Φιλιππινέζικα όνειρα στην Αθήνα

Η 11λεπτη ταινία της 27χρονης Ζακλίν Λέντζου στο τμήμα Berlinale Shorts ξεκινά με ένα φιλιππινέζικο τραγούδι. Κάποια στιγμή ακούγεται η φωνή μιας γυναίκας που ρωτά έναν άνδρα στη φιλιππινέζικη διάλεκτο ταγκαλόγκ αν θέλει τσάι. «Όχι» απαντά «δεν θέλω». «Μα τι έχεις Τζαίη», τον ρωτά; «Έχω δει ένα όνειρο» λέει. «Μα τ έχεις δει; Κλείσε τη μουσική», της λέει. Και τότε ο Τζαίη εξιστορεί ότι ονειρεύτηκε πως βρισκόταν στην Αθήνα και ότι ο ήλιος εκεί ήταν χλωμός και «λίγος». Ονειρεύτηκε ότι τα παιδιά τους θα έπρεπε να κάνουν μια χειρουργική επέμβαση και ότι φοβόταν για αυτό. Κάποια στιγμή τα έχασε και τα αναζητούσε και ότι τελικά τα βρήκε ξανά. Θυμάται ακόμη ότι τους είχε επισκεφτεί η δική του μητέρα και πως του ανακοίνωσε ότι τα παιδιά δεν είναι άλλο δικά του επειδή απέτυχε ως πατέρας, επειδή αποδείχθηκε «λίγος». «Λίγος, όπως ο ήλιος στην Αθήνα», τον ρωτά η γυναίκα του. «Ναι» απαντά ο Τζαίη. Στην πραγματικότητα ο Τζαίη ουδέποτε είχε πάει στην Αθήνα και πιθανώς το παιδί που παίρνουν από τον πατέρα του να είναι ο ίδιος όταν ήταν μικρός. Όπως σε όλα τα όνειρα έτσι και σε αυτό επικρατεί ένα χάος όπου συνυπάρχουν παρόν και παρελθόν, επιθυμίες και φόβοι.

Μια διαφορετική Αθήνα

Αφορμή για το γύρισμα της τέταρτης ταινίας μικρού μήκους της Ζακλίν Λέντζου ήταν ένας διαγωνισμός του Athens Film Lab του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας». Όπως θυμάται, είχε κληθεί να κάνει μια ταινία που να δείχνει την Αθήνα διαφορετικά, με πολύ ελεύθερο τρόπο. Όπως εξηγεί, «σκέφτηκα ότι το όχημά μου θα είναι ένα όνειρο, μιας που και εγώ ήθελα ανέκαθεν να ασχοληθώ με τα όνειρα στο σινεμά αλλά και γενικά επειδή μου αρέσει η ψυχανάλυση. Έπειτα σκέφτηκα πόσο πιο ενδιαφέρον θα ήταν ένα όνειρο κάποιου από ένα πολύ εξωτικό μέρος, που να μην έχει αναφορές για το τι σημαίνει Ελλάδα, τι σημαίνει Αθήνα.»

Το σενάριο της Ζακλίν Λέντζου βραβεύτηκε και με τα 7000 ευρώ που πήρε γύρισε την ταινία σε στενά χρονικά όρια. Πόσο δύσκολο είναι με ένα τόσο περιορισμένο χρηματικό ποσό να γυρίσεις ταινία; «Ναι, μεν δύσκολα,» απαντά, «αλλά παράλληλα παίρνεις μια φοβερή επιβράβευση, γιατί με το τίποτα έχεις καταφέρει κάτι τόσο σημαντικό και τόσο μεγάλο. Από τη δυσκολία και από τον περιορισμό καταλήγεις να σκέφτεσαι πολύ περισσότερο για πράγματα που δεν θα σκεφτόσουν σε άλλες συνθήκες, όταν όλα ήταν λυμένα, και γίνεσαι πολύ πιο εφευρετικός.»

Το όνειρο

Όλα τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στην Αθήνα. Πότε σε κοντινό πλάνο, πότε θολά, πότε σχεδόν στη νύχτα – η ταινία είναι γυρισμένη μέσα στην πόλη και το μόνο τοπίο που είναι κάπως αναγνωρίσιμο είναι η Βαρβάκειος Αγορά. Αλλά, βρισκόμαστε στον κόσμο του ονείρου, όπου τοπία και γεγονότα έχουν μόνο συμβολική σημασία για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Αλλά τι είναι το ζητούμενο σε αυτή την ταινία – ο φόβος του Τζαίη μην χάσει τα παιδιά του;«'Οχι», απαντά η Ζακλιν Λεντζου: «Του άγχος του δεν είναι αν τα χάσει, αλλά μήπως δεν είναι ο κατάλληλος πατέρας, ο καλός και ισορροπημένος πατέρας. Δίνει παραπάνω απ΄ όσα θα έπρεπε, δίνει λιγότερα; Εκεί είναι το πρόβλημα του.» Τα ερωτήματα αυτά είναι σαν μια πληγή που δεν κλείνει. Άλλωστε «ΗΙWA», ο τίτλος της ταινίας, δεν σημαίνει τίποτα άλλο από πληγή.

Το γεγονός ότι η πλοκή της ταινίας διαδραματίζεται σε ένα φιλιππινέζικο περιβάλλον δεν είναι τυχαίο. Στους Αμπελόκηπους όπου ζει η Ζ. Λέντζου υπάρχει μια πολυπληθής φιλιππινέζικη κοινότητα και με μια από της οικογένειες διατηρεί εδώ και χρόνια στενές σχέσεις. Έχει διαπιστώσει πως το ενδιαφέρον των φιλιππινέζων γονέων για τα παιδιά τους είναι εξίσου μεγάλο, όπως και στις ελληνικές οικογένειες. Όμως, το δικό της ενδιαφέρον για αυτό το θέμα έχει ένα βιωματικό υπόβαθρο, παραδέχεται η Ζακλίν Λέντζου. Οι γονείς της είχαν χωρίσει όταν ήταν μικρή. Για μεγάλο διάστημα ζούσε με τη μητέρα της στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα επέστρεψε στην Αθήνα, όπου ζούσε ο πατέρας της.

Στα σκαριά ταινία μεγάλου μήκους

Και αυτή η σχέση κόρης-πατέρα στην περίοδο της ενηλικίωσης θα είναι το θέμα της επόμενης της ταινίας της, η οποία θα είναι και η πρώτη μεγάλου μήκους: «Με νοιάζουν τα οικογενειακά θέματα. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ ο ρόλος του καθενός στην οικογένεια. Προπαντός οι οικογένειες που δεν είναι ακριβώς οικογένειες με την κλασική έννοια, δεν είναι δηλαδή τριμελείς, δεν είναι τετραμελείς, αλλά είναι κάπως "σπασμένες”. Με ενδιαφέρει να δω τι συνέπειες έχει αυτό για τα παιδιά – αν βγαίνουν αλώβητα ή όχι από αυτές τις οικογένειες.»

Το σενάριο της Ζακλίν Λέντζου επιλέχτηκε στα πρότζεκτ του φετινού Film Lab του Τορίνο, που θεωρείται από τα σημαντικότερα εργαστήρια για νέους κινηματογραφιστές στον κόσμο. Εδώ θα της δοθεί η ευκαιρία να το δουλέψει με έναν έμπειρο σεναριογράφο.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο