες στρατιωτικά ΗΠΑ. Τι προσδοκά όμως το Ισραήλ από τη Γερμανία; Όπως δήλωσε ο γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, το Ισραήλ περιμένει πάνω απ' όλα «στήριξη σε πολιτικό επίπεδο».
Ο ισραηλινός ιστορικός φοβάται ότι η αμέριστη στήριξη των Γερμανών στο Ισραήλ θα περιοριστεί αισθητά μόλις ο ισραηλινός στρατός εισβάλλει στη Λωρίδα της Γάζας και υπάρξουν απώλειες μεταξύ παλαιστινίων αμάχων. «Τότε πολλοί στη Γερμανία θα πουν ότι όλα τους θυμίζουν τους ναζί και το Ολοκαύτωμα», δηλώνει στο dpa.
Παρ' όλα αυτά, υπάρχει στην όλη ιστορία και κάτι θετικό που προκάλεσε διεθνώς αίσθηση. Σε ένδειξη αλληλεγγύης, την ημέρα εισβολής της οργάνωσης Χαμάς στο Ισραήλ, η ισραηλινή σημαία προβλήθηκε στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Εκεί όπου 90 χρόνια πριν κυμάτιζαν κόκκινες σημαίες με τη σβάστικα, προβάλλονταν τώρα στο παγκοσμίου φήμης κτίριο, το Άστρο του Δαβίδ. Μια συμβολική κίνηση, αλλά και ένα σημαντικό μήνυμα από τη Γερμανία.