To μίσος κυριαρχεί ακόμη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα των τεταμένων σχέσεων και των προσωπικών προσβολών ανάμεσα στους ισχυρούς εκπροσώπους της χώρας. «Εδώ και καιρό είναι αποπροσανατολισμένος και λόγω του κακού του χαρακτήρα διαπληκτίζεται με όλους». Με αυτά τα λόγια μίλησε η δεύτερη σε ιεραρχία εκπρόσωπος των Μουσουλμάνων της Βοσνίας Φραχρουντίν Ραντόντσιτς για τον πιο σημαντικό εκπρόσωπο των Μουσουλμάνων στο τριμελές προεδρείο, τον Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς.

Μη βιώσιμο το σύστημα διοίκησης

Κοινό στοιχείο που να ενώνει τις τρεις εθνότητες δεν υπάρχει. Ο επικεφαλής των Σέρβων της Βοσνίας Μίλοραντ Ντόντικ θέλει να αποσπάσει από τον κρατικό ιστό το κομμάτι γης που ελέγχει και οι Κροάτες θέλουν περισσότερη αυτονομία. Οι μουσουλμάνοι με 3,5 εκατομμύρια κατοίκους αποτελούν το ήμισυ του πληθυσμού, οι καθολικοί Κροάτες το 15% και οι ορθόδοξοι Σέρβοι το 35%. Είναι όλοι εναντίον όλων. Το αποτέλεσμα; Στη διαιρεμένη ανάμεσα στους μουσουλμάνους και Κροάτες πόλη του Μόσταρ δεν έχουν γίνει τοπικές εκλογές εδώ και 9 χρόνια, επειδή κυριαρχεί αγεφύρωτο μίσος ανάμεσά τους, το οποίο εμποδίζει τη διενέργεια εκλογών. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ ενίσχυσαν τη χώρα με δις ευρώ και έχουν διαθέσει πολλούς διπλωμάτες και εμπειρογνώμονες. Το αποτέλεσμα είναι αποκαρδιωτικό. Σύμφωνα με τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς οι σχέσεις μεταξύ των τριών εθνοτήτων αλλά και με τις γειτονικές χώρες είναι τόσο κακές όσο πριν από 25 χρόνια, όταν ξεκίνησε ο εμφύλιος.

Οι αιτίες για αυτό το μπλοκάρισμα, που οδηγεί στην οικονομική και κοινωνική μιζέρια, είναι προφανείς. Οφείλονται στη σύσταση του νέου κράτους, όπως επιβλήθηκε από τη Δύση κατά τρόπο μη βιώσιμο, με δύο οντότητες, την Ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και τη Σερβική Δημοκρατία, 10 αυτόνομα καντόνια και η περιοχή του Μπρτσκό, που δεν υπάγεται σε καμιά οντότητα. Τα περισσότερα χρήματα πηγαίνουν στην πολυάνθρωπη διοίκηση.

Διαφθορά και πελατειακό κράτος

Επρόκειτο να γίνει μια νέα διάσκεψη για την επεξεργασία της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον, αλλά τελικά δεν έγινε λόγω των διαφορετικών στόχων των τριών εθνοτήτων. Οι μουσουλμάνοι θέλουν ισχυρό ομοσπονδιακό κράτος, οι Σέρβοι να φύγουν από τη μισητή χώρα και οι Κροάτες βλέπουν περισσότερο προς το Ζάγκρεμπ από ό,τι στο Σεράγεβο. Η κατάσταση είναι τόσο απελπιστική που πριν από δύο χρόνια σημειώθηκαν κοινωνικές αναταραχές με αποτέλεσμα να τυλιχθεί στις φλόγες το κτήριο του συλλογικού προεδρείου. 

Η ρίζα του κακού βρίσκεται στην ελάχιστα δημοκρατική δομή των κομμάτων. Την πρωτοκαθεδρία έχει ο πρόεδρος που ασκεί αποκλειστικά την εξουσία. Εκλέγεται συνεχώς στο ίδιο αξίωμα και φροντίζει ώστε οι οπαδοί του να παίρνουν καλά πόστα στη διοίκηση. Τους προστατεύει από τη δικαιοσύνη και καλύπτει κρούσματα διαφθοράς, που είναι πανταχού παρούσα. Μέσω της διαφήμισης ισχυροποιούνται τα ΜΜΕ και επηρεάζουν στη συνέχεια την εκλογή της κομματικής ηγεσίας. Ισχύει όμως και το αντίθετο. Πολύ εύκολα τα ΜΜΕ μπορούν να χειραγωγηθούν, εάν πρόκειται για τη συγκάλυψη αμφιβόλου ηθικής δοσοληψιών ή για την πολιτική εξολόθρευση αντιπάλων.

Τόμας Μπράι, DPA/ Ειρήνη Αναστασοπούλου