Ψευδοψυχολογία στα social media και οι συνέπειές της

Είστε μερικές φορές αδιάφορος; Βρίσκετε συχνά μώλωπες πάνω σας επειδή σκοντάφτετε σε έπιπλα; Ή χαζεύετε άσκοπα; Τότε μάλλον έχετε ΔΕΠΥ ή Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας.

Τέτοιες και παρόμοιες γενικές διαγνώσεις γίνονται υπερβολικά συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram ή το Tiktok. «Αυτό είναι επί του παρόντος ένα μεγάλο θέμα», λέει ο ψυχολόγος Γιοάχιμ Σμιτ στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Βλέπω τέτοιες διαφημίσεις συνεχώς», συμπληρώνει.

Αν αναζητήσετε τη λέξη-κλειδί «ψυχολογία» στο Instagram, εμφανίζονται αμέσως δεκάδες προφίλ. Εάν επεκτείνετε την αναζήτηση στον αγγλόφωνο χώρο, εμφανίζονται πολλοί περισσότεροι και μερικές φορές έχουν εκατοντάδες χιλιάδες συνδρομητές. Η ψυχολόγος Αντζελίνα Χαν παρατηρεί πως υπάρχει ένα πολύ ευρύ φάσμα θεραπευτικού περιεχομένου. «Υπάρχουν καλοί θεραπευτές και γιατροί που κάνουν τα θέματα ψυχικής υγείας κατανοητά στο ευρύ κοινό. Αλλά υπάρχουν και ερασιτέχνες που ίσως τώρα μαθαίνουν το αντικείμενο», λέει με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας στις 10 Οκτωβρίου.

Οι δύο ψυχολόγοι έχουν ξεκάθαρη άποψη. Αυτό που ακούγεται σαν ανόητη διαδικτυακή φλυαρία, δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. «Πιστεύω ότι είναι υπέροχο που συζητούνται περισσότερο οι ψυχικές ασθένειες και ειδικότερα το γεγονός ότι οι νέοι ενημερώνονται για αυτά τα θέματα», λέει ο Σμιτ. Παρόμοια είναι και η άποψη της Χαν. «Νομίζω ότι είναι ωραίο που το θέμα γίνεται προσιτό στον πολύ κόσμο με αυτόν τον τρόπο. Για τις παλαιότερες γενιές το θέμα μπορεί να είναι ακόμα ταμπού». Κατά τη γνώμη της περιορίστηκαν και οι αναστολές για την αναζήτηση πραγματικής βοήθειας. «Νομίζω ότι δίνεται η αίσθηση στους ανθρώπους ότι δεν είναι μόνοι», συμπληρώνει.

Το διαδίκτυο φυσικά δεν αφορά μόνο τη ΔΕΠΥ, λέει ο Σμιτ. «Κατάθλιψη, ναρκισσισμός, φοβίες. Αυτές είναι οι διαγνώσεις που εμφανίζονται συχνά σε τέτοια άρθρα». Κατά τη γνώμη του αυτό συμβαίνει επειδή τέτοιες ασθένειες υποτίθεται ότι είναι πιο εύκολο να διαγνωστούν με την πρώτη ματιά. «Και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να προβούν σε διαγνώσεις», λέει.

Δεν υπάρχουν συνταγές για θέματα ψυχικής υγείας

Όπως δεν χρειάζεται να μένετε μόνοι με τα προβλήματά σας, έτσι πρέπει να είστε προσεκτικοί όταν κάνετε αυτοδιαγνώσεις, λέει η ψυχολόγος. «Παρατηρώ συχνά με τους ασθενείς μου ότι παίρνουν πληροφορίες από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια προσπαθούν να τις εφαρμόσουν στους ίδιους», λέει ο Σμιτ. «Ωστόσο, οι αυτοδιαγνώσεις είναι αμφίβολες ακόμη και επικίνδυνες», συμπληρώνει. Όπως συμβαίνει και με άλλα ιατρικά ζητήματα, η διάγνωση μιας ψυχικής ασθένειας απαιτεί πολλές γνώσεις και εργαλεία. Επίσης, δεν υπάρχουν συνταγές, καθώς οι ψυχικές ασθένειες έχουν εξατομικευμένα χαρακτηριστικά. «Πολλές οδηγίες δεν ανταποκρίνονται στην πολυπλοκότητα μιας κατάστασης», λέει.

Η Επαγγελματική Ένωση Γερμανών Ψυχολόγων συμβουλεύει τον προσεκτικό έλεγχο των προφίλ. «Ποιος δημοσιοποιεί τις πληροφορίες, ποια συμφέροντα μπορεί να συνδέονται με αυτές, πόσο σοβαρή και εμπιστευτική είναι η πηγή και πόσο πλήρεις είναι οι πληροφορίες;» λέει ο πρόεδρος της ένωσης Τόρντις Μπέτλεεμ. Προτρέπει οι χρήστες να είναι προσεκτικοί. 

Ένα τέταρτο των ενηλίκων πάσχει από ψυχική νόσο

Οι ψυχικές ασθένειες δεν είναι ένα περιθωριακό φαινόμενο στη Γερμανία. Περίπου το ένα τέταρτο των ενηλίκων εμφανίζει κάποια ψυχική διαταραχή το χρόνο, γράφει η Γερμανική Εταιρεία Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας, Ψυχοσωματικής και Νευρολογίας. Από τα 17,8 εκατομμύρια που εκτιμάται ότι έχουν κάποια ψυχική νόσο, μόνο περίπου το ένα πέμπτο (18,9 %) θα αναζητήσει βοήθεια από ειδικούς.

Σύμφωνα με τα φετινά στοιχεία, οι αγχώδεις διαταραχές, οι διαταραχές της διάθεσης όπως η κατάθλιψη καθώς και η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών είναι από τις πιο συχνές ψυχικές ασθένειες. Στατιστικά, τα άτομα με ψυχικές ασθένειες έχουν δέκα χρόνια λιγότερο προσδόκιμο ζωής.

Κατά τη διάρκεια της «Εβδομάδας Ψυχικής Υγείας» από τις 10 έως τις 20 Οκτωβρίου, οι ειδικοί θέλουν να επιστήσουν την προσοχή στο πρόβλημα. Είναι μια έκκληση, ώστε να ληφθεί σοβαρά υπόψη το ψυχολογικό στρες στα ίδια τα άτομα αλλά και στον περιγυρό τους, δήλωσε ο υπουργός Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ, και τελικά να αναζητήσουν την κατάλληλη βοήθεια. 

Επιμέλεια: Ευθύμης Αγγελούδης