Γιατί επείγεται το Ισραήλ να προσαρτήσει αραβικά εδάφη;

Ο Μαχμούτ Μπζχαράτ κάθεται σε ένα μεταλλικό κρεβάτι σε μια μισάνοιχτη σκηνή Βεδουίνων βόρεια της κοιλάδας του Ιορδάνη. Ο τόπος Χάμζα αλ Ταχτά, όπου ζει, ανήκει σε εκείνες τις περιοχές στα κατεχόμενα που το Ισραήλ θέλει να προσαρτήσει προσεχώς. “Είναι δικός μας τόπος” λέει ο 39χρονος Παλαιστίνιος. Γενιές ολόκληρες της οικογένειάς του κατοικούν εδώ πριν τον κατακτήσει το Ισραήλ στον Πόλεμο των 7 Ημερών, το 1967. Τα ισραηλινά σχέδια προσάρτησης τού προκαλούν ανασφάλεια, δεν ξέρει τι θα του ξημερώσει. Το ίδιο ισχύει και για άλλους 50.000 Παλαιστίνιους που ζουν στην περιοχή κατά μήκος των συνόρων με την Ιορδανία.

Αλλά τι ακριβώς είναι αυτά τα σχέδια; Η κυβέρνηση του Ισραήλ με βάση το σχέδιο Τραμπ για το Μεσανατολικό, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιανουάριο, θέλει να προσαρτήσει το 30% της επικράτειας της Δυτικής Όχθης. Το πρώτο βήμα προγραμματίζεται για την 1η Ιουλίου. Το Ισραήλ αποκαλεί τη Δυτική Όχθη στα εβραϊκά “Ιουδαία και Σαμάρεια”. Και δικαιολογεί την προσάρτηση με ένα μείγμα βιβλικών, ιστορικών και γεωπολιτικών λόγων ασφάλειας. “Το Ισραήλ θα έπρεπε να το είχε κάνει πριν από 53 χρόνια, αμέσως μετά τον πόλεμο, αλλά κάλιο αργά παρά ποτέ” λέει ο Γιόσι Ντάγκαν, επικεφαλής του Συμβουλίου Εποίκων στο νότιο τμήμα της Δυτικής Όχθης. Δεν συμφωνούν όμως όλοι οι έποικοι μαζί του. Πολλοί εξ αυτών τάσσονται μεν υπέρ της προσάρτησης, αλλά είναι κάθετα αντίθετοι με την ίδρυση Παλαιστινιακού Κράτους στη βάση του σχεδίου Τραμπ.

Ευνοϊκή συγκυρία με πρόεδρο των ΗΠΑ τον Τραμπ

Από το τέλος του πολέμου του 1967 πάνω από 600.000 Εβραίοι έποικοι, σύμφωνα με την οργάνωση Peace Now, έχουν εγκατασταθεί στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Οι Παλαιστίνιοι όμως θέλουν τις περιοχές πίσω για το δικό τους μελλοντικό κράτος με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Η ΕΕ αλλά κι άλλοι πολέμιοι της ισραηλινής εποικιστικής πολιτικής τη θεωρούν καθαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Ο καθηγητής Δικαίου Γιουβάλ Σάνι προβλέπει επίσης δυσκολίες με τους παλαιστινιακούς θυλάκους στην προσαρτημένη επικράτεια. Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου τόνισε ότι δεν έχει την πρόθεση να δώσει την ισραηλινή υπηκοότητα στους Παλαιστίνιους στις περιοχές αυτές. “Εάν αυτό επηρεάσει αρνητικά τη ζωή των Παλαιστίνιων και θα πρέπει να παίρνουν άδειες για να ταξιδέψουν χωρίς να έχουν πραγματικά δικαιώματα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανάμειξη το ανώτατο ισραηλινό δικαστήριο” πιστεύει ο Σάνι. Αλλά γιατί αυτή η σπουδή των Ισραηλινών να προχωρήσουν σε ένα τόσο εκρηκτικό για την ασφάλεια της περιοχής βήμα, ιδιαίτερα τώρα; Απάντηση δίνει το ισραηλινό υπουργείο Αντικατασκοπίας σε κείμενο θέσεων με τους λόγους, το οποίο έχει στη διάθεσή του το γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο.

Ανάμεσα στους βασικούς λόγους είναι η χρονική ευνοϊκή συγκυρία με τον Τραμπ ακόμη πρόεδρο των ΗΠΑ. “Είναι ασαφές, πώς θα εξελιχθεί αυτή η στήριξη μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου” αναφέρεται, καθώς είναι γνωστό ότι ο Τζο Μπάιντεν έχει ταχθεί στο παρελθόν κατά. Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται επίσης ότι η Παλαιστινιακή Αρχή τίθεται ενάντια στη χρήση βίας κατά του Ισραήλ λόγω των δικών της υπαρξιακών συμφερόντων και το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και στη Λωρίδα της Γάζας, όπου η Χαμάς δεν έχει συμφέρον από έναρξη νέου γύρου ένοπλης βίας. Τέλος η παλαιστινιακή κοινή γνώμη στέκεται μάλλον με αδιαφορία σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και καταγίνεται με τον αγώνα της καθημερινότητας.

Υπάρχει και ο παράγων Νετανιάχου. Παρατηρητές εκτιμούν ότι ο 70χρονος πρωθυπουργός βλέπει το βήμα της προσάρτησης ως πολιτική παρακαταθήκη και ως ευκαιρία να περάσει στην ιστορία. Σχολιαστής των Times of Israel εκτιμά ότι με το σκάνδαλο διαφθοράς στην πλάτη του οι μέρες του ως πρωθυπουργού είναι μετρημένες. Στην ισραηλινή κοινή γνώμη φαίνεται ότι επικρατεί ευρεία συναίνεση για τα προς προσάρτηση κατεχόμενα εδάφη. Ακόμη και ο Γιτζάκ Ράμπιν, ο δολοφονημένος κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης, θεωρούσε ότι θα πρέπει να διατηρηθούν οι εβραϊκοί οικισμοί στο πλαίσιο μόνιμης ειρηνικής λύσης ως τμήματα του Ισραήλ. Και αυτός υποστήριζε μόνιμη και συνεχή παρουσία στα σύνορα με την Ιορδανία. 

"Γιατί να εξοργίσουμε τα αραβικά κράτη;”

Βέβαια, τα γεγονότα διαψεύδουν από μόνα τους τη θεωρία. Η οργάνωση Χαμάς, και πιο συγκεκριμένα το στρατιωτικό σκέλος της, έσπευσε να προειδοποιήσει το Ισραήλ να μην προχωρήσει τα σχέδια προσάρτησης, γιατί ένα τέτοιο βήμα θα ισοδυναμούσε “με κήρυξη πολέμου”. Αλλά και τα ΗΕ προειδοποίησαν το Ισραήλ για κίνδυνο ενίσχυσης των εξτρεμιστών μέσω της προσάρτησης δημιουργώντας κενό εξουσίας. Ο Νικολάς Μλαντένοφ, εντεταλμένος των ΗΕ για την Εγγύς Ανατολή, είπε στους δημοσιογράφους ότι “σε περίπτωση που οι Παλαιστίνιοι αισθανθούν ότι δεν υπάρχει ειρηνική λύση της διένεξης, τότε αυτό θα δημιουργήσει ευκαιρίες μόνο στις εξτρεμιστικές δυνάμεις. Επίσης είπε ότι εργάζεται σκληρά για την επανέναρξη των συνομιλιών ανάμεσα στο Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους. “Τα ΗΕ βρίσκονται σε διάλογο με αραβικές χώρες που μελλοντικά θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο.

Και ποιος είναι ο ρόλος της Γερμανίας; Ο υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μαας επισκέφθηκε πρόσφατα το Ισραήλ και επέκρινε τα σχέδια προσάρτησης, αλλά απέφυγε να εκφράσει απειλές για συνέπειες. Εκπρόσωπος της ισραηλινής κυβέρνησης είπε για την επίσκεψη ότι “νομίζουμε ότι η Γερμανία, ακόμη και στην περίπτωση ανακήρυξης παλαιστινιακού κράτους, δεν θα το αναγνώριζε και δεν θα στηρίξει κυρώσεις σε βάρος μας”.  Στη συζήτηση για το όλο θέμα η Γερμανία διαδραματίζει ενεργό ρόλο. Από 1ης Ιουλίου αναλαμβάνει την εξαμηνιαία προεδρία στην ΕΕ και την προεδρία στα μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Προειδοποιήσεις και κριτικές φωνές ορθώνονται και μέσα στο Ισραήλ. Ο Άμος Τζιλάντ, εμπειρογνώμων σε θέματα ασφάλειας, τόνισε ότι η πολιτική των προσαρτήσεων αποτελεί “καταστροφή για την εθνική μας ασφάλεια, το βήμα αυτό θα μπορούσε να βλάψει σοβαρά τις σχέσεις μας με τις αραβικές χώρες και να διαρρήξει το κοινό μέτωπο απέναντι στον κοινό εχθρό, το Ιράν”. Ο Τζιλάντ έχει λόγου γνώσης, γιατί ήταν επικεφαλής του τμήματος πολιτικών και στρατιωτικών υποθέσεων του ισραηλινού υπουργείου Άμυνας. “Τα αραβικά κράτη έχουν γίνει στρατηγικοί μας εταίροι, γιατί θα πρέπει να τα εξοργίσουμε;”

Ειρήνη Αναστασοπούλου/dpa/afp