Βιώσιμη ανάπτυξη στην καρδιά του Αμαζονίου

Η βιώσιμη ανάπτυξη, η κλιματική αλλαγή και η κατάστρωση βιώσιμων περιβαλλοντικών πολιτικών, βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας της Διάσκεψης Rio+20 που θα ξεκινήσει προσεχώς στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Εν αναμονεί των υψηλών προσκεκλημένων, η Πρόεδρος της Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσεφ, ανακοινώσε ότι η αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου έχει μειωθεί σημαντικά μέσα στο 2011, βάσει δορυφορικών εικόνων του Ινστιτούτου Διαστήματος της Βραζιλίας. Οι λιγοστοί κάτοικοι του Αμαζονίου καταδικάζουν ανοιχτά την αλόγιστη ανάπτυξη στην περιοχή που θέτει σε κίνδυνο πλούσιο οικοσύστημα και τις πατρογονικές εστίες τους.

Ilha das Cinzas, ένα φωτεινό παράδειγμα

Το μικρό νησί Ilha das Cinzas στο δέλτα του Αμαζονίου αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα αυτοσυντηρούμενης τοπικής κοινωνίας. Το νησί με την οργιαστική βλάστηση και τα σπάνια είδη ζώων αποτελεί τη μόνιμη κατοικία των 60 πλέον οικογενειών του νησιού. Με κύριες ασχολίες τη γεωργία, την αλιεία και την κτηνοτροφία οι κάτοικοι έχουν μάθει να ζουν αυτάρκεις μέσα στο φυσικό περιβάλλον. Τα σπίτια διαθέτουν τηλεοράσεις και διαδίκτυο μέσω δορυφόρου. Το πετρέλαιο χρησιμοποιείται σπάνια ενώ οι ανάγκες σε ηλεκτρισμό καλύπτονται από γεννήτριες.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του σωματείου εργαζομένων του νησιού, Manuel Malheiros de Oliveira, η επιβίωση στην περιοχή δεν ήταν πάντα ρόδινη. Μέχρι το 2000 οι παραγωγοί της περιοχής αναγκάζονταν να πουλούν τα προϊόντα τους στους μεγαλέμπορους σε εξευτελιστικές τιμές ενώ οι ρυθμοί ανάπτυξης της περιοχής οδήγησε στην εξαφάνιση πολλών μικρών καλλιεργειών.

Ανάπτυξη με σεβασμό στην τοπική ταυτότητα

Τα τελευταία δέκα χρόνια εργάστηκαν στην περιοχή από κοινού με τους κατοίκους, ΜΚΟ, ινστιτούτα και ανεξάρτητοι πολιτικοί φορείς με στόχο την ευαισθητοποίηση όλων για την προστασία της βιοποικιλότητας και των τοπικών κοινωνιών. «Μέσα σ' αυτό το διάστημα ενημερώναμε τους κατοίκους για το ισχύον νομικό πλαίσιο και τα δικαιώματά τους. Με τον καιρό, ολοένα και περισσότεροι άρχισαν να διεκδικούν τα χαμένα ιδιοκτησιακά δικαιώματά τους» λέει ο ακτιβιστής Jorge Pinto.

Ήδη από το 1997 είχε υπογραφεί μια συμφωνία για την αειφόρα ανάπτυξη στην περιοχή. Αυτή συνέβαλε στη σταδιακή συνειδητοποίηση του επικείμενου κινδύνου από την αποψίλωση και την επέλαση των μεγάλων εταιριών, με αποτέλεσμα σήμερα οι κάτοικοι του Ilha das Cinzas να εκμεταλλεύονται την καλλιεργήσιμη γη που τους αναλογεί αυτόνομα. Το βιοτικό επίπεδο ανέβηκε, το κατώτατο εισόδημα διπλασιάστηκε σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα, οι θάνατοι από καρκίνο –λόγω βλαβερών εκπομπών- μειώθηκε σημαντικά.

Η εναλλακτική ανάπτυξη έφερε θετικά αποτελέσματα και ως προς την προστασία του φυσικού πλούτου. Χάρη στις πρωτοβουλίες των κατοίκων, το 96% του τροπικού δάσους στην περιοχή παρέμεινε ανέπαφο. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται πλέον και επαρχία Gurupá, στην καρδιά του Αμαζονίου, θεσπίζοντας τοπικούς κανονισμούς για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας. Οι κάτοικοι φαίνονται περισσότερο συμφιλιωμένοι με την φύση, και όπως σημειώνει εν κατακλείδι ο Manuel Malheiros de Oliveira, η φύση είναι το σπίτι των κατοίκων της περιοχής και δεν θα άλλαζαν με κανένα τίμημα.

Nadia Pontes / Jan D. Walter / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου