Το "ελληνικό" μυστικό του κρόκου

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι μέχρι πολύ πρόσφατα ο περιζήτητος κρόκος, που στην Ελλάδα ευδοκιμεί αποκλειστικά στο ομώνυμο χωριό της Κοζάνης, έκρυβε τόσα πολλά μυστικά στο γενετικό του υλικό. Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει να καταλάβουν τον εξαιρετικά περίπλοκο τρόπο αναπαραγωγής του. Αυτό το στοιχείο καθιστούσε την παραγωγή κρόκου δύσκολη και την τιμή του αστρονομική. Πρόκειται για το ακριβότερο καρύκευμα στον κόσμο. Ένα κιλό εκλεκτού κρόκου μπορεί να κοστίσει έως και 30.000 ευρώ στην παγκόσμια αγορά.

Ο κρόκος ή σαφράν που χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό προέρχεται από τις λεπτές ίνες του μωβ φυτού, που επίσης ονομάζεται κρόκος. Κάθε άνθος κρόκου περιέχει μόλις τρία πολύτιμα νήματα, τα οποία στη συνέχεια συλλέγονται με απόλυτη προσοχή με το χέρι. Από αυτά τα φυτικά νήματα προέρχεται το περιζήτητο μπαχαρικό. Όλα αυτά ακούγονται ήδη αρκετά περίπλοκα. Αλλά οι δυσκολίες με τον κρόκο δεν σταματούν εδώ.

Η αναπαραγωγική του διαδικασία είναι μοναδική. Ο κρόκος δεν αναπαράγεται όπως τα υπόλοιπα φυτά. Ο κρόκος είναι στην πραγματικότητα ένα φυτό που δεν γονιμοποιείται, μιας και ο στείρος κλώνος περιέχει ένα πολύπλοκο τριπλό σύνολο χρωμοσωμάτων. Τα χρωμοσώματά του δεν μπορούν να διασπαστούν ομοιόμορφα κατά την επικονίαση, την κοινή δηλαδή αναπαραγωγική διαδικασία των φυτών. Έτσι ο κρόκος αναπαράγεται μέσω της διαίρεσης των κονδύλων του.

Έλληνες… οι γεννήτορες του κρόκου

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Δρέσδης διατείνονται τώρα ότι έχουν καταφέρει να λύσουν τον γρίφο του κρόκου, που προκαλεί επί δεκαετίες πονοκέφαλο στους βοτανολόγους. Ισχυρίζονται ότι έχουν εντοπίσει τους «γονείς» του σημερινού κρόκου. Σαν να λέμε τον «Αδάμ και την Εύα» του κρόκου.

Σε αντίθεση με όσα ήταν γνωστά ως τώρα, οι γεννήτορες του κρόκου, δεν προέρχονται από διαφορετικά αρχικά είδη αλλά από το ίδιο. Ανήκουν στο αρχικό είδος του άγριου ελληνικού κρόκου, που διαθέτει ένα διπλό σύνολο χρωμοσωμάτων. Κατά τη γονιμοποίηση δύο τέτοιων μεταφέρθηκαν αντί δύο, τρία ζευγάρια χρωμοσωμάτων. Από ένα εξ αυτών προέκυψε ο κρόκος, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.

Η ανακάλυψη των αρχικών ειδών κρόκου, από τα οποία προέκυψε ο σημερινός κρόκος, είναι σημαντική γιατί ενδέχεται να λύσει τα χέρια των καλλιεργητών στο μέλλον αλλά και να οδηγήσει στη δημιουργία νέων ειδών κρόκου, πιο ανθεκτικού. Τα νέα λοιπόν για τους λάτρεις του κρόκου είναι καλά, δεδομένου ότι είναι περιζήτητος αλλά και ευεργετικός για την υγεία.

DW, Σοφία Βάγκνερ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη