To ακριβό τίμημα του «πράσινου» ακτιβισμού

Εννέα ακτιβιστές έχουν χάσει τη ζωή τους στη Γουατεμάλα από τις αρχές του 2015 στον αγώνα τους υπέρ της προστασίας αυτοχθόνων πληθυσμών και κατά κολοσσιαίων κατασκευαστικών πρότζεκτ και σχεδίων εξόρυξης, σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (International Federation for Human Rights). Στην ίδια χώρα καταγράφηκαν επίσης στο ίδιο διάστημα 337 επιθέσεις κατά ακτιβιστών περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με την έρευνα ο αριθμός των επιθέσεων έχει αυξηθεί από το 2012, με άλλα λόγια αφότου ανήλθε στην εξουσία ο πρώην στρατιωτικός Ότο Πέρες Μολίνα. Σύμφωνα με την Ντελφίνα Μουξ Κάνα, εκπρόσωπο της ΜΚΟ IBIS για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών στη Γουατεμάλα οι επιθέσεις κατά ακτιβιστών συνεχίζονται μέχρι σήμερα με αμείωτη ένταση. «Ο μόνος τρόπος για να προστατεύσουν τις περιουσίες και τα δικαιώματά τους οι γηγενείς πληθυσμοί είναι να στραφούν προς διεθνείς οργανισμούς», αναφέρει η Κάνα, τονίζοντας ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο υπάρχει μόνο σε θεωρητικά: «Στην πράξη η όποια φωνή αντίστασης κάμπτεται μέσω της καταστολής ή της δολοφονίας».

H νέα «Άγρια Δύση»

Οι αυξανόμενες ανάγκες σε φυσικούς πόρους, καλλιέργειες, τροφή και κατοικήσιμες εκτάσεις έχουν οδηγήσει στην υπερεκμετάλλευση πολλών αναπτυσσόμενων περιοχών της Λ. Αμερικής, ιδίως πέριξ του Αμαζονίου. Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς κολοσσοί της παγκοσμιοποιημένης βιομηχανίας κλείνουν ολοένα συχνότερα συμφωνίες με κρατικούς φορείς, χωρίς προηγουμένως να λάβουν τη γνώμη των τοπικών κοινωνιών. Συχνά μάλιστα η χρήση αστυνομικής και στρατιωτικής βίας για την κατάπνιξη φωνών διαμαρτυρίας από γηγενείς πληθυσμούς και διεθνείς ΜΚΟ είναι ιδιαίτερα βίαιη. Ο Χόρχε Εντουάρντο ντε Λεόν, επικεφαλής της ανεξάρτητης αρχής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Γουατεμάλας σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η κυβέρνηση της Γουατεμάλας απέτυχε στην προστασία της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας ακτιβιστών που διαδηλώνουν στη χώρα κατά μεγάλων αναπτυξιακών προγραμμάτων». Σύμφωνα με τον Λεόν στο στόχαστρο της κυβέρνησης βρίσκονται όχι μόνο ακτιβιστές αλλά και εκπρόσωποι των δικαστικών αρχών που αναλαμβάνουν να ερευνήσουν υποθέσεις επιθέσεων κατά ακτιβιστών.

Πρόβλημα με παγκόσμιες διαστάσεις

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής κι αυτό παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες έχουν συνυπογράψει τη Διεθνή Σύμβαση για την Προστασία Αυτοχθόνων Πληθυσμών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας. Η κυβέρνηση της Παραγουάης, για παράδειγμα, πουλά μεγάλα τμήματα γης, που παραδοσιακά κατοικούνται από αυτόχθονες, σε ιδιώτες επενδυτές με στόχο την υλοτομία σε τροπικά δάση. Σύμφωνα με την ΜΚΟ GAT (Gente, Ambiente y Territorio) περίπου 10.100 εκτάρια παρθένας γης καταστράφηκαν από την βραζιλιάνικη εταιρεία Yaguarete Pora. Ωστόσο οι διώξεις και οι δολοφονίες ακτιβιστών δεν απαντώνται μόνο στη Λ. Αμερική, αλλά και στην Ασία και στην Αφρική. Σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς Οργάνωσης Global Witness μεταξύ 2002 και 2013 σκοτώθηκαν 908 ακτιβιστές σε 35 χώρες για θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 99% των περιπτώσεων δεν έχουν εξιχνιαστεί, ενώ μόλις 10 φερόμενοι δράστες έχουν οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης. Η Βραζιλία θεωρείται η πιο επικίνδυνη χώρα για τον «πράσινο» ακτιβισμό, αφού μόνο εκεί 29 ακτιβιστές έχασαν τη ζωή τους μέσα στο 2014. Ακολουθούν η Κολομβία και η Ονδούρα. Το 40% των θυμάτων κατάγονται από ντόπιους πληθυσμούς που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Kλαούντια Γκαρσία / Δήμητρα Κυρανούδη