40 χρόνια χωρίς τη ντίβα όλων των εποχών

La Divina, Primadona Assoluta, είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που συνοδεύουν τη θεϊκή Μαρία Κάλλας, που με τη φωνή της σφράγισε ανεξίτηλα τον 20ο αιώνα. Ακόμη και 40 χρόνια μετά τον θάνατό της, σαν σήμερα οι εκδηλώσεις λατρείας προς τον πρόσωπό συνεχίζουν να υπάρχουν. Είναι μια ιστορία θριάμβων, ακροτήτων και τραγωδιών, που θυμίζουν δράματα ζωής σταρ της ποπ, όπως του Μάικλ Τζάκσον ή της Τζάνις Τζόπλιν. Αλλά σε υπερθετικό βαθμό. Συνεχής αγώνας για να χάσει κιλά που έβλαψε τελικά τη φωνή της και ο ατελέσφορος έρωτάς της με τον Αριστοτέλη Ωνάση.

Στο πάνθεον της  δόξας

Σήμερα, η δισκογραφική εταιρεία Warner κυκλοφορεί 20 επεξεργασμένες ζωντανές ηχογραφήσεις της από 12 όπερες. Η ομάδα υπό τον μάνατζερ της Warner,  Μπερτράν Καστελάνι, ανέσυρε τις ηχογραφήσεις από το αρχείο. «Ήταν σαν μια αρχαιολογική αναδίφηση» λέει ο ίδιος χαρακτηριστικά. Εκείνο που προσπάθησαν οι ειδικοί ήταν να «βγάλουν» τη φωνή προς τα έξω, ραδιοφωνικές ηχογραφήσεις από το 1949 μέχρι το 1964. Οι ακροατές βυθίζονται σε ένα κόσμο ήχων χωρίς παράσιτα και τριγμούς, αποτέλεσμα ψηφιακής επεξεργασίας. Ανάμεσα στα κομμάτια περιλαμβάνονται ηχογράφηση από την όπερα «Υπνοβάτης» του Μπελίνι. Ο Καστελάνι είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος σε ότι αφορά τις πωλήσεις. «Η Κάλλας είναι σήμερα σχεδόν πιο φημισμένη από ότι ήταν εν ζωή».

Μια ζωή που δεν ξεκίνησε με τις καλύτερες προϋποθέσεις, τόσο στην οικογένειά της, όσο και ως μαθήτρια φωνητικής. Αλλά η ιδιαίτερη φωνή της την οδήγησε στο πάνθεον με πρώτη μεγάλη επιτυχία το 1947 στην αρένα της Βερόνα με τη Gioconda και στη συνέχεια με τη διεθνή αναγνώρισή της στο Μεξικό με την Aida του Βέρντι, όπου το κοινό την αποθέωσε. Ακολούθησαν κι άλλες επιτυχίες στη Σκάλα του Μιλάνο και τη Μήδεια υπό τη μπαγκέτα του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν. Ήταν η αδιαμφισβήτητη βασίλισσα της Σκάλας.

Δίαιτες, έρωτες, η πτώση…

«Η Μαρία Κάλλας έκανε να επιστρέψει το ενδιαφέρον στο belcanto», είπε κάποτε η μέτζο σοπράνο Σεσίλια Μπαρτόλι, «Άνοιξε νέα πόρτα σε όλους εμάς, όλους τους καλλιτέχνες στον κόσμο» θυμάται η Μονσεράτ Καμπαλέ. Και είναι αλήθεια. Γιατί η Κάλλας έφερε ένα νέο ρεπερτόριο. Όπερες του Ντονιτσέτι, του Μπελίνι και του Ροσίνι, που μέχρι τότε δεν παίζονταν. Ακόμη και η αντίζηλός της Ρενάτα Τεμπάλντι παραδέχθηκε τη μοναδική της φωνή. Το μιντικαό ενδιαφέρον δεν ήταν μόνο στραμμένο στην μοναδική της καριέρα, αλλά και στην προσωπική της ζωή, οι δίαιτες, οι έρωτες, οι συγκρούσεις με τους συναδέλφους της, και ιδιαίτερα με την Τεμπάλντι, την αντί-Κάλλας, όπως ονομάστηκε. «Υπέφερε από ένα απάνθρωπο σύμπλεγμα κατωτερότητας», λέει ο παραγωγός Βάλτερ Λέτζε. «Ήταν η κινητήριος δύναμη πίσω από την άνευ ορίων φιλοδοξία της.

Η Κάλλας αποσύρθηκε από τη σκηνή νωρίς. Και όταν επανέκαμψε μετά από απουσία ενάμιση χρόνου με την Tosca σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζαφιρέλι έζησε ένα νέο θρίαμβο. Στο νέο άλμπουμ υπάρχει κομμάτι από αυτήν την παράσταση. Ο θάνατος ήρθε στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977, στο διαμέρισμά της στο Παρίσι. Επίσημα από καρδιακή προσβολή, όμως αργότερα  ακούστηκαν φήμες για φαρμακευτική δηλητηρίαση και αυτοκτονία.

Dpa/΄Εστεμπαν Ένγκελ / Ειρήνη Αναστασοπούλου