Στα ερείπια των σεισμών και σπίτια Τούρκων μεταναστών

Το όνειρο της Λεϊλά Κεπλού να αποκτήσει ένα σπίτι στην Τουρκία κατέρρευσε μέσα σε λίγα λεπτά. Αλλά χρειάστηκαν εβδομάδες για να το συνειδητοποιήσουν η ίδια και ο σύζυγός της Ταχσίν. Η 48χρονη γεννήθηκε στη Γερμανία και εργάζεται εδώ και 30 χρόνια σε αρτοποιείο στο Γκελζενκίρχεν-Χορστ, μια πόλη στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία. Ο σύζυγός της Ταχσίν κατάγεται από το Αντιγιαμάν, μια από τις πόλεις που επλήγησαν περισσότερο από τον σεισμό στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας. Αφού παντρεύτηκε την Λεϊλά, στο πλαίσιο της οικογενειακής επανένωσης μετακόμισε στη Γερμανία πριν από 30 χρόνια. Και όπως όλοι οι μετανάστες, το ζευγάρι έκανε όνειρα να περάσει τα χρόνια μετά τη σύνταξη στον τόπο που γεννήθηκαν σε ένα δικό τους σπίτι, κοντά στην οικογένεια. Γι αυτό έβαλαν στην άκρη όλες τις οικονομίες τους. Αλλά στις 6 Φεβρουαρίου ήρθαν οι καταστροφικοί σεισμοί που ισοπέδωσαν την πρωτεύουσα του Αντιγιαμάν, το Γκέλμπασι. Το σπίτι τους υπέστη σοβαρές ζημιές και πρόκειται να κατεδαφιστεί. Που σημαίνει ότι δεν υπάρχει πια σπίτι για να επιστρέψουν.

Βαθύ το τραύμα

Ο σύζυγος της Λεϊλά σήκωσε ψηλά τα χέρια. "Δεν νομίζω ότι έχω αρκετό χρόνο για να ασχοληθώ με την ανοικοδόμηση της πόλης. Δεν σκοπεύουμε πλέον να περάσουμε τη συνταξιοδότησή μας στην πατρίδα μας. Παρόλο που θα θέλαμε να αγοράσουμε ένα νέο σπίτι, δεν έχουμε αρκετά χρήματα. Η ζωή στη Γερμανία έχει γίνει ακριβή, δεν μπορούμε να αγοράσουμε καινούργιο σπίτι. Όλα τα χρήματα που έχουμε αποταμιεύσει όλα αυτά τα χρόνια εξανεμίστηκαν". Μέχρι στιγμής δεν έχουν πάρει κάποια βοήθεια, αλλά δεν υπολογίζουν να πάρουν κάτι ούτε στο μέλλον. Δεν υπάρχουν ακριβείς αριθμοί για το πόσοι άνθρωποι βρίσκονται στην ίδια κατάσταση. Κάποιοι αγοράζουν σπίτια, κάποιοι κληρονομούν σπίτια, άλλοι μοιράζονται ένα ακίνητο με μέλη της οικογένειας. Υπάρχουν όμως κι άλλες περιπτώσεις. Πολλοί ηλικιωμένοι μετανάστες στη Γερμανία που χρειάζονται επειγόντως έσοδα από το ενοίκιο του σπιτιού τους στην Τουρκία για να συμπληρώσουν τις χαμηλές συντάξεις τους. Άνθρωποι που βρίσκονταν μια ανάσα πριν από την εκπλήρωση του ονείρου της ζωής τους και έχουν δουλέψει σκληρά γι αυτό. Αλλά μόνο λίγοι θέλουν να μιλήσουν. Σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση, πάνω από 50.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από τον σεισμό μέχρι στιγμής. Πολλοί θεωρούν ότι ο αριθμός αυτός είναι ωραιοποιημένος. Υποψιάζονται ότι οι νεκροί είναι περισσότεροι, γιατί πολλά πτώματα δεν έχουν ακόμη ανασυρθεί.

