Ένας Πόντιος στη Βιέννη

Αυτόν τον καιρό η Βιέννη γιορτάζει τον σημαντικότερο εν ζωή γλύπτη της Αυστρίας. Πρόσφατα εγκαινιάστηκε έκθεση με γλυπτά του στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στην αυστριακή πρωτεύουσα, ενώ σε λίγες μέρες θα ανοίξει μεγάλη αναδρομική έκθεση για το συνολικό έργο του στο περίφημο μουσείο Αλμπερτίνα. Και το όνομα αυτού Ιωάννης Αβραμίδης. Και να σκεφθεί κανείς ότι είχε πρωτοφτάσει στη Βιέννη είκοσι χρονών και κάτι, προηγουμένως τον είχαν συλλάβει οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής στην Ελλάδα και τον είχαν στείλει στην Αυστρία για καταναγκαστικά έργα. Μετά τον πόλεμο ο Αβραμίδης έμεινε στη Βιέννη, σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική, αφιερώθηκε στη δεύτερη, σιγά-σιγά δημιούργησε τεράστιο έργο, αυστηρό και υποβλητικό, εκπροσώπησε την Αυστρία στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1962 και τιμήθηκε το 1973 με το αυστριακό Μεγάλο Κρατικό Βραβείο.

Η μηχανή και ο άνθρωπος

Ο κριτικός της μεγάλης γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung γράφει αυτή την εβδομάδα: «Οι μορφές, με τις οποίες ο Αβραμίδης έγινε γνωστός, θυμίζουν αναγεννημένες αρχαίες κόρες, είναι μισά αρχιτεκτονήματα και μισές ανθρώπινες μορφές, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στα πρόσωπά τους είναι υποτυπώδη, τα σώματά τους είναι σαν αφηρημένα αντικείμενα. Ορισμένοι τεχνοκριτικοί είδαν σ’ αυτό το στιλ ένα σχόλιο στην ηγεμονία της μηχανής κατά τον 20ό αιώνα και στη βία που ασκεί στο σώμα ο μηχανικός εξορθολογισμός. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η ερμηνεία σχετίζεται και με την προσωπική μοίρα του καλλιτέχνη.» Δυο λόγια λοιπόν για την προσωπική μοίρα του καλλιτέχνη πριν από την άφιξη στη Βιέννη, μια αναφορά στον πρότερο πολυκύμαντο βίο της οικογένειας. Ο Ιωάννης Αβραμίδης γεννήθηκε το 1922 στα Σούρμενα του Πόντου, η οικογένεια κατέφυγε στο Βατούμ της Γεωργίας για να αποφύγει τους διωγμούς των Τούρκων, ο πατέρας συνελήφθη από το σταλινικό καθεστώς, στάλθηκε στη Σιβηρία για να μη γυρίσει ποτέ, η μητέρα αποφάσισε να καταφύγει στην Ελλάδα, μετά ξέσπασε ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος που όταν τέλειωσε είχε εκβράσει τον Αβραμίδη στη Βιέννη.

Το αντικείμενο και το σώμα

Μετά ακολουθεί η σημαντική καλλιτεχνική σταδιοδρομία. Σημειώνει η Frankfurter Allgemeine Zeitung: «Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Αβραμίδη είναι μια μορφή σε σχήμα ύψιλον του 1967 που αποτελείται από δύο όρθια σκέλη, ακριβώς ίδια μεταξύ τους. Λέγεται «Το φιλί» παραπέμποντας έτσι στο περίφημο έργο του Ροντέν. Ενώ όμως στον Ροντέν οι δύο μορφές ταράσσονται από το πάθος, τα δυο ημίσεα στον Αβραμίδη είναι ολόιδια και σαν απολιθωμένα. Και όμως αποτελώντας μέρη του ίδιου ύψιλον είναι ενωμένα. Ένα ζωντανό σώμα μπορεί να μετατραπεί σε αντικείμενο και ένα αφηρημένο αντικείμενο σε ένα ολοζώντανο σώμα. Η στιγμή της μεταμόρφωσης ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο καταστάσεις φαίνεται πως είναι η βάση της αισθητικής του Αβραμίδη». Στην Ελλάδα ο γλύπτης έγινε γνωστός με μεγάλη καθυστέρηση τα τελευταία χρόνια, είναι συνηθισμένο οι δημιουργοί που δρουν στο εξωτερικό να λαμβάνονται υπόψη στην Ελλάδα μόνο όταν αυτό είναι πια αναπόφευκτο. Και η Βιέννη γιορτάζει αυτή την Κυριακή τα ενενηκοστά γενέθλια του Ιωάννη Αβραμίδη.

Σπύρος Μοσκόβου

Yπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη