Γερμανικό ή τουρκικό διαβατήριο;

Μόλις έκλεισε τα 18 της χρόνια, η Εμπρού Ουζούν έλαβε μια επιστολή με το εξής περιεχόμενο: μέχρι να συμπληρώσει τα 23, στις 2 Απριλίου του 2013, θα πρέπει να αποφασίσει μεταξύ της γερμανικής και της τουρκικής υπηκοότητας. «Το αντιμετώπισα τελείως αντικειμενικά. Ταξιδεύω πολύ, προς το παρόν σπουδάζω στο εξωτερικό και πάντα είχα σχέδια να φύγω στο εξωτερικό. Με την τουρκική υπηκοότητα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα πρακτικό. Από την άλλη βέβαια αυτό που έπρεπε να παραδώσω είναι μέρος της ταυτότητάς μου, και δεν μου ήταν σαφές γιατί έπρεπε να το κάνω. Απλά πιστεύω ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικά μειονεκτήματα για μία χώρα, όταν έχω και δεύτερη υπηκοότητα».

Συνολικά 3.316 νέες και νέoι στη Γερμανία που έχουν σήμερα δύο διαβατήρια, πρέπει φέτος να επιλέξουν. Η ρύθμιση αφορά παιδιά μεταναστών που γεννήθηκαν στη Γερμανία μετά την 1η Ιανουαρίου του 1990. Υπό την προϋπόθεση ότι οι γονείς τους ζουν νόμιμα επί τουλάχιστον οκτώ έτη στη Γερμανία, τα παιδιά αυτά έχουν το δικαίωμα να αποκτήσουν τη γερμανική υπηκοότητα. Η σχετική νομοθεσία ισχύει από την 1η Δεκεμβρίου του 2000 και αναδρομικά και για τα παιδιά που γεννήθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου του 1990. Τα παιδιά αυτά έχουν επομένως αυτομάτως δυο υπηκοότητες: τη γερμανική και εκείνη των γονιών τους.

Οι επιλογές

Το αργότερo μέχρι να κλείσουν τα 23 τους έτη πρέπει τώρα να αποφασίσουν ποια από τις δύο υπηκοότητες θέλουν να κρατήσουν. Εάν οι γονείς προέρχονται από χώρα της ΕΕ ή από την Ελβετία, μπορούν να διατηρήσουν και τις δύο, εφόσον έχουν κάνει τη σχετική αίτηση πριν συμπληρώσουν το εικοστό έτος της ηλικίας τους.

Εάν ωστόσο κατάγονται από χώρες εκτός ΕΕ, τότε δεν έχουν το δικαίωμα για διπλή υπηκοότητα. Έτσι έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν την ξένη υπηκοότητα, παραδίδοντας τη γερμανική ή να ζητήσουν να τους αφαιρεθεί η υπηκοότητα των γονέων και να παραμείνουν Γερμανοί. Σε περίπτωση που δεν καταθέσουν εγκαίρως τη σχετική αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία, τότε χάνουν τη γερμανική υπηκοότητα μόλις συμπληρώσουν τα 23.

Τις περιπτώσεις αυτές προσπαθούν να αποτρέψουν οι συμβουλευτικές υπηρεσίες Νέων Μεταναστών της Arbeiterwohlfahrt στη Βρέμη, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της υπηρεσίας Χέρμπερτ Λούκεν: «Αυτό είναι το έργο μας και η αποστολή μας. Να ενημερώσουμε τι πρέπει να κάνουν εάν δεν θέλουν να χάσουν τη γερμανική υπηκοότητα. Εάν δεν κάνουν τίποτα την χάνουν αυτομάτως. Να τους εξηγήσεις απλά ότι όλα αυτά τα χρόνια ήσουν Γερμανός και Τούρκος, είχες δύο διαβατήρια, δύο υπηκοότητες, αλλά αν δεν κάνεις τώρα κάτι, για να το πούμε απλά, από αύριο θα είσαι ‘μόνο Τούρκος’».

Απώλεια υπηκοότητα λόγω άγνοιας

Αυτό ακριβώς συνέβη σε μια νεαρή στην Έσση. Παρά τις συνεχείς επιστολές των γερμανικών υπηρεσιών, δεν φρόντισε να ζητήσει εγκαίρως την απαλλαγή από την τουρκική υπηκοότητα με αποτέλεσμα να χάσει με τη συμπλήρωση του 23ου έτους της τη γερμανική. Εάν θέλει να την ανακτήσει, θα πρέπει να κινήσει τις πολύπλοκες και αρκετά χρονοβόρες διαδικασίες πολιτογράφησης και να περάσει μάλιστα και το σχετικό τεστ.

Εξαιτίας παρόμοιων περιπτώσεων το Ίδρυμα Μπέρτσελσμαν επέκρινε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο. Όπως σημειώνει ο ειδικός του ιδρύματος σε μεταναστευτικά ζητήματα Ούλριχ Κόμπερ είναι αδιανόητο να χάνει κανείς τη γερμανική υπηκοότητα λόγω άγνοιας ή επειδή δεν κατέθεσε εμπρόθεσμα τις σχετικές αιτήσεις. Γι΄ αυτό και ο Χέρμπερτ Λούκεν υποστηρίζει ότι θα πρέπει να επιτραπεί και γι' αυτές τις περιπτώσεις η διπλή υπηκοότητα: «Δεν διαβλέπω κανέναν κίνδυνο για τη Γερμανία, πιστεύω ότι δεν ζημιώνεται το κράτος, εάν κανείς έχει δυο υπηκοότητες».

Στη Γερμανία ωστόσο ισχύει η αρχή της «αποφυγής περισσότερων υπηκοοτήτων». Όσοι απορρίπτουν τη διπλή υπηκοότητα επικαλούνται συνήθως πιθανά προβλήματα σε περιπτώσεις έκδοσης εγκληματιών. Ένα ακόμη επιχείρημα των αντιπάλων της διπλής υπηκοότητας είναι τυχόν επιπλοκές στο ιδιωτικό δίκαιο, για παράδειγμα σε υποθέσεις διαζυγίου.

Στη Βρέμη, όπως σημειώνει ο Χέρμπερτ Λούκεν, 30 νέοι, τουρκικής κυρίως καταγωγής, καλούνται φέτος να λάβουν τη σχετική απόφαση. Οι περισσότεροι θέλουν να διατηρήσουν το γερμανικό τους διαβατήριο. Ένας βασικός λόγος είναι να αποφύγουν την υποχρεωτική στράτευση στη Τουρκία. Πολλοί όμως, όπως λέει, απλά θεωρούν πατρίδα τους τη Γερμανία καθώς γνωρίζουν την πατρίδα των γονιών τους μόνον μέσα από τις καλοκαιρινές τους διακοπές.

Carla Bleiker / Κώστας Συμεωνίδης
Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη