60 χρόνια αντισυλληπτικά στη Γερμανία

Στη μεταπολεμική Γερμανία, το σεξ ήταν ένα από τα θέματα ταμπού. Δεν μιλούσε κανείς γι’ αυτό. Ο όρος «σεξουαλική αγωγή» ήταν ανύπαρκτος. Και ο φόβος μπροστά σε μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ήταν μεγάλος. Τα ζευγάρια έπρεπε να «προσέχουν» ή να χρησιμοποιούν προφυλακτικό. Και τότε, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία των πρώτων αμερικάνικων αντισυλληπτικών, εμφανίστηκε η πρωτοποριακή εφεύρεση και στη δυτικόγερμανική αγορά: Την 1η Ιουνίου 1961 η φαρμακευτική εταιρεία Schering του Βερολίνου παρουσίασε το "Anovlar", το πρώτο γερμανικό αντισυλληπτικό χάπι, ενώ το 1965 κυκλοφόρησε το "Ovosiston", εφεύρεση μίας φαρμακευτικής με έδρα την Ιένα στην Ανατολική Γερμανία.

Χάπι μόνο για… παντρεμένες

Δύσκολο να το φανταστεί κανείς σήμερα: το "Anovlar" ήταν αρχικά διαθέσιμο μόνο για παντρεμένες γυναίκες. Ή μάλλον εναπόκειντο στην καλή θέληση του γιατρού, ο οποίος ήταν ένας «ημίθεος ντυμένος στα λευκά», όπως επισημαίνει η Μπεάτε Κέλντενιχ. Η γιατρός, που μελέτησε την ιστορία του χαπιού αντισύλληψης, αναφέρει πως με την εμφάνιση των αντισυλληπτικών η σεξουαλικότητα άρχισε σταδιακά να αποσυνδέεται από την αναπαραγωγή, ενώ ο αριθμός των αμβλώσεων μειώθηκε σημαντικά. Επιπλέον το χάπι έφερε δυναμικά το ζήτημα της σεξουαλικότητας στο προσκήνιο.

Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι το "Anovlar" ήταν αντισυλληπτικό παρέμενε αρχικά σχετικά συγκαλυμμένο. Η Κέλντενιχ διαβάζει το φυλλάδιο: Το φάρμακο χρησιμοποιήθηκε για «αναστολή της ωορρηξίας, ενώ εγγυάται την κανονική έμμηνο ρύση», αποτρέποντας όμως τη σύλληψη. Αν και η δράση του χαπιού παραμένει ίδια μέχρι και σήμερα, αποτρέποντας την ωορρηξία, η εξέλιξή του κατά τη διάρκεια των έξι δεκαετιών ήταν τεράστια.

Παρά την γρήγορη διάδοση των αντισυλληπτικών στην Γερμανία κατά τη δεκαετία του 1960, η οποία γινόταν κυρίως μεταξύ γυναικών και από στόμα σε στόμα, υπήρχαν αντιδράσεις: Οι πολέμιοί τους έκαναν λόγο για «χαλάρωση των ηθών». Μάλιστα, ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ χαρακτήρισε επίσημα το 1968 την αντισύλληψη ως αμαρτία, ενώ η χρήση αντισυλληπτικών παραμένει μέχρι και σήμερα για τους σκληροπυρηνικούς Καθολικούς ένα "αγκάθι" της κοινωνίας.

«Ορόσημο» της γυναικείας χειραφέτησης

Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών εξεγέρσεων του 1968, το αντισυλληπτικό χάπι αποτέλεσε σημαντικό σταθμό για την σεξουαλική απελευθέρωση. Η φεμινίστρια Άλις Σβάρτσερ το χαρακτήρισε "ορόσημο στην ιστορία της χειραφέτησης των γυναικών". Το γυναικείο κίνημα της δεκαετίας του '70 αγωνίστηκε επίσης κατά της παρέμβασης μέσω ορμονών στο γυναικείο σώμα, με το σύνθημα: «Γιατί να είναι οι γυναίκες υπεύθυνες για την αντισύλληψη, πού είναι το χάπι για τους άνδρες;». Ένα τέτοιο χάπι όμως δεν έχει κυκλοφορήσει μέχρι και σήμερα στην αγορά.

Συζητήσεις σχετικά με τη μείωση των γεννήσεων μετά την εισαγωγή του αντισυλληπτικού χαπιού στην αγορά έχουν γίνει πολλές. Παρόλα αυτά για την Μπεάτε Κέλντενιχ δεν είναι τα αντισυλληπτικά η βασική αιτία γι' αυτό. Κατά την γνώμη της καταλύτης ήταν οι κοινωνικές εξελίξεις – με έμφαση όμως στις διαφορές ανάμεσα στην Δυτική και την Ανατολική Γερμανία. Στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας το χάπι ήταν άλλωστε ήδη από το 1972 δωρεάν για τις γυναίκες, καθώς υπό το σοσιαλιστικό καθεστώς υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εργαστούν.

Πόσο επικίνδυνα είναι τα αντισυλληπτικά;

Πολλοί είναι οι μύθοι, οι παρεξηγήσεις και οι αντιπαραθέσεις που έχουν κατά καιρούς ευδοκιμήσει γύρω από το αντισυλληπτικό χάπι. «Πόσο επικίνδυνο είναι το χάπι;» Ήταν ένας τίτλος στο περιοδικό Spiegel το 1970. Και μέχρι και σήμερα οι παρενέργειές του απασχολούν γιατρούς και γυναίκες. Αν και οι θρομβώσεις είναι σπάνιες, είναι ένας δικαιολογημένος φόβος, επισημαίνει ο Κρίστιαν Άλμπρινγκ, Πρόεδρος της Επαγγελματικής Ένωσης Γυναικολόγων. Στο παρελθόν, λόγω των υψηλών δόσεων οιστρογόνου, η κατακράτηση νερού, η αύξηση βάρους και η ευαισθησία των μαστών ήταν συχνά φαινόμενα. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Άλμπρινγκ, ορισμένα χάπια ενδέχεται να προκαλέσουν ακμή, ενώ άλλα να την εξουδετερώσουν. Άλλες παρενέργειες, όπως πονοκέφαλοι και αλλαγές στη λίμπιντο διαφέρουν για την κάθε γυναίκα. Και ο φόβος θρομβώσεων, κατάθλιψης, αδιαθεσίας ή αύξησης βάρους οδηγεί πολλές από αυτές στη διακοπή της χρήσης του – συχνά δίχως ιατρική συμβουλή.

Σε κάθε περίπτωση γερμανοί γυναικολόγοι σήμερα επισημαίνουν ότι το αντισυλληπτικό χάπι έχει πολλά πλεονεκτήματα – σε συνδυασμό μάλιστα με μία καλή συμβουλευτική, η οποία λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του ζευγαριού και της γυναίκας, τα αντισυλληπτικά χαρακτηρίζονται πλέον «εξαιρετικά ασφαλή». 

Κάρολιν Μποκ, dpa

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου