Άκυρο το δημοψήφισμα για την πυρηνική ενέργεια

Από τα 7 εκατομμύρια εγγεγραμμένων Βούλγαρων ψηφοφόρων, στις κάλπες του δημοψηφίσματος για την πυρηνική ενέργεια προσήλθε μόλις το 20%. Σύμφωνα με όσα ο νόμος ορίζει, ως ελάχιστο προαπαιτούμενο ποσοστό συμμετοχής που διασφαλίζει την εγκυρότητα ορίζεται το 60%. Με άλλα λόγια, για να περιβάλλεται από τυπική εγκυρότητα το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η συμμετοχή δεν πρέπει να πέσει κάτω από το 60,2%. Το τελικό ποσοστό συμμετοχής επιβεβαίωσε τις προβλέψεις των ινστιτούτων δημοσκοπήσεων, που προέβλεψαν ότι το ποσοστό συμμετοχής θα είναι αισθητά κάτω από 60% και ως εκ τούτου το δημοψήφισμα θα αποτύχει.

Το ερώτημα στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν οι Βούλγαροι είναι αν πρέπει να επεκταθεί περαιτέρω η χρήση της πυρηνικής ενέργειας στην χώρα. Η σχετική συζήτηση διεξάγεται εδώ και χρόνια. Το 2007, ενόψει της ένταξής της στην ΕΕ και υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Βουλγαρία προχώρησε στο κλείσιμο τεσσάρων από τους έξι συνολικά παλιούς αντιδραστήρες σοβιετικού τύπου στο εργοστάσιο του Κοζλοντούι στις όχθες του Δούναβη. Η κυβέρνηση Μπορίσοφ υποστηρίζει τώρα την επέκταση της μονάδας στο Κοζλοντούι, με την κατασκευή νέων αντιδραστήρων ενώ από την άλλη πλευρά, το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα επιθυμεί τη συνέχιση της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας σε μία νέα μονάδα στο Μπέλενε.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων, οι δυνάμεις της βουλγαρικής αντιπολίτευσης έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την έκβαση του δημοψηφίσματος ως αποτυχία της κυβέρνησης Μπορίσοφ. Την ίδια ερμηνεία έδωσε βέβαια και ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χώρας, χρεώνοντας την αποτυχία στην αντιπολίτευση και ευχαριστώντας μάλιστα ειρωνικά τον αρχηγό του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σεργκέι Στάνισεφ. «Διοργανώνοντας αυτό το δημοψήφισμα, έβαλε ο ίδιος οριστικό τέλος στην κατασκευή της μονάδας πυρηνικής ενέργειας στο Μπέλενε», δήλωσε ο βούλγαρος πρωθυπουργός.

Πολιτικοί ανταγωνισμοί ενόψει εκλογών

Η προηγούμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση είχε συμφωνήσει το 2008 με τον ρωσικό ενεργειακό όμιλο Atomstrojexport για την κατασκευή ενός νέου πυρηνικού εργοστασίου στο Μπέλενε, πρότζεκτ από το οποίο είχε παραιτηθεί στο μεταξύ ο γερμανικός ενεργειακός κολοσσός RWE. Η σημερινή συντηρητική κυβέρνηση της Βουλγαρίας έχει αναστείλει προς το παρόν την υλοποίηση του πρότζεκτ, με την εταιρία Atomstrojexport να προσφεύγει στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο διεκδικώντας αποζημίωση 1 εκ. ευρώ. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που είχε ξεκινήσει το έργο στο Μπέλενε, κατόρθωσε στο μεταξύ να συγκεντρώσει 500 χιλ. υπογραφές για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

Ο εξαρχής ασαφής στόχος του δημοψηφίσματος μπορεί να χαρακτηριστεί, σύμφωνα με το Μάρκο Αρντ, εκπρόσωπο του ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ στη Σόφια, απλή σπατάλη δημόσιου χρήματος. Ενώ το ερώτημα αφορούσε αρχικά στην κατασκευή της μονάδας στο Μπέλενε όπως λέει, η κυβερνητική πλειοψηφία το αναδιατύπωσε για λόγους κομματικής τακτικής, με αποτέλεσμα, όπως λέει ο Μάρκο Αρντ, πολλοί Βούλγαροι να μην γνωρίζουν ποιες ακριβώς είναι οι συνέπειες ενός «ναι» ή ενός «όχι».

Για τον Μπόικο Μπορίσοφ αντιθέτως, το γεγονός ότι το δημοψήφισμα δεν αφορούσε μόνο στο πρότζεκτ στο Μπέλενε, αλλά ευρύτερα στην εξάπλωση της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα, είχε πολλαπλά πλεονεκτήματα, επειδή ο ίδιος ο Μπορίσοφ είχε ταχθεί παλιότερα υπέρ της επέκτασης της μονάδας στο Κοζλοντούι. Ενδεχόμενο «ναι» θα ερμηνευόταν όχι μόνο ως έγκριση του πρότζεκτ στο Μπέλενε, αλλά -από τη σκοπιά της κυβέρνησης- και ως έγκριση της επέκτασης του εργοστασίου στο Κοζλοντούι. Έτσι, ένα εμφατικό «ναι» των Βουλγάρων δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ξεκάθαρη πολιτική νίκη των Σοσιαλιστών ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου, εφόσον και η συντηρητική κυβέρνηση υποστήριξε τα σχέδια πυρηνικής εξάπλωσης, έστω και σε μία διαφορετική μορφή.

Ζήτημα με γεωστρατηγικές προεκτάσεις

Παρατηρητές στη Σόφια εκτιμούν ότι ο πρωθυπουργός Μπορίσοφ έχει ήδη εντοπίσει έναν πιθανό επενδυτή για την επέκταση της μονάδας στο Κοζλοντούι. Αυτό το στοιχείο φέρνει στην επιφάνεια ένα ερώτημα γεωστρατηγικού προσανατολισμού της Βουλγαρίας, η οποία είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας. «Το δημοψήφισμα δεν μπορεί να λύσει το αποφασιστικής σημασίας πρόβλημα ότι η Ρωσία εξαρτάται μονομερώς από τη Ρωσία στο ζήτημα της ενέργειας» επισημαίνει ο πολιτικός επιστήμονας Πάρβαν Σιμεόνοφ.

Συντηρητικοί και Σοσιαλιστές πάντως εμφανίζονται βέβαιοι ότι η πλειοψηφία των -φτωχών σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο- Βουλγάρων τάσσεται υπέρ του «πυρηνικού» ρεύματος καθώς είναι φθηνότερο. Εμφανώς αντίθετοι στα πυρηνικά εργοστάσια στη σεισμογενή περιοχή στις όχθες του Δούναβη, είναι μόνο οικολόγοι ακτιβιστές και δύο μικρότερα κόμματα του κεντροδεξιού χώρου.

Alexander Andreev / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης