Αφγανός πρόσφυγας κατά της ελληνικής ακτοφυλακής

Σχεδόν όλοι οι επιβαίνοντες στη βάρκα καταφέρνουν να βγουν σε μια ακτή της Σάμου. Μόνο ο εξάχρονος Ραφί* και μια έγκυος γυναίκα 8 μηνών χάνονται μέσα στα κρύα νερά του Αιγαίου. Η βάρκα στην οποία βρίσκονταν ο Νάζερ*, πατέρας του αγοριού, προσέκρουσε στα βράχια. Οι ναυαγοί ισχυρίζονται ότι περίμεναν βοήθεια για πολλές ώρες.

Για τον δικηγόρο Δημήτρη Χούλη υπάρχουν πολλά ανοιχτά ερωτήματα γύρω από όσα συνέβησαν εκείνη τη δραματική νύχτα. Ο έλληνας δικηγόρος, ο οποίος εκπροσωπεί τον 26χρονο Αγφανό πατέρα, έχει προετοιμάσει προσφυγή στην ελληνική δικαιοσύνη κατά της ελληνικής ακτοφυλακής για παράληψη οφειλόμενης βοήθειας. Προς το παρόν ωστόσο περιμένει να αναλάβει ρόλο στην υπόθεση η εισαγγελία Σάμου. Η πανδημία όμως καθυστερεί τις διαδικασίες. Θα είναι ωστόσο η πρώτη δικαστική διαδικασία αυτού του είδους στην Ελλάδα.

Το ιδιαίτερο σε αυτή την υπόθεση είναι ότι κατά του πατέρα του μικρού Ραφί*η εισαγγελία διεξάγει έρευνες για έκθεση ανηλίκου σε κίνδυνο με πρόκληση θανάτου. Ο 26χρονος Αφγανός αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 5 - 10 ετών. Ίσως αυτή η προσφυγή να μην είναι και η τελευταία. Διότι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη φαίνεται ότι κάνει πράξη τις εξαγγελίες της για σκληρότερη στάση έναντι των προσφύγων.

Η Ύπατη Αρμοστεία προτρέπει την Αθήνα να εξετάσει τις κατηγορίες

Τις εξελίξεις στην υπόθεση παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Η υπεύθυνη επικοινωνίας  του διεθνούς οργανισμού στην Ελλάδα Στέλλα Νάνου δήλωσε στην DW ότι από το 2020 η αυστηρότερη στάση της Αθήνας στο προσφυγικό συμπίπτει με τις κατηγορίες σε βάρος των ελληνικών αρχών για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο. Η Ύπατη Αρμοστεία προτρέπει τις ελληνικές αρχές να εξετάσουν τις «ανησυχητικές αιτιάσεις» και να εγγυηθούν ότι γίνεται σεβαστό το δικαίωμα στο άσυλο.

Για αυτό ακριβώς κατηγορούν ο 26χρονος Αφγανός και ο δικηγόρος του την ελληνική ακτοφυλακή: «Πιστεύουμε ότι προσπάθησαν να αποκλείσουν την περιοχή για να συγκεντρώσουν όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες σε μια ακτή και από εκεί να προχωρήσουν σε pushback». Οι δύο άνδρες θεωρούν ότι ακριβώς γι αυτό το λόγο καθυστέρησε συνειδητά η επιχείρηση διάσωσης.

Τη νύχτα της 7ης προς την 8ηΝοεμβρίου ο Νάζερ* και o γιος του αναχώρησαν από τις τουρκικές ακτές για τη Σάμο με στόχο να φθάσουν στην Ευρώπη. Λίγο πριν φθάσουν ωστόσο στο ελληνικό νησί, η βάρκα προσέκρουσε σε βράχια λόγω καταιγίδας. Ο 26χρονος, ο οποίος δεν ήξερε να κολυμπά, σώθηκε από θαύμα και γαντζώθηκε σε βράχο. Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησε ότι ο 6χρονος γιος του δεν βρίσκονταν πια στην αγκαλιά του. Ανάμεσα στους αγνοουμένους ήταν και μια έγκυος στον όγδοο μήνα.

Εμφανίστηκαν σκάφη, αλλά δεν βοήθησαν

Μέσω Whatsapp οι επιζώντες έστειλαν μήνυμα στις 11:51 μ.μ. στη νορβηγική ΜΚΟ Aegean Boat Report, η οποία ειδοποίησε τις αρμόδιες διασωστικές αρχές. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται δημοσιότητα και αποτρέπονται ενδεχόμενες παράνομες επαναπροωθήσεις.

Η ελληνική ακτοφυλακή ισχυρίζεται ότι έλαβε σήμα από την ΜΚΟ στις 12:06 π.μ. και ότι απέστειλε διασωστικά σκάφη στη περιοχή. Σε δεύτερη επικοινωνία με την Aegean Boat Report στις 01:18 π.μ. οι ναυαγοί δήλωναν ότι δεν έχουν λάβει ακόμα βοήθεια, αναφέρει η MKO στην DW. Σύμφωνα με τον Νάζερ* εκείνη τη νύχτα εμφανίστηκαν σκάφη, τα οποία ωστόσο δεν διέσωσαν κανένα: «Ήταν δύο σκάφη, τα οποία έριξαν πάνω μας προβολείς και στη συνέχεια παρέμειναν άπρακτα».

Όπως λέει ο 26χρονος προσπάθησε μάταια να γίνει αντιληπτός στα πληρώματα των δύο σκαφών. «Δεν μπορεί να μη μας είδαν», προσθέτει. Μια ομάδα των επιζώντων ξεκίνησε λίγο αργότερα με τα πόδια για να φέρει βοήθεια. Έκθεση της ακτοφυλακής επιβεβαιώνει την πρώτη επαφή με άτομα στο νησί στις 06:40 π.μ. Εκείνη την ώρα ο Ραφί* αγνοούνταν ήδη για 6 ώρες. Οι έρευνες του Δημήτρη Χούλη δείχνουν ότι μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες η ακτοφυλακή δεν παρενέβη. Η Frontex επιβεβαίωσε στην DW ότι δεν ειδοποιήθηκε για όσα συνέβησαν.

Πολλά αναπάντητα ερωτήματα για την τραγική νύχτα

Από την πλευρά της, η αρμόδια ελληνική ακτοφυλακή Σάμου αρνήθηκε επανειλημμένα να πάρει θέση σε συνέντευξη. Μια εκπρόσωπός της δήλωσε ωστόσο εγγράφως στην DW ότι η ακτοφυλακή δρα «με επαγγελματισμό σεβόμενη τα ανθρώπινα δικαιώματα». Προσθέτει ότι συχνά η ακτοφυλακή δέχεται αβάσιμες επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα μέσα ενημέρωσης και τις ΜΚΟ.

Τον Νοέμβριο, ο επικεφαλής της ακτοφυλακής Δημήτρης Τσίνιας αναφέρθηκε στην υπόθεση μιλώντας στους New York Times. Κάνει λόγο για μια χρονική αλληλουχία γεγονότων, η οποία ωστόσο δεν συνάδει με την επίσημη έκθεση και προκαλεί νέα ερωτήματα. Σύμφωνα με τον επικεφαλής, η έγκυος εντοπίστηκε στις 3 π.μ και ο Ραφί* στις 6 π.μ. Στην έκθεση της ακτοφυλακής, η οποία βρίσκεται στα χέρια του δικαστηρίου Σάμου δεν υπάρχουν χρονικές αναφορές. Μόνο ότι και οι δυο αγνοούμενοι μεταφέρθηκαν στο Βαθύ στις 9:30 π.μ.

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Χούλη και από την αυτοψία προκύπτουν ερωτήματα. Ο Ραφί* εξετάστηκε μέρες μετά το δυστύχημα από μια ιατροδικαστή, η οποία προσδιόρισε το θάνατό του στις 11:45 μ.μ., ακριβώς 21 λεπτά μετά το σήμα κινδύνου που εξέπεμψαν οι ναυαγοί. Ο δικηγόρος του Αφγανού ωστόσο πιστεύει ότι υπήρξε παρέμβαση «έτσι ώστε να υπάρχει ένα μικρό χρονικό περιθώριο, το οποίο να αθωώνει την ακτοφυλακή», λέει. Σε πραγματογνωμοσύνη την οποία ζήτησε ο ίδιος αναφέρεται ότι σε αυτοψία, μέρες μετά το θάνατο δεν ήταν δυνατός ο προσδιορισμός της ώρας θανάτου με τέτοια ακρίβεια. Ας σημειωθεί ότι η έκθεση της αυτοψίας και η πραγματογνωμοσύνη δεν βρίσκονται στη διάθεση της DW, η οποία ενημερώθηκε σχετικά από τον Δημήτρη Χούλη.

Ο 26χρονος πατέρας θα λάβει άσυλο

Μετά τα τραγικά συμβάντα στη Σάμο οι αρχές ανέκριναν επί ώρες τον Νάζερ*. Τον ειδοποίησαν μάλιστα με μεγάλη καθυστέρηση ότι ο γιος του ήταν νεκρός. Ο δικηγόρος του κατάφερε να τον βγάλει από τη φυλακή για να είναι παρόν στην κηδεία του γιου του. Ο Δημήτρης Χούλης είναι βέβαιος ότι η δίκη σε βάρος του πελάτη του θα ολοκληρωθεί είτε με αθώωση, είτε την επιβολή μικρής ποινής με αναστολή.

Ο 26χρονος Αφγανός διερωτάται ακόμα γιατί κανείς δεν βοήθησε εκείνη την τραγική νύχτα το γιο του…. Από ό,τι όλα δείχνουν ο Νάζερ* βρίσκεται ένα βήμα πριν την χορήγηση ασύλου. Στόχος πάντως είναι να εγκαταλείψει το ταχύτερο τη Σάμο και να πάει κάπου μακριά από τον εφιάλτη που έζησε.

*δεν είναι τα πραγματικά τους ονόματα

Μαξ Τσάντερ

Eπιμέλεια: Στέφανος Γεωργκόπουλος