Ήταν ο Όμηρος ένας Έλληνας γραφέας στην Κιλικία;

Ποιος είναι ο Ραούλ Σροτ; Ένας Αυστριακός συγγραφέας που περιπλανιέται στον μεγάλο κόσμο και επί του παρόντος ζει στην Ιρλανδία, ένας πλάνητας αοιδός, ένας επιδέξιος κατασκευαστής φαντασμαγοριών. Η τελευταία του αφορά τον Όμηρο και θα κυκλοφορήσει ως βιβλίο τον Μάρτιο από τις εκδόσεις Hanser με τίτλο: «Η πατρίδα του Ομήρου. Ο αγώνας για την Τροία και το πραγματικό του υπόβαθρο». Αποσπάσματα δημοσιεύθηκαν σε μεγάλη εφημερίδα ήδη τα Χριστούγεννα και ξεσήκωσαν σάλο. Γιατί; Επειδή επανατοποθετεί τον Όμηρο. Τον μεταφέρει από τη Σμύρνη και τη Χίο, από τις περιοχές των Ιώνων, στην Κιλικία του 7ου προ Χριστού αιώνα και τον παρουσιάζει σαν ευνούχο Έλληνα γραφέα στη αυλή των Ασσύριων ηγεμόνων.

Η Ιλιάδα, σύμφωνα με τον Ραούλ Σροτ, εκτυλίχθηκε γύρω από την πόλη Καράτεπε και απηχεί τις ανταρσίες των υποτελών λαών κατά την παρακμή του ασσυριακού κράτους. Τον επικό καμβά που χρειαζόταν τον πήρε από τα Κύπρια έπη.

Σκόρπιες ψηφίδες και νέο μωσαϊκό

Και πώς τολμά, θα πει κανείς, ένας συγγραφέας να υποκαθιστά την επιστημονική έρευνα; Μα το ομηρικό πρόβλημα είναι παμπάλαιο, αφορά το πρόσωπο του επικού συγγραφέα, τη δομή των επών και το ιστορικό τους υπόβαθρο. Οριστικές και αμετάκλητες απαντήσεις δεν έχουν δοθεί, να λοιπόν το κενό που επιτρέπει σε έναν τολμηρό συγγραφέα να εκτυλίξει τη φαντασμαγορία του. Τι το τοπίο της Τροίας που δεν ταιριάζει με τις ομηρικές περιγραφές σε αντίθεση με αυτό της Κιλικίας, τι οι ομοιότητες ομηρικών ονομάτων με χετιτικούς ήρωες και θεούς, τι οι συνάφειες της Ιλιάδας με χωρία του μεσοποταμιακού έπους Γκιλγκαμές, τι το ένα τι το άλλο, ατέλειωτες ψηφίδες, συσσώρευση ενδείξεων λογικοφανών και αληθοφανών, και πάνω από όλα η θερμή φαντασία του συγγραφέα που συμπληρώνει τις σκόρπιες ψηφίδες και τις μετατρέπει σε ένα νέο μωσαϊκό.

Ο συγχρωτισμός Ανατολής και Δύσης

Και ο σάλος; Που οφείλεται; Μα στο ότι το μωσαϊκό αυτό μεταφέρει προς Ανατολάς τις απαρχές της ελληνικής και κατ’ επέκταση και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, εν τέλει και της σημερινής ευρωπαϊκής συνείδησης. Γι’ αυτό η δημόσια συζήτηση που άναψε εδώ στη Γερμανία δεν λέει να κοπάσει. Είναι η χρονική σύμπτωση της ιστορίας. Η εκδοχή του Ραούλ Σροτ για τον Όμηρο είναι οχληρή γιατί φαίνεται, στιγμιαία τουλάχιστον, να κλονίζει παραδοχές αιώνων, αλλά σε ένα βαθύτερο υπόστρωμα και θελκτική καθώς αναδεικνύει, φέρνει στην επιφάνεια κοινά στοιχεία της Ανατολής και της Δύσης, ίσως μια κοινή καταγωγή ή τουλάχιστον έναν ιστορικό και πολιτιστικό συγχρωτισμό πριν από πάμπολλους αιώνες, έναν συγχρωτισμό τόσο πιο φυσικό, τόσο πιο ανθρώπινο από το σημερινό φάσμα της αντιπαράθεσης των δύο κόσμων. Κι όλα αυτά, η μύχια νοσταλγία ενός κατευνασμού των δύο κόσμων που στιγμιαία τουλάχιστον μας παρουσιάζονται αντίπαλοι, μας τους παρουσιάζουν αντίπαλους, με παράδειγμα τον πιο αγαπημένο ποιητή των αιώνων, τον Όμηρο! Σίγουρα, το βιβλίο του Ραούλ Σροτ θα διαβαστεί από πάρα πολύν κόσμο, έστω κι αν οι ιστορικοί και οι κλασσικοί φιλόλογοι από τη δική τους σκοπιά απέρριψαν ήδη την επιστημονική του εγκυρότητα.