Γερμανία: Διμερείς «συμπράξεις» για ελεγχόμενη μετανάστευση

Ακούραστη φαίνεται να είναι η γερμανική κυβέρνηση όταν πρόκειται για το μεταναστευτικό. Τέλη Ιανουαρίου η υπουργός Αναπτυξιακής Βοήθειας Σβένια Σούλτσε ανακοίνωσε συνεργασία με το Μαρόκο κατά την επίσκεψή της στη χώρα. Λίγες ημέρες αργότερα εγκαινίασε κέντρο παροχής συμβουλών για τη μετανάστευση σε πόλη της Νιγηρίας μαζί με τον Νιγηριανό υφυπουργό. Πέρυσι τον Μάιο στην Κένυα ο καγκελάριος Σολτς προσέλκυσε ειδικευμένους εργάτες και εξήγγειλε συνεργασίες στον τομέα μετανάστευσης με τη χώρα. Εκτός από τη Νιγηρία υπάρχουν κι άλλες χώρες, όπως Κένυα, Κολομβία, Ινδίες, Ουζμπεκιστάν, Γεωργία και Μολδαβία, με τις οποίες η Γερμανία επιδιώκει ή έχει ήδη ξεκινήσει συνεργασία σε αυτόν τον τομέα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι και σε επίπεδο ΕΕ τέτοιες συμπράξεις εφαρμόζονται πάνω από 15 χρόνια στο πλαίσιο του λεγόμενου Μηχανισμού Εταιρικής Σχέσης για τη Μετανάστευση (Migration Partnership Facility).

Στη βάση συνεργασίας και εμπιστοσύνης, αλλά…

Αλλά τι είναι εκείνο που διακρίνει αυτές τις εταιρικές σχέσεις από τη συνήθη συνεργασία για επιστροφές προσφύγων ή τις κλασσικές συμφωνίες μετανάστευσης; Για τον Γιοάχιμ Σταμπ, ειδικό εντεταλμένο της γερμανικής κυβέρνησης επί του θέματος, "οι συμπράξεις μετανάστευσης αποτελούν συστατικό στοιχείο μιας συνολικής αντίληψης" και συνιστούν "μια αλλαγή παραδείγματος για τη μείωση της παράτυπης και την ενίσχυση της νόμιμης μετανάστευσης". Σε αντίθεση με τις γενικές μεταναστευτικές συμφωνίες, οι μεταναστευτικές συμπράξεις αφορούν περισσότερο στην ανταλλαγή και τη συνεργασία με βάση την εμπιστοσύνη στους τομείς της αγοράς εργασίας, της κατάρτισης και της εισροής εξειδικευμένων εργαζομένων. Η παράτυπη μετανάστευση δεν πρέπει μόνο να καταπολεμηθεί, αλλά και να αντικατασταθεί από τη νόμιμη μετανάστευση.

Ο Στέφεν Άνγκενεντ, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης στο γερμανικό Ίδρυμα Επιστήμης και Πολιτικής (SWP) με έδρα το Βερολίνο θεωρεί επίσης ότι οι μεταναστευτικές εταιρικές σχέσεις είναι "εξαιρετικά σημαντικές" και "απαραίτητες". “Ωστόσο, δεν αποτελούν πανάκεια” διευκρινίζει μιλώντας στην DW. “Γι' αυτό νομίζω ότι πρέπει να συνεχίσουμε να τονίζουμε ότι δεν είναι μια πραγματικά αποτελεσματική λύση, αλλά κάτι που χρειαζόμαστε οπωσδήποτε και πρέπει να επεκτείνουμε. Αλλά μην έχετε μεγάλες ελπίδες ότι θα συνάψουμε μια συμφωνία τώρα και αύριο ο αριθμός των αιτούντων άσυλο θα μειωθεί. Αυτό είναι πραγματικά ανοησία. Το θέμα είναι πιο περίπλοκο. Αλλά υπάρχουν δυνατότητες για δράση. Κι αυτό είναι πάντα σημαντικό να το τονίζουμε”.

…υπάρχουν και όρια

Μια από τις αδυναμίες είναι ότι οι συμπράξεις της ΕΕ που συμφωνήθηκαν από το 2007 είχαν ως βασικό στόχο τη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης με αποτέλεσμα να παραμελούνται τα συμφέροντα των κρατών-εταίρων, όπως δυνατότητα κανονικής μετανάστευσης για εργασία, σπουδές ή κατάρτιση στις χώρες της ΕΕ. “Το αποτέλεσμα είναι ότι οι χώρες-εταίροι έχουν πολύ μικρό ενδιαφέρον για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους από τις συμφωνίες” επισημαίνει ο Άνγκενεντ. “Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι συμφωνίες που έχουν συναφθεί μέχρι σήμερα είναι γενικά αναποτελεσματικές ή δεν έχουν τον αντίκτυπο που υποτίθεται ότι θα είχαν, επειδή δεν ήταν σε σωστή βάση”. Επίσης οι εταιρικές σχέσεις στο πεδίο μετανάστευσης είναι σε περιορισμένο βαθμό κατάλληλες για τη μείωση των προσφυγικών μετακινήσεων, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι που φτάνουν στη Γερμανία ως πρόσφυγες προέρχονται από εμπόλεμες χώρες ή από χώρες που παραβιάζονται μαζικά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων (BAMF) η πλειονότητα των αιτούντων άσυλο προέρχεται εδώ και χρόνια από τη Συρία και το Αφγανιστάν. Και για να αναφέρουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα, αν και η συμφωνία της Ιταλίας με την Αλβανία για μείωση της μετανάστευσης προς την Ιταλία αποκαλείται μερικές φορές "μεταναστευτική εταιρική σχέση", δεν φαίνεται να εντάσσεται σε αυτό το σχήμα. Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία την άνοιξη δύο κέντρων υποδοχής μεταναστών στην Αλβανία, υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ. Υποτίθεται ότι οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει ήδη να υποβάλλουν εκεί τις αιτήσεις για χορήγηση ασύλου.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου