Τα κλεμμένα έργα του Μπενίν επιστρέφουν στη Νιγηρία

«Ήταν λάθος να αφαιρεθούν και λάθος να παρακρατηθούν». Με μια συγκινητική ομιλία η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ παρουσίασε τα μπρούντζινα έργα του Μπενίν στην Αμπούτζα, την πρωτεύουσα της Νιγηρίας. Βρίσκονταν σε γερμανικά μουσεία για 125 χρόνια. Στην ομιλία της η υπουργός Εξωτερικών τόνισε τη σημασία της τέχνης για την ταυτότητα ενός έθνους, για το παρόν όσο και για το παρελθόν.

«Είναι μια ιστορική μέρα, κατά την οποία φέρνουμε πίσω ό,τι δεν μας ανήκε ποτέ» δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Κλαούντια Ροτ, η οποία συνοδεύει προσωπικά τον επαναπατρισμό των πολύτιμων μπρούντζινων έργων του Μπενίν από πέντε γερμανικά μουσεία στην Νιγηρία. Σε συνέντευξή της στην DW η ίδια εξηγεί: «Αυτή η επιστροφή αντιπροσωπεύει την αναγνώριση της αδικίας από ένα αποικιακό παρελθόν, που έχει οικειοποιηθεί λεηλατημένη περιουσία».

Την Τρίτη 20 Δεκεμβρίου επιστράφηκαν οι πρώτοι 20 θησαυροί τέχνης από τα περίπου 1.110 κλεμμένα αντικείμενα από το παλάτι του τότε Βασιλείου του Μπενίν που εκτίθενται σε 20 γερμανικά μουσεία. Τα αντικείμενα από μπρούντζο, ελεφαντόδοντο και άλλα πολύτιμα υλικά είναι από τα σημαντικότερα έργα τέχνης της αφρικανικής ηπείρου. Τα περισσότερα από αυτά κλάπηκαν από Βρετανούς αποικιοκράτες το 1897 και στη συνέχεια δημοπρατήθηκαν. Έτσι ένα μέρος τους έφθασε στη Γερμανία.

Ιστορική ημέρα για τη Νιγηρία

Την γερμανική αντιπροσωπεία συνοδεύουν οι διευθυντές πολλών μουσείων. Τα αντικείμενα που επιστράφηκαν προέρχονται από διάφορες γερμανικές πόλεις. Τα εμπλεκόμενα μουσεία και οι φορείς τους είχαν προηγουμένως μεταβιβάσει την κυριότητα των αντικειμένων. Υπάρχουν όμως και συμφωνίες για δάνεια, για αυτό κάποιοι από τους θησαυρούς θα συνεχίσουν να εκτίθενται στη Γερμανία.

H Λεοντίν Μάγερ βαν Μένς, διευθύντρια των κρατικών Εθνολογικών Συλλογών στη Δρέσδη και τη Λειψία, συμμετέχει επίσης στην αποστολή. Μιλώντας στην DW ανέφερε πως: «Δεν αφορά εμάς αλλά τους ανθρώπους στη Νιγηρία που παίρνουν πίσω την περιουσία τους». Η ίδια δεν βλέπει κάποια απώλεια για τη Γερμανία αλλά κέρδος καθώς ξεκινάει με αυτόν τον τρόπο μια διαδικασία συμφιλίωσης με το παρελθόν. Το βήμα που κάνουν ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τις αναγκάζει να σκεφτούν ένα νέο τρόπο συνεργασίας σε παγκόσμιο πλαίσιο, επισημαίνει η ίδια.

Μια τέχνη χιλιάδων χρόνων που συνεχίζεται μέχρι σήμερα

Στη Νιγηρία και συγκεκριμένα στην πόλη του Μπενίν υπάρχουν ακόμα εργαστήρια όπου οι τοπικοί τεχνίτες ακολουθούν την παράδοση των προγόνων τους χυτεύοντας έργα τέχνης από μπρούντζο και ορείχαλκο. Ένας εξ αυτών είναι ο Αγουάεν Άιγκμπε, που ανήκει στην τρίτη γενιά που ακολουθεί αυτή τη τέχνη. Ο ίδιος θεωρεί πως είναι υπέροχο που τα μπρούντζινα έργα επιστρέφουν στη Νιγηρία, καθώς θα μπορεί επιτέλους να μελετήσει τα πρωτότυπα έργα. Μέχρι τώρα δούλευε κοιτώντας ιστορικές εικόνες από παλιούς καταλόγους αλλά τώρα θα μπορεί να δει τι «παρήγαγαν οι προπάτορές μας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Ο κυβερνήτης της της περιοχής Γκόντβιν Ομπασέκι εξέφρασε τη μεγάλη του ανακούφιση σε συνέντευξή του στη DW, ενώ ανέφερε πως είναι πολύ σημαντικό το γεγονός πως οι Γερμανοί ανταποκρίθηκαν στις υποσχέσεις τους. Τα μπρούντζινα έργα του Μπενίν πρόκειται να στεγαστούν σε ένα σύγχρονο κτίριο το οποίο θα κατασκευαστεί ειδικά γι' αυτά. Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού Κλαούντια Ροτ στα μελλοντικά σχέδια εντάσσεται και η συνεργασία των μουσείων μεταξύ των δύο χωρών και η προώθηση του αρχαιολογικού έργου.

Δεν υπάρχει ακόμη ακριβές χρονοδιάγραμμα για την ανέγερση του μουσείου και όσο η πόλη του Μπενίν περιμένει την κατασκευή του, τα εκθέματα θα παραμείνουν κρυμμένα σε μια αποθήκη στην πρωτεύουσα της Νιγηρίας.

Φίλιπ Γεντίκε/ Ροζάλια Ρομάνιες

Επιμέλεια: Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου