Το προσφυγικό στην Έκθεση Βιβλίου Λειψίας

Η Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας (17 έως 20 Μαρτίου) αποτελεί δίχως αμφιβολία σημείο αναφοράς για τη γερμανόφωνη συγγραφική παραγωγή και μια από τις σπουδαιότερες εκθέσεις του είδους στην Ευρώπη και τον κόσμο. Η έκθεση της Λειψίας, της μεγαλύτερης πόλης του κρατιδίου της Σαξονίας που τους τελευταίους μήνες απασχολεί τα ΜΜΕ κυρίως για τα αυξανόμενα κρούσματα ξενοφοβικής βίας καθώς και την άνοδο του λαϊκιστικού κόμματος AfD, λαμβάνει εκ των πραγμάτων ξεχωριστή σημασία.

Τιμώμενη χώρα φέτος δεν υπάρχει. Τόσο το κύριο πρόγραμμα όσο και οι παράλληλες εκδηλώσεις περιστρέφονται γύρω από την προσφυγική κρίση, τη μετανάστευση και το ζήτημα της κοινωνικής ενσωμάτωσης μέσω της εκπαίδευσης. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να είναι και διαφορετικά, δεδομένης της χρονικής συγκυρίας. Όπως αναφέρει στην DW ο επικεφαλής της διοργάνωσης Μάρτιν Μπουλ Βάγκνερ, μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου στον εκθεσιακό χώρο που διεξάγεται κάθε χρόνο η Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας φιλοξενούνταν περίπου 1.800 πρόσφυγες, οι οποίοι έχουν μεταφερθεί σε γειτονικά κτήρια.

Πλατφόρμα για την ελευθερία της έκφρασης

Στο επίκεντρο βρίσκεται επίσης και το ζήτημα της ελευθερίας της έκφρασης, ιδίως στο γενικότερο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης περί προσφυγικού, περί άλλων πολιτισμών, περί του «ξένου». Ωστόσο στο προοίμιο της έκθεσης έντονες αντιδράσεις προκάλεσε η παρουσία, ως εκθέτη, του περιοδικού «Compact» από τις εκδόσεις «Junge Freiheit», το οποίο κατηγορείται συχνά για προβολή αντιδημοκρατικών και ξενοφοβικών απόψεων. Από την πλευρά του ο Μάρτιν Μπουλ Βάγκνερ υποστηρίζει ότι η Έκθεση της Λειψίας έχει ως βασικό της μέλημα τη μη προβολή ρατσιστικών απόψεων, εντούτοις υπογραμμίζει ότι ως πλατφόρμα ελεύθερης έκφρασης ιδεών δεν φοβάται να θίξει οποιοδήποτε θέμα.

Το θέμα της ελευθερίας της έκφρασης απασχολεί έντονα και την Ένωση Γερμανών Εμπόρων Βιβλίων που δίνει το «παρών» στη Λειψία. Μαζί με την Ένωση Γερμανών Συγγραφέων PEN συνδιοργανώνουν στο πλαίσιο της φετινής έκθεσης πολλές παράλληλες δράσεις για το θέμα αυτό, έχοντας την υποστήριξη συγγραφέων, μπλόγκερ και ακτιβιστών που έχουν πέσει θύματα διώξεων ανά τον κόσμο, όπως για παράδειγμα του Σαουδάραβα Ραΐφ Μπαντάουι, ο οποίος τιμήθηκε το 2015 με το Βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Το Βραβείο Ευρωπαϊκής Συνεννόησης στον Χ. Βίνκλερ

Πέρα από το πλούσιο πρόγραμμά της η Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας απονέμει και σειρά βραβείων σε συγγραφείς σε διάφορες κατηγορίες (λογοτεχνίας, δοκιμίου, μετάφρασης). Παραδοσιακά το πρώτο βραβείο που απονέμεται κατά τα εγκαίνια της έκθεσης με ιδιαίτερα πανηγυρικό τρόπο είναι το Βραβείο για την Ευρωπαϊκή Συνεννόηση, το οποίο συνοδεύεται από ένα χρηματικό έπαθλο ύψους 20.000 ευρώ.

Το φετινό βραβείο απονέμεται για το σύνολο του έργου του στον γερμανό ιστορικό Χάινριχ Άουγκουστ Βίνκλερ, ο οποίος θεωρείται ένας εκ των κορυφαίων μελετητών της νεότερης και σύγχρονης γερμανικής ιστορίας. Κατά την εκδήλωση στη Λειψία έγινε ιδιαίτερη μνεία στον τελευταίο τόμο της τετράτομης «Ιστορίας της Δύσης» (Geschichte des Westens) που εκδόθηκε το 2015. To έργο αυτό θεωρείται το «opus magnum» του Βίνκλερ και ένα από τα σημαντικότερα έργα στον τομέα της ευρωπαϊκής ιστοριογραφίας. Ας σημειωθεί ότι στα ελληνικά έχει μεταφραστεί το 2012 το βιβλίο του Βίνκλερ με τίτλο «Βαϊμάρη: Η ανάπηρη δημοκρατία. 1918-1933» ( Eκδόσεις Πόλις).

Ζαμπίνε Πέσελ / Δήμητρα Κυρανούδη