«Ανδροκρατούμενη» η νέα Κομισιόν;

Ήδη το 2019, όταν εξελέγη για πρώτη φορά στην προεδρία της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε ζητήσει από όλα τα κράτη-μέλη να ορίσουν έναν άνδρα και μία γυναίκα ως πιθανούς υποψηφίους. Έτσι θα είχε η ίδια την ευχέρεια να κατανείμει τα χαρτοφυλάκια, τηρώντας όλα τα απαραίτητα κριτήρια πολιτικής και γεωγραφικής εκπροσώπησης, αλλά και διασφαλίζοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει ίσο (ή τουλάχιστον σχεδόν ίσο) αριθμό ανδρών και γυναικών στη σύνθεσή της. Αν και εμφανιζόταν για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, οι εθνικές κυβερνήσεις σεβάστηκαν την επιθυμία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Έτσι, η Κομισιόν που ανέλαβε καθήκοντα την 1η Δεκεμβρίου του 2019 είχε 13 γυναίκες (περιλαμβανομένης της ιδίας) και 14 άνδρες.

Πέντε χρόνια αργότερα, όλα φαίνονται διαφορετικά. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απλώς αγνοούν την επιθυμία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μέχρι τα τέλη Αυγούστου μόνο η Βουλγαρία είχε κατονομάσει έναν άνδρα και μία γυναίκα, όπως ζητούσε η πρόεδρος της Κομισιόν. Γυναίκες υποψηφίους προωθούν το Βέλγιο, η Κροατία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία, η Σουηδία. Τη Γερμανία «εκπροσωπεί» φυσικά η ίδια η φον ντερ Λάιεν.

Οι υπόλοιπες 17 χώρες έχουν προτείνει αποκλειστικά άνδρες για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Η ισότιμη εκπροσώπηση υπό την ηγεσία σας ήταν ένα βήμα που άνοιξε νέους δρόμους διακυβέρνησης, αλλά τώρα είναι σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η ισότιμη εκπροσώπηση- ιδιαίτερα σε μία συγκυρία, κατά την οποία τα δικαιώματα των γυναικών απειλούνται σε πολλές περιοχές του κόσμου» προειδοποιεί το European Women's Lobby σε ανοιχτή επιστολή του προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την περασμένη εβδομάδα.

Υποβαθμίζονται τα δικαιώματα των γυναικών;

Η συμπεριφορά των εθνικών κυβερνήσεων «προκαλεί σοκ», επισημαίνει στην DW η Ελίζαμπεθ Κούιπερ, στέλεχος του European Policy Center στις Βρυξέλλες. Όπως τονίζει, η ίση εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών δεν είναι θέμα αισθητικής, αλλά «ζήτημα ισχύος και ουσιαστικής πολιτικής πράξης». Αυτό αποδεικνύεται από το ότι η πρώτη Επιτροπή φον ντερ Λάιεν είχε αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών στην πολιτική, αλλά και την κατάργηση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών (σύμφωνα με στοιχεία για το 2021 η μέση διαφορά αμοιβών ανερχόταν στο 12,7%).

Για την Ελίζαμπεθ Κούιπερ η ίση εκπροσώπηση «αντανακλά και την εικόνα της Ευρώπης στη διεθνή σκηνή. Αποδεικνύει ότι η ΕΕ υλοποιεί τις διακηρύξεις της για την πολυμορφία και την συμπερίληψη. Ειλικρινά, η συμπεριφορά των εθνικών κυβερνήσεων δείχνει έλλειψη πολιτικής βούλησης και μία διάθεση να υποβαθμιστούν τα δικαιώματα των γυναικών».

Μέχρι στιγμής η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν έχει σχολιάσει δημοσίως την απροθυμία των εθνικών κυβερνήσεων να κατονομάσουν γυναίκες υποψηφίους. Προ ημερών, ωστόσο, η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αριάνα Ποντέστα είχε δηλώσει στις Βρυξέλλες ότι «είναι ξεκάθαρη η φιλοδοξία της προέδρου, η οποία κάνει ό,τι μπορεί για να διασφαλίσει μία ίση εκπροσώπηση στο Κολλέγιο των Επιτρόπων και για την επόμενη θητεία της Κομισιόν».    

Δύσκολη υπόθεση το «βέτο»

Το πρόβλημα είναι ότι στην πραγματικότητα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν έχει και πολλές δυνατότητες να επιβάλει τη θέλησή της στα κράτη-μέλη. Θεωρητικά βέβαια «θα μπορούσε να ασκήσει βέτο στους σημερινούς υποψηφίους, αλλά αυτό δεν έχει ξαναγίνει και υπάρχουν λόγοι για τους οποίους δεν έχει ξαναγίνει» τονίζει η Σοφία Ρούσακ, συνεργάτις του European Policy Center.

Από κει και πέρα, η πρόεδρος της Κομισιόν θα μπορούσε να ζητήσει ορισμένα «συμπληρωματικά ονόματα υποψηφίων» προκειμένου να λάβει τις τελικές αποφάσεις της. «Το ερώτημα είναι ωστόσο, εάν πραγματικά θέλει να μπει σε αυτή τη διαδικασία» επισημαίνει η Σοφία Ρούσακ. «Γιατί σε αυτή την περίπτωση θα καθυστερούσε σημαντικά η έναρξη της θητείας για την νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου