Habemus breaking news

"Dominarum et iudices, radio progressio incipit", είναι τα πρώτα λόγια του εκφωνητή στις λατινικές ειδήσεις του Βατικανού. Δηλαδή το αυτονόητο: "Κυρίες και κύριοι, το ραδιοφωνικό μας πρόγραμμα αρχίζει". Αλλά πόσο αυτονόητο είναι ένα δελτίο ειδήσεων στα λατινικά εν έτει 2019; Ο αρχισυντάκτης Αντρέα Τορνιέλι λέει ότι δεν αντιμετωπίζει το δελτίο "ως νοσταλγική ματιά στο παρελθόν, αλλά ως πρόκληση για το μέλλον" και διαβεβαιώνει ότι οι ειδήσεις στη γλώσσα του Σενέκα θα ανταποκρίνονται στα ίδια κριτήρια ποιότητας όπως και οι υπόλοιπες εκπομπές του σταθμού.

Το δελτίο μεταδίδεται κάθε Σάββατο στις 14.10 το μεσημέρι, διαρκεί πέντε λεπτά, ενώ είναι διαθέσιμο και ως podcast στην ιστοσελίδα του σταθμού υπό τον τίτλο "Hebdomada Pape- Notitiae vaticanae latine redditae" ("Η εβδομάδα του Πάπα- ειδήσεις από το Βατικανό στη λατινική γλώσσα"). Είναι προφανές ότι κύριο σημείο αναφοράς είναι οι δραστηριότητες του Ποντίφηκα. Ακολουθεί εκπομπή στα ιταλικά, όπου ειδικοί του Βατικανού αναλύουν τον πλούτο και την αισθητική αρτιότητα της λατινής γλώσσας. Ποιοί ειδικοί; Οι ίδιοι που έχουν αναλάβει και την υπηρεσία Twitter του Ποντίφηκα στα λατινικά.

Στην εποχή του telephonum manuale

Πρόκειται για τεράστια μεταφραστική πρόκληση. Πώς λέγεται για παράδειγμα το tweet στα λατινικά; Οι ειδικοί του Βατικανού δεν είχαν άλλη επιλογή από το να επινοήσουν λατινικούς όρους για τα θαύματα της τεχνολογίας που ο Σενέκας δεν είχε προβλέψει στην εποχή του. Έτσι λοιπόν το tweet λέγεται breviloquia, το κινητό τηλέφωνο αποκαλείται telephonum manuale, ο φορητός υπολογιστής comptutatrum gremiale. Tο διαδίκτυο είναι απλώς interrete.

Λατινική εκπομπή από τη ...Φινλανδία

Το Ράδιο Βατικανό φιλοξενούσε συχνά στην ιστοσελίδα του ειδήσεις στα λατινικά, αλλά μόνο σε γραπτό κείμενο, το οποίο είχε μεγάλη επισκεψιμότητα. Φαίνεται ότι έτσι προέκυψε η ιδέα για ένα ραδιοφωνικό δελτίο ειδήσεων στα λατινικά. Αλλά το Βατικανό δεν είναι ο πρώτος διδάξας. Ήδη από το 1989 η φινλανδική ραδιοφωνία (YLE 1) μεταδίδει την εβδομαδιαία εκπομπή Nuntii Latini. Τον Νοέμβριο του 2017 οι υπεύθυνοι του σταθμού είχαν αποφασίσει να την κόψουν, αλλά, προς μεγάλη τους έκπληξη, έλαβαν πάνω από 3.000 επιστολές διαμαρτυρίας, με αποτέλεσμα να δώσουν παράταση, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2019.

Αντί να εκλείψει η μοναδική στην Ευρώπη ραδιοφωνική εκπομπή στα λατινικά, προέκυψε στη συνέχεια μία ακόμη και μάλιστα στη Γερμανία: από τον Ιανουάριο η Ραδιοφωνία της Βρέμης (Radiophonia Bremensis) μεταδίδει ειδήσεις στη λατινική γλώσσα. "Μιλάω πολύ αργά, για να αποφύγω τα σαρδάμ", λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια η εκφωνήτρια Νικόλ Ρίτερσμπους. Και στη Βρέμη δεν λείπουν οι μεταφραστικές προκλήσεις. Το app, για παράδειγμα, αποδίδεται ως apparatus digitalis. Υπάρχουν όμως ενδοιασμοί, καθώς ένα app είναι απλώς μία εφαρμογή στη συσκευή και όχι η συσκευή καθεαυτή. Πάντως το Facebook περνάει άνετα ως "faciei libro scripsit". Πώς λέμε άραγε "έπεσε μαύρο στον αέρα;" Δυστυχώς δεν έχει εμφανιστεί τηλεοπτικό πρόγραμμα στα λατινικά.

Γιάννης Παπαδημητρίου