Βουλγαρία: Τέλος ενός μεταρρυθμιστικού ονείρου

Η Βουλγαρία είναι εδώ και καιρό μια από τις πιο ασταθείς πολιτικά χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά την τελευταία δεκαετία, υπήρξαν εννέα κυβερνητικές αλλαγές και έξι βουλευτικές εκλογές, εκ των οποίων τρεις μόνο το 2021 - συνοδευόμενες από σοβαρά σκάνδαλα διαφθοράς και αθέτηση μεταρρυθμιστικών υποσχέσεων, κοινωνικές και οικονομικές κρίσεις, μαζικές διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις πολιτών. Ενδιάμεσα, οι πολίτες επανειλημμένα έτρεφαν ελπίδες για μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο τώρα αυτές οι ελπίδες αποδείχθηκαν για ακόμη μία φορά φρούδες.

Τώρα ένα άλλο μεταρρυθμιστικό όνειρο διαλύθηκε στη Βουλγαρία. Την Τετάρτη, 22 Ιουνίου, η κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Κιρίλ Πέτκοφ ανατράπηκε με ψήφο δυσπιστίας στη Σόφια. Ήταν ενδεχομένως ένα προβλέψιμο τέλος μιας διαμάχης στον τετρακομματικό συνασπισμό που υποβόσκει εδώ και πολύν καιρό.

Η κυβέρνηση Πέτκοφ ανέλαβε καθήκοντα μόλις πριν από έξι μήνες, τον Δεκέμβριο του 2021, με ριζικές μεταρρυθμιστικές υποσχέσεις και φόντο ενάμιση χρόνο σοβαρής εσωτερικής κρίσης. Τώρα η πτώση της έρχεται σε μια από τις χειρότερες δυνατές στιγμές των τελευταίων ετών για τη Βουλγαρία και ταυτόχρονα για την Ευρωπαϊκή Ένωση: το ζήτημα των προμηθειών όπλων και των κυρώσεων κατά της Ρωσίας θέτει σε δοκιμασία την ΕΕ και τα κράτη-μέλη. Η αξιοπιστία της πολιτικής διεύρυνσης της ΕΕ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη δέχεται επίσης όλο και μεγαλύτερο πλήγμα λόγω του βουλγαρικού βέτο κατά της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία.

Τι θέλει η Βουλγαρία από τη Βόρεια Μακεδονία;

Η Βόρεια Μακεδονία αποτελεί εδώ και καιρό πολιτικό μήλο της έριδος στη Βουλγαρία - όπως και στην τρέχουσα διαδικασία σχετικά με την ψήφο εμπιστοσύνης. Ανάμεσα στα δύο κράτη υπάρχουν άλλωστε κοινές ιστορικές και γλωσσικές ρίζες. Στη Βουλγαρία, ωστόσο, οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας θεωρούνται ευρέως μέρος του βουλγαρικού έθνους και η γλώσσα τους ως βουλγαρική διάλεκτος. Εν μέσω πολιτικής κρίσης, ο αμφιλεγόμενος πρώην πρωθυπουργός της Βουλγαρίας επί σειρά ετών Μπόικο Μπορίσοφ εργαλειοποίησε το ζήτημα το φθινόπωρο του 2020: λόγω των σοβαρών κατηγοριών για διαφθορά εναντίον του, έθεσε βέτο κατά της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με τη Βόρεια Μακεδονία, με στόχο να κερδίσει με το μέρος του τους εθνικιστές ψηφοφόρους.

Η απαίτηση της Βουλγαρίας είναι να αναγνωρίσει πρώτα η Βόρεια Μακεδονία τις βουλγαρικές ρίζες της και τη γλώσσα της ως βουλγαρική διάλεκτο, ώστε στη συνέχεια να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων της μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης Πέτκοφ τέλος του 2021, ο πρωθυπουργός προσπάθησε - μάταια - να κάμψει τις αντιστάσεις μπροστά σε μία ενδεχόμενη απόσυρση του βέτο. Ο ηγέτης του κόμματος «Υπάρχει τέτοιος λαός», Σλάβι Τροφόνοφ, μέλος του τετρακομματικού συνασπισμού της βουλγαρικής κυβέρνησης θεώρησε την πολιτική του Πέτκοφ στο ζήτημα ως ευκαιρία για να αποχωρήσει από την κυβέρνηση στις αρχές του Ιουνίου.

Μια απογοητευμένη κοινωνία και η αγωνία των μεταρρυθμίσεων

Για τη Βουλγαρία το τέλος της κυβέρνησης Πέτκοφ αποτελεί βαρύ πλήγμα και θεωρείται πιθανό να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη κοινωνική απογοήτευση. Η Βουλγαρία θα βαδίζει σε αβέβαια νερά τις επόμενες εβδομάδες, ίσως και μήνες. Ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ μπορεί τώρα να δώσει εντολή για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης έως και τρεις φορές μετά την πτώση της τελευταίας. Εάν αποτύχουν και οι τρεις προσπάθειες, είναι σε θέση να προκηρύξει νέες εκλογές. Το κόμμα του Κίριλ Πέτκοφ «Συνεχίζουμε την Αλλαγή» ενδέχεται να είναι το πρώτο κόμμα που θα λάβει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Στο μεταξύ όμως διαφαίνεται μια λύση στη διένεξη για τη Βόρεια Μακεδονία, καθώς η βουλή έδωσε τελικά στην κυβέρνηση μετά από διαμεσολαβητική πρωτοβουλία της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ την εντολή να άρει το βέτο της. Προηγουμένως ο πρώην πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι το κόμμα του θα συμφωνήσει στην ανάκληση του βέτο στο κοινοβούλιο. Το υπόβαθρο για την εν λόγω στροφή έγκειται πιθανότατα στο γεγονός ότι μεταξύ άλλων ο Μπορίσοφ και το κόμμα του, το οποίο ανήκει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), δέχονται πλέον υπερβολική πίεση σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Ενδεχομένως όμως, ενόψει και των επερχόμενων νέων εκλογών, ο Μπορίσοφ να θέλει να παρουσιαστεί και ως ηγέτης μιας υπεύθυνης πολιτικής δύναμης.

Κένο Φέρσεκ

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου