Όταν οι πλημμύρες καθορίζουν πολιτικές καριέρες

Ο Άρμιν Λάσετ, πρωθυπουργός της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και υποψήφιος των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) για τις εκλογές του Σεπτεμβριου, είχε εξασφαλίσει άνετο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Μόλις ξέσπασαν οι φονικές πλημμύρες, η πρώτη του αντίδραση ήταν σωστή: ακύρωσε προεκλογική εμφάνιση στη Βαυαρία, για να δώσει το παρών στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, όπου τα συνεργεία διάσωσης έδιναν μάχη με τον χρόνο. Όμως, η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη. Σε ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας, στην οποία ο ανώτατος άρχων εξέφραζε την οδύνη του για τα θύματα, ο τηλεοπτικός φακός συνέλαβε τον Άρμιν Λάσετ στο βάθος του πλάνου να χαμογελά, σε μία εύθυμη συζήτηση με συνεργάτες του. Ο πρωθυπουργός αναγνώρισε ότι αυτή η συμπεριφορά ήταν «ανάρμοστη» και εξέφρασσε τη λύπη του. Αλλά πριν περάσουν 24 ώρες, σε νέες δηλώσεις του, ανέφερε εν είδη δικαιολογίας ότι μέσα στον συνωστισμό «δεν άκουγε λέξη» από όσα έλεγε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κάνοντας πολλούς να διερωτηθούν, μήπως και η δικαιολογία ήταν εξίσου ατυχής με την πράξη που επιχειρούσε να δικαιολογήσει...

Η περίπτωση Σρέντερ

Δεν είναι η πρώτη φορά που τα καιρικά φαινόμενα μπορούν να κρίνουν το αποτέλεσμα μία κρίσιμης εκλογικής μάχης. Υποδειγματική θεωρείται πλέον στα εγχειρίδια πολιτικής επιστήμης η πρωτοβουλία του καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ το καλοκαίρι του 2002. Οι εκλογές θα γίνονταν στις 22 Σεπτεμβρίου και στις δημοσκοπήσεις ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος είχε μείνει δέκα μονάδες πίσω από τον υποψήφιο της Κεντροδεξιάς, Έντμουντ Στόιμπερ, που υποσχόταν οικονομική ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Στα μέσα Αυγούστου ξεσπούν στη Σαξωνία της ανατολικής Γερμανίας οι πλημμύρες του αιώνα. Δεκάδες τα θύματα, τεράστιες οι καταστροφές. Η Δρέσδη, η αποκαλούμενη «Φλωρεντία του Βορρά», βυθίζεται στη λάσπη. Ο Στόιμπερ δεν κρίνει σκόπιμο να τροποποιήσει το πρόγραμμά του για να επισκεφθεί τη Σαξωνία. Ο Σρέντερ μέσα σε 24 ώρες απαθανατίζεται στην πρώτη γραμμή με αδιάβροχο και γαλότσες, συντονίζοντας τους πάντες και υποσχόμενος βοήθεια στους πληγέντες. Το αποτέλεσμα ήταν μία μεγάλη εκλογική νίκη τον Σεπτέμβριο, την οποία ούτε οι ίδιοι οι σοσιαλδημοκράτες δεν είχαν προβλέψει τον Ιούλιο. «Schröder at his best», θα σχολιάσει αργότερα ο ραδιοφωνικός σταθμός Deutschlandfunk.

Βέβαια η «ολική ανατροπή» με υπογραφή Σρέντερ δεν οφειλόταν μόνο στις πλημμύρες. Το καλοκαίρι εκείνο ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος είχε κάνει προεκλογική σημαία την αντίθεσή του στη σχεδιαζόμενη νέα αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. «Sorry, we are not convinced», θα πει πολύ αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2003, ο υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ στον εμβρόντητο Αμερικανό υπουργό Άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ. Για το ζήτημα αυτό ο Έντμουντ Στόιμπερ απλώς σιωπούσε. Με την άρνησή του να συμβάλλει στις στρατιωτικές επιχειρήσεις ο Σρέντερ κατάφερε να διεμβολίσει το πολιτικό στρατόπεδο της Αριστεράς, εξασφαλίζοντας πολύτιμες ψήφους. Η αντίδρασή του στις πλημμύρες ήταν απλώς το επόμενο βήμα για μία απόλυτη ανατροπή των δημοσκοπήσεων. Και όλα αυτά στο πλαίσιο μίας καμπάνιας στα όρια της εξάντλησης, με 40 προεκλογικές εμφανίσεις μέσα σε 23 ημέρες!

