Βραζιλία: οδεύει προς τον ολοκληρωτισμό;

Τι συμβαίνει με τη μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη χώρα της Λατινικής Αμερικής; Οι αναλυτές ανησυχούν. Αναρωτιούνται προς τα πού κατευθύνεται η χώρα μετά και τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 28 Οκτωβρίου. Στον σημερινό πρώτο γύρο φαίνεται ότι θα επικρατήσουν δύο υποψήφιοι, ο πρώην στρατιωτικός Ζαίρ Μεσσίας Μπολσονάρο και ο εκπρόσωπος του αριστερού Εργατικού Κόμματος ΡΤ Φερνάντο Χαντάτ.

Δηλώνει θεόσταλτος

Επί μήνες οι δημοσκοπήσεις έβγαζαν νικητή για τον πρώην πρόεδρο Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, αλλά τελικά ο άλλοτε λαϊκός ήρωας δεν μπορεί να ξαναβάλει υποψηφιότητα, επειδή από τον Απρίλιο βρίσκεται στην φυλακή για διαφθορά και ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Ο ίδιος λέει ότι πρόκειται για νομική συνομωσία σε βάρος του. Στην κορυφή των δημοσκοπήσεων βρίσκεται ο παντελώς άγνωστος πριν δύο χρόνια Μπολσονάρο, που όμως ήταν απών κατά την θερμή φάση του προεκλογικού αγώνα. Επί εβδομάδες βρισκόταν στην εντατική μετά από μια επίθεση με μαχαίρι. Τώρα δηλώνει ότι είναι θεόσταλτος και ότι δεν θα αποδεχθεί τυχόν ήττα. Και αφήνει να εννοηθεί ότι δεν αποκλείεται να επανεργοποιήσει τον αγαπημένο του στρατό. «Δεν έχω ζήσει ποτέ έναν υποψήφιο που να πηγαίνει τόσο μακριά» λέει ο γερμανός δημοσιογράφος Αλεξάντερ Μπους, που από το 1993 στέλνει ρεπορτάζ από τη Βραζιλία. «Πάντα υπήρχε δημοκρατική συναίνεση», επισημαίνει.

Η Βραζιλία έζησε θυελλώδεις ημέρες. Αρχές της δεκαετίας του '90 η χώρα μπήκε σε φάση οικονομικής ανάπτυξης, αλλά το 2014 ανακαλύφθηκε ένα τεράστιο δίκτυο διαφθοράς με τη συμμετοχή κρατικών επιχειρήσεων και πολιτικών όλων των κομμάτων. Όποιος κατάφερε να επιζήσει πολιτικά και νομικά της «επιχείρησης καθαρά χέρια», εκλαμβάνεται ως απρόβλεπτος. Το πιο διάσημο παράδειγμα είναι ο πρώην πρόεδρος Λούλα. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου την υποψηφιότητα και τους οπαδούς του Λούλα έχει "αναλάβει" ο αντικαταστάτης του Φερνάντο Χαντνάτ.

«Δεν έπιασε φωτιά η Βραζιλία»

Από την πλευρά του ο Μπολσονάρο χρησιμοποιεί ως επιχείρημα ότι ο Λούλα ευθύνεται για τη διαφθορά και την οικονομική κρίση και ότι το αριστερό Εργατικό Κόμμα ΡΤ θέλει να κάνει τη Βραζιλία δεύτερη Κούβα. Το ΡΤ πάλι υποστηρίζει ότι ο Μπολσονάρο θέλει να επαναφέρει τη στρατιωτική δικτατορία. Μετά από μαζικές φεμινιστικές διαδηλώσεις ο Μπολσονάρο έκανε σαφές ότι δεν πρόκειται να δεχθεί ήττα. Στη χώρα του θεωρείται όχι μόνο αντιφεμινιστής, αλλά ομοφοβικός και ρατσιστής. Ενώ δεξιοί κύκλοι ονειρεύονται μια στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας, αριστεροί και άνθρωποι του πνεύματος μοιάζουν ακινητοποιημένοι απέναντι στη δεξιά φουρτούνα. Σε οικονομικό επίπεδο η Βραζιλία από αναδυόμενος παγκόσμιος παίχτης έχει μετατραπεί σε «προβληματικό παιδί». Το δημόσιο έλλειμμα και το εσωτερικό χρέος είναι μεγαλύτερο και από αυτό της Αργεντινής. 

Η πυρκαγιά της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο Ρίο, ενός κτιρίου 200 ετών, συμβολίζει αυτή την πτώση. Ο πολιτικός επιστήμων Μάρκο Ορέλιο Νογκέιρα, μιλώντας στη DW, προειδοποιεί ωστόσο ότι τόση μελαγχολία δεν χρειάζεται. «Η φωτιά στη Βιβλιοθήκη έχει συμβολική δύναμη και δεν χρειάζεται τόσες ερμηνείες, η Βραζιλία δεν έπιασε φωτιά, δεν λιώνει» είπε. «Βρισκόμαστε σε μια φάση συλλογικής τύφλωσης και οργής, σοβαρότητα και μετριοπάθεια δεν βρίσκουν προς το παρόν θέση. Όταν περάσουν οι εκλογές και κατακαθίσει ο κονιορτός, θα επιστρέψουν οι μετριοπαθείς στην πολιτική σκηνή».

Τόμας Μιλτς/Ειρήνη Αναστασοπούλου