Τρεις εξπρεσιονιστές στην Τυνησία

Τον Απρλιο του 1914 ο Άουγκουστ Μάκε, ο Πάουλ Κλέε και ο Λουί Μουαγιέ, τρεις σημαντικοί εκπρόσωποι του εξπρεσιονισμού, ξεκίνησαν από τη Μασσαλία για ένα ταξίδι στην Τυνησία, το οποίο έμελλε να σημαδέψει το έργο του καθενός ξεχωριστά αλλά και γενικότερα την ιστορία της μοντέρνας τέχνης. Το ταξίδι διοργανώσε ο Κλέε, ο οποίος ήθελε πολύ να ταξιδέψει στην «Ανατολή». Αλλά όχι μόνος.

Η περιήγηση στην Τυνησία κράτησε δύο εβδομάδες. «Ένα σοκάκι στην Τύνιδα» είναι ένα από το πρώτα έργα του Μάκε στην χώρα. Σίντι Μπου Σάιντ, Χαμμαμέτ, Καϊρουάν είναι μερικές ακόμη πόλεις που επισκέφθηκαν οι τρεις άνδρες.«Ο ήλιος μιας σκοτεινής δύναμης. Η πολύχρωμη σαφήνεια μιας γης γεμάτης υποσχέσεις. Και ο Μάκε αισθάνεται το ίδιο. Και οι δυο πιστεύουμε ότι εδώ θα δουλέψουμε καλά», γράφει ο Κλέε.

Ο Κλέε είχε δίκιο. Παρά της αντιξοότητες του ταξιδιού και τα λιγοστά μέσα που είχαν στην διάθεσή τους το ταξίδι αυτό προσέφερε και για τους τρεις μοναδική πηγή έμπνευσης και μια έκρηξη δημιουργικότητας. Ο Κλέε ζωγράφισε εκεί 35 υδατογραφίες και 13 σχέδια, ενώ ο Μάκε 33 υδατογραφίες και 79 σχέδια.

Για τον Μάκε και τον Κλέε ήταν το πρώτο ταξίδι τους στην Τυνησία, όχι όμως και για τον Μουαγιέ. Ο Μουαγιέ, γνώστης της περιοχής, ήταν ο λιγότερο παραγωγικός -ποσοτικά- εκ των τριών. Ο ίδιος φιλοτέχνησε, ωστόσο, το έξοχο «Τοπίο στην Τύνιδα με άραβα που κάθεται». Στις 10 Απριλίου 1914 έγραφε στην γυναίκα του για την Τυνησία: «Είναι σαν τον διάβολο, χαίρομαι να δουλεύω εδώ, όπως ποτέ άλλοτε».

Στους δρόμους και στους κήπους της Τύνιδας και της Καϊρουάν οι τρεις καλλιτέχνες εντυπωσιάστηκαν από τα μοτίβα της ανατολίτικης λαϊκής τέχνης που έβλεπαν γύρω τους. Σπίτια και αυλές με περίτεχνες καμάρες και χρωματιστά στολίδια αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για πολλά έργα τους, όπως τη «Ματιά σε ένα τζαμί« του Μάκε.

«Πριν από το ταξίδι στην Τυνησία το χρώμα δεν ήταν το κυριαρχο στοιχείο στο έργο του Μάκε» αναφέρει στην DW η ιστορικός τέχνης Ίνα Έβερς Σουλτς. Μέχρι τότε εστίαζε στο σχέδιο. Έκανε τη μεγάλη στροφή στο χρώμα κάτω από τον ήλιο της βόρειας Αφρικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πίνακας «Χαμμαμέτ». Στις 16 Απριλίου 1914 θα γράψει μάλιστα στο ημερολόγιό του: «Εγώ και το χρώμα είμαστε ένα».

«Πριν από το 1914 οι εικαστικοί της μοντέρνας τέχνης δεν είχαν καμία αναγνώριση, γιατί το κοινό δεν καταλάβαινε τις εικόνες τους», αναφέρει η Ίνα Έβερς Σουλτς. Η αναγνώριση για το έργο των εξπρεσιονιστών ήρθε ως επί το πλείστον μετά το 1920. Εδώ, «Ο Άγιος Γερμανός της Τύνιδας» του Λουί Μουαγιέ.

Κυρίως για τον Κλέε το ταξίδι στην Τυνησία αποτελεί σημείο καμπής για την καλλιτεχνική του πορεία. Μετά από αυτήν την περιήγηση, αρχίζει πλέον να πειραματίζεται με το χρώμα και τα σχήματα. Ενδεικτικό της στροφής αυτής είναι το έργο του με τίτλο «Στο στιλ της Καϊρουάν». Αμέσως μετά το ταξίδι αυτό άρχισε να θεωρείται ως σημαντικός ζωγράφος.

Ο Μάκε έφτασε, όπως επισημαίνουν πολλοί ιστορικοί της τέχνης, στην καλλιτεχνική ακμή του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στην Τυνησία. Σε αντίθεση με τον Κλέε και τον Μουαγιέ ο ίδιος δεν μπόρεσε να συνεχίσει το έργο του μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Έπεσε το Σεπτέμβρη του 1914 στο πεδίο της μάχης, στο μέτωπο της βορειοανατολικής Γαλλίας.