Ο «Macher» Χέμουτ Σμιτ

Ανατρέχοντας στην πρόσφατη ιστορία θα σταθούμε στο παράδειγμα του επίσης σοσιαλδημοκράτη Χέλμουτ Σμιτ (τον οποίο αναφέρει ως πρότυπό του ο Σρέντερ). Στα πρώτα βήματα της πολιτικής του σταδιοδρομίας, τον Δεκέμβριο του 1961, ο μετέπειτα καγκελάριος ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο Εσωτερικών Υποθέσεων στην τοπική κυβέρνηση (Senat) στο Αμβούργο, το μεγάλο λιμάνι της Γερμανίας. Δεν πέρασαν ούτε δύο μήνες και το Αμβούργο βρέθηκε στο επίκεντρο της χειρότερης κακοκαιρίας που χτύπησε την πόλη από το 1825. Ασύλληπτες ποσότητες νερού κατέστρεφαν τα αντιπλημμυρικά αναχώματα, θελλώδεις άνεμοι με ταχύτητα έως και 200 χλμ. την ώρα παρέσυραν τα πάντα, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κινδύνευαν. Ο τοπικός κυβερνήτης απουσίαζε στην Αυστρία για διακοπές.

Ο Χέλμουτ Σμιτ δεν δίστασε να αναλάβει προσωπικά την κατάσταση. «Θα είστε όλοι υπό τις διαταγές μου», ξεκαθάρισε. Μέσα σε λίγες ώρες κατάφερε να κινητοποιήσει ελικόπτερα με χιλιάδες στρατιώτες της «Μπούντεσβερ», αλλά και των συμμαχικών νατοϊκών δυνάμεων που στάθμευαν στη Γερμανία. Σε αυτούς προστέθηκαν αστυνομικοί, πυροσβέστες και εθελοντές. Άρχισαν να περισυλλέγουν ανθρώπους από τις στέγες των σπιτιών. Κάποιες φορές αυτό γινόταν κατά παράβαση τυπικών διατάξεων, που όριζαν ότι τα ελικόπτερα δεν επιτρεπόταν να πετάξουν με πολύ ισχυρούς ανέμους. Ο Σμιτ απλώς τις αγνόησε. Για όλα αυτά κέρδισε τον θαυμασμό των Γερμανών που έβλεπαν ότι ήταν ένας Macher, ένας doer όπως θα έλεγαν οι Αμερικανοί, ένας πολιτικός που κάνει πράγματα και δεν αναλώνεται σε συσκέψεις. Ο θρύλος λέει ότι όταν, κάποια στιγμή, ο κυβερνήτης του Αμβούργου επανεμφανίστηκε στο γραφείο του και ζήτησε να ανημερωθεί αμέσως από τον νεαρό Σμιτ, εκείνος απάντησε: «Μη με απασχολείτε τώρα με δευτερεύοντα ζητήματα».

«Φθηνές» ρητορείες και «διακριτικές» παρουσίες

Πολλά από όσα λέγουν ή πράττουν τις τελευταίες ημέρες οι κορυφαίοι πολιτικοί της Γερμανίας αναλύονται πλέον υπό την οπτική γωνία του προεκλογικού αγώνα. Τη Δευτέρα ο πρωθυπουργός της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας Άρμιν Λάσετ ζήτησε να γίνουν βελτιώσεις στο υπάρχον σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για φυσικές καταστροφές- ανάγκη την οποία επισημαίνει και η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος Μαρτίνα Φιτς. Ωστόσο, ο υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζέεχοφερ υποστηρίζει ότι το σύστημα λειτουργεί και κάποιες από τις φωνές κριτικής που ακούγονται δεν είναι παρά «φθηνές προεκλογικές ρητορείες».

Έναν διαφορετικό δρόμο επέλεξε, προς γενική έκπληξη όλων, η υποψήφια των Πρασίνων για την καγκελαρία Αναλένα Μπέρμποκ. Μετά τις φονικές πλημμύρες θεωρητικά θα είχε κάθε δικαίωμα να επαναλάβει τα όσα πρεσβεύει το κόμμα της εδώ και δεκαετίες και κυρίως την ανάγκη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο απέφυγε τις τηλεοπτικές εμφανίσεις. Δήλωσε ότι επισκέφθηκε και εκείνη τις πληγείσες περιοχές, αλλά «χωρίς κάμερες και χωρίς φωτογράφους», για να μην δώσει την εντύπωση ότι προσδοκά προεκλογικά οφέλη. Απομένει να δούμε, εάν οι ψηφοφόροι θα εκτιμήσουν αυτή την ανιδιοτέλεια.

Γιάννης Παπαδημητρίου