Το ανεκπλήρωτο όραμα του Νέλσον Μαντέλα
18 Ιουλίου 2018
Ο εμβληματικός Νέλσον Μαντέλα έφυγε από τη ζωή πριν από πέντε χρόνια. Οι μάχες που είχε δώσει για τη συμφιλίωση και κατά του απαρτχάιντ, του καθεστώτος ρατσιστικών διακρίσεων στη Νότια Αφρική, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, έχουν γραφτεί με ανεξίτηλα γράμματα στην Ιστορία. Σήμερα, 100 χρόνια από τη γέννησή του, η εικόνα που παρουσιάζει η Νότια Αφρική δεν συμβαδίζει με το πολιτικό όραμα του Μαντέλα, σημειώνουν πολλοί παρατηρητές στη χώρα.
«Ο Μαντέλα θα ήταν εξαιρετικά ανήσυχος για τη Νότια Αφρική του 2018. Η κυβέρνηση του διεφθαρμένου πρώην προέδρου Τζέικομπ Ζούμα προκάλεσε μεγάλη ζημιά στη χώρα. Η εθνική συνοχή του λαού επλήγη. Η Νότια Αφρική είναι διχασμένη. Θα περάσει πολύς καιρός έως ότου η χώρα συνέλθει από αυτή την περίοδο», επισημαίνει στην DW ο Τζάκι Σίλιερς, διευθυντής του νοτιοαφρικανικού Ινστιτούτου Μελετών για την Ασφάλεια (ISS).
Το κυβερνών κόμμα Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, του οποίου είχε ηγηθεί ο Νέλσον Μαντέλα, είναι σήμερα βαθιά διχασμένο και εξασθενημένο. Η διαφθορά, ο νεποτισμός, η αυθαιρεσία και η φτώχεια είναι ριζωμένα στην κοινωνία. 24 χρόνια μετά το τέλος του απαρτχάιντ και την ανάληψη της προεδρίας από τον Νέλσον Μαντέλα, τον πρώτο μαύρο πρόεδρο της χώρας, ο νυν πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόζα, άλλοτε έμπιστος του Μαντέλα, καλείται να διαχειριστεί την κατάσταση.
«Μεγάλες επιτυχίες, αλλά και λάθη»
Σύμφωνα με τον Τζάκι Σίλιερς, «η Νότια Αφρική πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα που είχε παραμερίσει ο Μαντέλα. Αυτός είχε επικεντρωθεί στη συμφιλίωση, αλλά δεν έθεσε πραγματικά τα ζητήματα της κοινωνικής ανισότητας, της γαιοκτησίας, της αναδιανομής εισοδήματος. Ο Ραμαφόζα έχει την ευκαιρία να το πράξει καθώς προέρχεται από την εποχή Μαντέλα. Όμως έχει γίνει μεγάλη ζημιά».
Παρά την κριτική που ασκεί, ο Τζάκι Σίλιερς αναγνωρίζει την εξαιρετική πολιτική παρακαταθήκη του Νέλσον Μαντέλα, τονίζοντας ότι είναι λάθος να τον επικρίνει κανείς αξιολογώντας το έργο του στο παρελθόν με βάση τα δεδομένα του σήμερα.
Αν ο Νέλσον Μαντέλα ήταν ακόμη ζωντανός, θα αναγνώριζε ότι είχαν γίνει και ορισμένα λάθη κατά τη διάρκεια της θητείας του, σχολιάζει στην DW ο Άνταμ Χαμπίμπ, πρύτανης του Πανεπιστημίου Witwatersrand του Γιοχάνεσμπουργκ. Όπως επισημαίνει, «ως πολιτικός ηγέτης σημείωσε ορισμένες μεγάλες επιτυχίες, αλλά έκανε και λάθη. Το μεγάλο του επίτευγμα ήταν να σπάσει το καθεστώς του απαρτχάιντ σε μια δύσκολη στιγμή που θα μπορούσε να είχε οδηγήσει τότε σε εμφύλιο πόλεμο. Η μεγάλη αδυναμία του ήταν ότι υιοθέτησε μια εξαιρετικά συντηρητική νεοκλασική μακροοικονομική ατζέντα και αυτό μας στοιχειώνει σήμερα, 20 χρόνια μετά».
Μαρτίνα Σβικόφσκι / Άρης Καλτιριμτζής