ΕΕ: Χαλαρώνει (αλλά λίγο) η δημοσιονομική πειθαρχία

Η πολιτική συμφωνία σε επίπεδο εθνικών κυβερνήσεων έχει ήδη επιτευχθεί, αλλά σήμερα δόθηκε και η απαραίτητη έγκριση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο και μάλιστα με ευρεία πλειοψηφία.   «Επικαιροποιημένοι δημοσιονομικοί κανόνες» είναι ο επίσημος χαρακτηρισμός για το νέο πλαίσιο δημοσιονομικής πειθαρχίας που θα διέπει τις διαδικασίες για τη μείωση του ελλείμματος και του δημοσίου χρέους στα κράτη-μέλη.

Δεν ήταν καθόλου εύκολη η συμφωνία στο νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, καθώς έπρεπε να συμβιβαστούν δύο αντικρουόμενα αιτήματα: Από τη μία πλευρά οι χώρες του Βορρά ήθελαν να διατηρηθούν συγκεκριμένοι και ενιαίοι για όλους δημοσιονομικοί στόχοι, ώστε να μην προκληθεί η εντύπωση ότι ανήκει στο παρελθόν η δημοσιονομική πειθαρχία που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Από την άλλη πλευρά οι χώρες του Νότου επέμεναν ότι χρειάζεται μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε οι προσπάθειες για μείωση του χρέους να μην στραγγαλίζουν την οικονομική ανάπτυξη.

Ευελιξία, εξαιρέσεις, αλλά κοινοί στόχοι

Έτσι, οι κύριοι στόχοι του Συμφώνου Σταθερότητας (όπως το ανώτατο όριο 60% του ΑΕΠ για το δημόσιο χρέος) δεν χαλαρώνουν. Παραμένει ασφαλώς και η «απειλή» της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος για τους παραβάτες. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, θεσπίζονται ρήτρες που προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία, όπως η δυνατότητα για μία προθεσμία τριών επιπλέον ετών, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι ενός «εθνικού σχεδίου» για τη μείωση του χρέους. Επίσης, «μετά από αίτημα ενός κράτους-μέλους» το Συμβούλιο θα μπορεί να χορηγεί άδεια για μία «απόκλιση» από το χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη των στόχων.

Κατ' αρχήν παραμένει λοιπόν η δέσμευση για δημοσιονομική πειθαρχία και προφανώς αυτό είναι το μήνυμα που ήθελαν να στείλουν στις αγορές οι ευρωπαϊκές χώρες με υψηλή πιστοληπτική ικανότητα. Το ερώτημα είναι βέβαια, πώς όλα αυτά συμβιβάζονται με την ανάγκη (που ουδείς αμφισβητεί) να απελευθερωθούν πόροι για κρατικές επενδύσεις ευρείας κλίμακας σε κρίσιμους τομείς, όπως ο εκσυγχρονισμός της βιομηχανίας, η πράσινη μετάβαση και η ψηφιοποίηση.

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα της Ευρωβουλής, θεωρεί ότι έχει βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στους «ιέρακες» και τις «περιστερές» της δημοσιονομικής πολιτικής. «Ο συμβιβασμός που έχουμε μπροστά μας έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από μειονεκτήματα και θα τον υπερψηφίσουμε» έχει δηλώσει ο εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου Μάρκους Φέρμπερ, βουλευτής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU).

Αντιθέτως, οι Πράσινοι κάνουν λόγο για μία «χαμένη ευκαιρία» και επικρίνουν τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες. «Είναι απλώς βλακείες» δηλώνει χαρακτηριστικά ο απερχόμενος επικεφαλής των Ευρωπαίων Πρασίνων, Φιλίπ Λαμπέρ, σε «αποχαιρετιστήρια» συνέντευξη τύπου την Τρίτη στο Στρασβούργο. Και εξηγεί: «Μόνο στο αγαπημένο μου Βέλγιο θα πρέπει να περικόψουμε πέντε δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, για να ανταποκριθούμε στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες. Πώς θα βρούμε περιθώριο για τις απαραίτητες κρατικές επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας;».

«Πρωταθλητές» στο χρέος και στα ελλείμματα στην Ευρωζώνη παραμένουν η Ελλάδα και η Ιταλία. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί τους τελευταίους μήνες η υπερχρέωση της Γαλλίας, ενώ και το Βέλγιο έχει εξαιρετικά υψηλό δημόσιο χρέος, σαφώς πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο.