Ακροδεξιά «φαντάσματα» στην Μπερλινάλε

Λίγες ημέρες απομένουν μέχρι την λαμπερή πρεμιέρα στην Μπερλινάλε, το φημισμένο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και όλοι θα προτιμούσαν να μιλούν αποκλειστικά για τις ταινίες, τους φτασμένους σκηνοθέτες και τους κινηματογραφικούς αστέρες που θα δώσουν το παρών. Όπως ο Κίλιαν Μέρφι, πρωταγωνιστής του «Οπενχάιμερ», η Κρίστεν Στιούαρτ ή ο Άνταμ Σάντλερ.

Όμως η Μπερλινάλε είχε πάντα πιο έντονο πολιτικό χαρακτήρα από άλλα κινηματογραφικά φεστιβάλ παγκόσμιας εμβέλειας και αυτό επιβεβαιώνεται για μία ακόμη χρονιά. Πέτρα του σκανδάλου, αυτή τη φορά, η πρόσκληση πέντε στελεχών του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) στην πρεμιέρα του φεστιβάλ «όπως συμβαίνει συνήθως», σημειώνουν γερμανικά ΜΜΕ. Και οι πέντε δήλωσαν ότι ευχαρίστως θα ανταποκριθούν στην πρόσκληση, με αποτέλεσμα να προκληθεί κύμα αντιδράσεων.

Η συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή για την AfD. Μόλις αποκαλύφθηκαν μυστικά σχέδια ακροδεξιών κύκλων- με τη συμμετοχή της AfD, αλλά και νεοναζιστικών πυρήνων- για μαζικές απελάσεις αλλοδαπών, αλλά και μεταναστών που έχουν αποκτήσει τη γερμανική υπηκοότητα. Ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις κατά της Ακροδεξιάς στο Βερολίνο και πολλές άλλες γερμανικές πόλεις. Τελικά η διεύθυνση του φεστιβάλ ανακοίνωσε ότι «οι προσκλήσεις ανακλήθηκαν γραπτώς» και μάλιστα κατέστησε σαφές ότι τα συγκεκριμένα πρόσωπα «δεν είναι καλοδεχούμενα στην Μπερλινάλε». Και αυτό γιατί, υπό το φως των τελευταίων αποκαλύψεων κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική «μία ξεκάθαρη θέση υπέρ της πλουραλιστικής Δημοκρατίας».

Γερμανικές φιλοδοξίες για τη Χρυσή Άρκτο

Ας μιλήσουμε για κινηματογράφο, λοιπόν. Είκοσι ταινίες συμμετέχουν στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ και δύο Γερμανοί σκηνοθέτες ελπίζουν σε μία διάκριση, γιατί όχι και στην Χρυσή Άρκτο. Ο Αντρέας Ντρέζεν υπογράφει την ταινία «Με αγάπη, Χίλντε», στην οποία η Λίζα Φρις, πρωταγωνίστρια της δημοφιλούς σειράς «Babylon Berlin», υποδύεται μία αγωνίστρια της αντίστασης στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ματίας Γκλάζνερ, που έγινε γνωστός και στην Ελλάδα με το ψυχολογικό θρίλερ «Ελεύθερη Βούληση», σκηνοθετεί την ταινία «Θάνατος» με πρωταγωνιστή τον Λαρς Άιντινγκερ.

Το παρών δίνει και ο Ολιβιέ Ασαγιάς, το «ανήσυχο πνεύμα» του γαλλικού σινεμά, με την ταινία «Hors du temps» που διαδραματίζεται σε εποχές πανδημίας και λόκνταουν. Στο διαγωνιστικό τμήμα συμμετέχει όμως και μία Γαλλίδα σκηνοθέτις με Γερμανίδα πρωταγωνίστρια. Πρόκειται για την Κλερ Μπερζέρ και την ταινία «Langue Étrangère», στην οποία πρωταγωνιστεί η πολυβραβευμένη Νίνα Χος. Στις 15 Φεβρουαρίου, πρώτη ημέρα της Μπερλινάλε, θα προβληθεί η ταινία «Small Things Like These», παρόντος του πρωταγωνιστή Κίλιαν Μέρφι.

Επικεφαλής της κριτικής επιτροπής θα είναι η Λουπίτα Νιόνγκο, γνωστή από τις ερμηνείες της στις ταινίες «Black Panther» και «12 Years a Slave». Στην επιτροπή συμμετέχει και ο φημισμένος Γερμανός σκηνοθέτης Κρίστιαν Πέτσολντ.

Με το βλέμμα σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή

Όπως και το 2023, η Μπερλινάλε στρέφει το βλέμμα της προς Ανατολάς. Ο Αμπέλ Φεράρα υπογράφει μία ταινία-μαρτυρία για τον πόλεμο στην Ουκρανία με χαρακτήρα ντοκιμαντέρ («Turn in the Wound»), όπου εμφανίζεται και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώ το soundtrack έχει επιμεληθεί η Πάτι Σμιθ. Εκπρόσωπος της Μπερλινάλε δηλώνει ότι δεν αποκλείεται να μεταδοθεί μαγνητοσκοπημένο μήνυμα του Ζελένσκι προς το κοινό του φεστιβάλ.

Δεν λείπουν όμως και οι αναφορές στη Μέση Ανατολή και το Ιράν. Στο «Shikun» ο Ισραηλινός σκηνοθέτης Άμος Γκιτάι παρουσιάζει μία κατατομή της σημερινής ισραηλινής κοινωνίας από τη δική του οπτική γωνία. Δυστυχώς τρεις κινηματογραφιστές απέσυραν τις δικές τους συμμετοχές σε μη διαγωνιστικά τμήματα του φεστιβάλ, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για μία «υπερβολικά ανεκτική στάση της Γερμανίας απέναντι στο Ισραήλ», όπως υποστηρίζουν.

Για παράδειγμα ο σκηνοθέτης Αγιό Τσαλιτάμπα από τη Γκάνα ανέφερε ότι αποσύρει την ταινία του «Atmospheric Rivals» από το Διευρυμένο Φόρουμ (Forum Expanded) της Μπερλινάλε, λέγοντας ότι «η συνείδησή του δεν του επιτρέπει να την προβάλει». «Σεβόμαστε την απόφαση του Αγιό, καθώς πιστεύουμε και προασπίζουμε την ελευθερία της συνείδησης και την ελευθερία της τέχνης», απαντούν οι διοργανωτές. 

Μία ξεχωριστή «Άρκτος» έχει δοθεί εκ των προτέρων: Στις 20 Φεβρουαρίου ο διάσημος Αμερικανός σκηνοθέτης Μάρτιν Σκορτσέζε θα τιμηθεί στο Βερολίνο «για το σύνολο του έργου του». Στη συνέχεια θα προβληθεί μία από τις πιο ξεχωριστές ταινίες του, ο «Πληροφοριοδότης» («Departed») με πρωταγωνιστές τους Τζακ Νίκολσον, Ματ Ντέιμον και Λεονάρντο ντι Κάπριο. Η ταινία προβλήθηκε στους κινηματογράφους το 2006 και, την εποχή, εκείνη είχε χαρακτηριστεί «η μεγάλη επιστροφή του Σκορτσέζε».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου