Ψύκου και Καρανικόλας στη Μπερλινάλε

“Η επόμενη είδησή μας αφορά την εξαφάνιση του Αντώνη Παρασκευά. Όλα τα στοιχεία δείχνουν πως πρόκειται για απαγωγή. Οι αρχικές υποθέσεις για ένοπλη ληστεία ή ερωτικό έγκλημα έχουν αποκλειστεί μιας και το σπίτι και τα προσωπικά αντικείμενα του Αντώνη βρέθηκαν ανέπαφα....” Και ενώ ο παρουσιαστής ειδήσεων στο σταθμό TV3 συνεχίζει την ενημέρωση για την απαγωγή του Αντώνη Παρασκευά, ο ίδιος κάθεται με ανέκφραστο πρόσωπο μπροστά στην τηλεόραση απολαμβάνοντας τη μακαρονάδα του. “Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά” της 35χρονης Ελίνας Ψύκου αποτελεί την τρίτη φετινή ελληνική συμμετοχή στο παράλληλο πρόγραμμα ΦΟΡΟΥΜ του 63ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου. Κεντρικός της ήρωας, τον οποίο υποδύεται ένας εξαιρετικός Χρήστος Στέργιογλου, είναι ένας τηλεοπτικός αστέρας που μετά από 20 χρόνια πετυχημένης σταδιοδρομίας στο πρωινό μαγκαζίνο του σταθμού TV3 βρίσκεται αντιμέτωπος με μια αισθητή πτώση της θεαματικότητας της εκπομπής του, με χρέη και με τη διάλυση του γάμου του.

Σε αυτήν την κατάσταση έχει την “φαεινή” ιδέα να σκηνοθετήσει την απαγωγή του. Με τη βοήθεια του διευθυντή του σταθμού ο Αντώνης Παρασκευάς κρύβεται σε ένα άδειο, πολυτελέστατο ξενοδοχείο, όπου προσμένει τη θριαμβευτική του επιστροφή στην τηλεόραση. Πολύ σύντομα όμως η εκπομπή του αλλάζει μορφή, τη θέση του αναπληρώνει ένα νέο αστέρι και το ενδιαφέρον στα μίντια για την περίπτωσή του λιγοστεύει όλο και περισσότερο. Αντί ο Αντώνης Παρασκευάς να κάνει έναν ειλικρινή απολογισμό της ως τώρα ζωής του και να αντιμετωπίσει τα νέα δεδομένα, επιμένει σε μια θριαμβευτική επιστροφή στο προσκήνιο της δημοσιότητας. Στο όνομα αυτής της παράνοιας αλλάζει παρουσιαστικό, ακρωτηριάζεται, σκοτώνει.

Παρότι το σενάριο της ταινίας είχε αρχίσει να γράφεται πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση, οι παραλληλισμοί στην ταινία με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα δεν είναι τυχαίοι. Στην ερώτηση, αν εδώ λειτούργησε η διαίσθηση του καλλιτέχνη η Ελίνα Ψύκου απαντά: “Όταν έχεις τα μάτια σου ανοιχτά, τότε βλέπεις ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά, κάποια πράγματα είναι υπό κατάρρευση. Προφανώς οι οικονομικοί δείκτες είναι οι τελευταίοι, οι οποίοι έδειξαν αυτήν την κατάρρευση. Η κοινωνική και πολιτισμική κατάρρευση σίγουρα προϋπήρχε της κατάρρευσης των οικονομικών δεικτών.” Ο Αντώνης Παρασκευάς, θα πει ακόμη η Ελίνα Ψύκου, “είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ανθρώπου της εποχής που παρέρχεται”, ενώ αφήνει ανοιχτό το τι επέρχεται, τόσο για τον Παρασκευά όσο και για τη χώρα.

Πειραματισμός πάνω στη φόρμα

Μετά την κινηματογραφική ταινία Έλλη Μάκρα για μια ελληνίδα μετανάστρια στο Βούπερταλ και το ντοκιμαντερ Khaima για τους αφγανούς πρόσφυγες στην Πάτρα, ο Θανάσης Καρανικόλας επιστρέφει πάλι με την ταινία-φιξιόν Echolot, δηλαδή ηχητικός βυθομετρητής, η οποία επίσης παρουσιάζεται στο ΦΟΡΟΥΜ. Σε αυτήν την ταινία ο 45χρονος Καρανικόλας αξιοποίησε δέκα νέους ηθοποιούς που ήταν μαθητές του στην πανεπιστημιακή σχολή κινηματογράφου Κόνραντ Βολφ στο Πότσνταμ, όπου διδάσκει σκηνοθεσία και ηθοποιία.

Η υπόθεση της ταινίας είναι καθαρά γερμανική και διαδραματίζεται βασικά σε ένα εξοχικό έξω από το Βερολίνο. Εκεί συναντιέται μια ομάδα νέων για να θυμηθούν και για να συζητήσουν για έναν κοινό τους φίλο, ο οποίος αυτοκτόνησε ένα χρόνο πριν. Αυτή ήταν η κεντρική ιδέα της ταινίας, σενάριο δεν υπήρχε. Σκηνοθέτης και ηθοποιοί πειραματίζονταν μέρα με τη μέρα στα γυρίσματα, για το πως μπορεί να εξελιχθεί η πλοκή της ταινίας. Ο κάθε ηθοποιός καλούνταν να πλάσει τον πεθαμένο φίλο όπως αυτός τον ήθελε και να διαμορφώσει τη σχέση, την οποία θα ήθελε να είχε μαζί του. Όπως θα πει ο Θανάσης Καρανικόλας, ο αυτόχειρας... “...είναι μια επιφάνεια προβολής. Ο καθένας προβάλλει σε αυτόν αυτό που πιστεύει. Δηλαδή, είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει πάρα πολλές πτυχές, και οι άλλοι προβάλλουν σε αυτόν πολλές επιθυμίες, φόβους, εξαρτήσεις κλπ. Στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε όμως ποιος μπορεί να είναι. Οι προβολές αυτού μένουν και έχουν σημασία. Τουλάχιστον στη συγκεκριμένη ταινία.”

Ο Καρανικόλας παρακολουθεί περισσότερο τους ηθοποιούς του παρά τους καθοδηγεί, όταν εκφράζουν τα αισθήματά τους, χορεύουν, κάνουν έρωτα, μαλώνουν, πίνουν, κάνουν περίπατο ή και όταν κοιμούνται. Και αυτό που διαπιστώνει κανείς είναι ότι πρόκειται για εγωκεντρικές οντότητες. “Είναι αυτό το ναρκισσιστικό που έχει κάποιος στην ηλικία των είκοσι, δηλαδή ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, γύρω από την ερωτική του επιθυμία, την ερωτική του ζωή, τις απογοητεύσεις του. Αυτό αντανακλά ακόμη και ο θάνατος ενός αγαπητού προσώπου.”

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου