Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στη Βουδαπέστη

Αν θα ήθελε κανείς να αναζητήσει στον παγκόσμιο χάρτη μια πόλη, όπου η καινοτομία είναι στο σπίτι της, θα δείχναμε τη Βοστόνη. Το εκεί Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) έχει τα πιο υψηλά πρότυπα λειτουργίας και δέκα εκατομμύρια κεφάλια που ερευνούν στο πεδίο των τεχνολογιών του αύριο με μεγάλη επιτυχία, όπως φαίνεται από τις πολλές πατέντες και τα βραβεία Νόμπελ. Μακάρι να υπήρχε ένα τέτοιο εκκολαπτήριο ιδεών και στην Ευρώπη, σκέφτηκε ο πρόεδρος της Κομισιόν Χοσέ Μανουελ Μπαρόζο το 2005 και πρότεινε να γίνει και ένα ευρωπαϊκό ΜΙΤ. Τρεισήμισι χρόνια αργότερα η ιδέα του Μπαρόζο συγκεκριμενοποιείται σιγά-σιγά. Την περασμένη εβδομάδα συνήλθε στη Βουδαπέστη για πρώτη φορά το διοικητικό συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας και Καινοτομίας.

Το όνειρο του Μπαρόζο

Πώς μπορεί κανείς μέσα σε 3μισυ χρόνια να δημιουργήσει ένα Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας, όπου τα πιο «έξυπνα κεφάλια» σε συνεργασία με τη βιομηχανία θα μπορούν να αναπτύσσουν προϊόντα του μέλλοντος; Ο πρόεδρος της Κομισιόν Μπαρόζο ονειρεύονταν ένα ινστιτούτο που θα έφερνε την επανάσταση στον κόσμο της τεχνολογίας, όμως, έτσι όπως ακριβώς το φαντάστηκε δεν θα μπορούσε να γίνει και στη πράξη. Το συνειδητοποίησαν όλοι και κυρίως οι Γερμανοί και πρώτος από όλους ο υφυπουργός στο ομοσπονδιακό υπουργείο έρευνας καθηγητής Φρίντερ Μάιερ Κράμερ:

«Δεν έχετε παρά να ρίξετε τη ματιά σας στα μεγαλύτερα ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστήμια των ΗΠΑ, το Στάνφορντ, το Χάρβαρντ, το ΜΙΤ. Χρειάστηκαν 50 με 80 χρόνια για να γίνουν έτσι. Τόσο πολύ χρόνο δεν διαθέτουμε εμείς στην Ευρώπη. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ούτε καν 30 με 50 χρόνια. Θα πρέπει να κάνουμε τα επόμενα χρόνια το μεγάλο βήμα προς τα μπρος».

Γι αυτό και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Καινοτομίας θα είναι ένα πανεπιστήμιο για την ελίτ χωρίς όμως δικές του κτιριακές εγκαταστάσεις. Η διοικητικό του έδρα βρίσκεται στη Βουδαπέστη, όμως ο πραγματικός χώρος επιστήμης θα μοιράζεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόκειται για μια στρατηγική συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων, ερευνητικών ινστιτούτων και της οικονομίας σε συγκεκριμένους τομείς, στους οποίους η Ευρώπη αισθάνεται ότι έχει τον πρώτο λόγο. Και επειδή όλα αυτά ηχούν κάπως θεωρητικά και αόριστα, το διοικητικό συμβούλιο του ευρωπαϊκού τεχνολογικού ινστιτούτου, που αποτελείται από 18 μέλη, πρέπει μέχρι το τέλος του χρόνου να υποδείξει δύο με τρείς τομείς, στους οποίους από το 2010 θα αρχίσει η έρευνα.

Ενέργεια και κλιματικές αλλαγές στο επίκεντρο;

Κατά παράκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει να είναι τομείς που να έχουν να κάνουν με τη ζωή των Ευρωπαίων, όπως η ενέργεια και η κλιματολογική αλλαγή. Στη συνέχεια θα γίνει ευρωπαϊκός διαγωνισμός, όπου μεγάλα ερευνητικά ινστιτούτα και επιχειρήσεις θα κάνουν αίτηση για να ενταχθούν στα δίκτυα καινοτομίας. Η «προίκα» του Ευρωπαϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου θα είναι 300 εκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα 5 χρόνια, ένα μάλλον ανεπαρκές ποσό, που όμως θα είναι μόνο η αρχή. Ο γερμανός υφυπουργός ελπίζει ότι από το 2014 το ευρωπαϊκό ερευνητικό ίδρυμα θα προικοδοτηθεί με τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ευρώ.

«Θα πρότεινα στο ΔΣ να αποφύγει όσο γίνεται την κλασσική γραφειοκρατική δομή της Ε.Ε.»

Μόνο έτσι θα επιτύχει η διασύνδεση της ευρωπαϊκής τεχνολογικής ελίτ και των ινστιτούτων της. Οι επιστήμονες του αμερικανικού προτύπου, επειδή εργάζονται στον ίδιο επιστημονικό χώρο, έχουν τη δυνατότητα να συναντώνται στην καφετέρια και να ανταλλάσουν εμπειρίες, κάτι που δεν θα γίνεται στο ευρωπαϊκό τεχνολογικό ινστιτούτο εξ αιτίας των αποκεντρωμένων του δομών. Μια έλλειψη, αλλά όχι θεμελιακή, πιστεύει ο Φρίντερ Μάιερ Κράμερ:

«Δεν σημαίνει ότι όλοι οι αμερικανοί επιστήμονες υποχρεώνονται να πηγαίνουν στη καφετερία. Αλλά στην Ευρώπη θα πρέπει να επιτύχουμε την ‘συνέργεια της καφετέριας’ με άλλους πιο έξυπνους και επιδέξιους τρόπους».