Αλλά ποιος μπορεί να παραπονιέται για ένα χαμένο σπίτι, όταν επικρατεί θρήνος για τόσους πολλούς νεκρούς; Ίσως αυτό εξηγεί και γιατί καμία ένωση ή οργάνωση δεν έχει δώσει στοιχεία μέχρι στιγμής για το πόσα σπίτια Τούρκων μεταναστών καταστράφηκαν. Για την πρώτη γενιά μεταναστών η αγορά ακινήτων στην Τουρκία δεν έπαιζε ακόμη σημαντικό ρόλο. Το κύριο μέλημα ήταν η εξασφάλιση ενός εισοδήματος για την οικογένεια στην πατρίδα. Πολλοί από τους λεγόμενους "φιλοξενούμενους εργάτες" και των δύο φύλων αποταμίευαν έως και τα δύο τρίτα του εισοδήματός τους για εμβάσματα στη χώρα τους. Ο σχεδιασμός της ζωής ήταν εξ ολοκλήρου προσανατολισμένος στη γρήγορη επιστροφή.  Αυτό όμως άλλαξε αργότερα. Πολλοί Τούρκοι εργάτες παρέμειναν στη Γερμανία περισσότερο από το προγραμματισμένο. Με τη βοήθεια συμβολαίων οικοδομικών εταιρειών αγόρασαν ένα ακίνητο ή ένα οικόπεδο στην πατρίδα τους. Σύμφωνα με μελέτη, για το 30% περίπου των ανθρώπων τουρκικής καταγωγής, τόσο η Γερμανία όσο και η Τουρκία είναι η πατρίδα τους. Σχεδόν οι μισοί εξ αυτών αισθάνονται στη Γερμανία σαν στο σπίτι τους και άλλοι τόσοι αισθάνονται σαν στο σπίτι τους μόνο στην Τουρκία. Τι σημαίνει όμως αυτό;

Βίαιη αφύπνιση για την ανοργανωσιά της βοήθειας

Ας πάρουμε την οικογένεια Κομπάν που ζει στο σπίτι τους στο Βερολίνο. Ο Καν Κομπάν κατάγεται από την Αντιόχεια, την πόλη που καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από τον σεισμό. Οι γονείς της Μαρίας Κομπάν κατάγονται από το χωριό Τοκαλτσλί, όχι πολύ μακριά. Η κόρη της Αλίσια γεννήθηκε στο Βερολίνο και όμως η εικοσάχρονη λέει: "Για μένα εκείνο είναι το σπίτι μου, ένα μαγικό μέρος, όχι απλώς ένα θέρετρο διακοπών. Εκεί μπορώ να βυθιστώ στην οικογενειακή μου ιστορία. Εκεί όπου οι γονείς των παππούδων μου φύτεψαν ήδη τα ελαιόδεντρα που ακόμη και σήμερα μαζεύουμε τον καρπό τους". Οι γονείς της Μαρίας Κομπάν πήγαν να εργαστούν στη Γαλλία. Η ίδια γεννήθηκε εκεί. Οι γονείς της ζουν ακόμη στη Γαλλία. Οι γονείς του Καν Κομπάν εργάστηκαν στη Γερμανία, όπου και γεννήθηκε. Έχουν ένα σπίτι στο χωριό της Μαρίας, το Τοκαλτσλί. Εκεί ζουν μόλις 300 κάτοικοι. Αλλά επιστρέφουν το καλοκαίρι και για το μάζεμα της ελιάς. Περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι εργάζονται και γιορτάζουν εδώ. Οικογένειες, θείες και ξαδέρφια έρχονται από παντού. Για να επισκευάσουν τα σπίτια τους, να βγάλουν το λάδι τους και να μάθουν τα τελευταία νέα από τους άλλους.

Το σπίτι της οικογένειας Κομπάν στο Τοκαλτσλί έπαθε μόνο μερικές ρωγμές από το σεισμό. Το παραχώρησε τώρα σε μια οικογένεια που έχασε τα πάντα. Οι ίδιοι θα πάνε εκεί το καλοκαίρι. Θα φιλοξενηθούν από κάποιο ξάδερφο. Όμως το διαμέρισμά τους στην Αντιόχεια έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Και δεν το έχουν ασφαλίσει για σεισμό, όπως και τόσοι πολλοί άλλοι. Ο Καν Κομπάν λέει ότι "ξέραμε για μικρούς σεισμούς, αλλά δεν τους περιμέναμε, καμιά αρχή ή ασφαλιστική εταιρεία δεν μας ενημέρωσε ποτέ γι' αυτό". Πριν από τον σεισμό ήθελαν να πηγαίνουν πιο συχνά στην Αντιόχεια για να περνούν περισσότερο χρόνο στη γενέτειρά τους. Τώρα ελπίζουν ότι η πόλη θα ανοικοδομηθεί. Η Λεϊλά Κεπλού και ο άνδρας της λένε ότι γνώριζαν για τον κίνδυνο σεισμού πριν αγοράσουν το σπίτι στο Αντιγιαμάν. Μιλούσαν για τους σεισμούς από την παιδική τους ηλικία, αλλά κανείς τους δεν περίμενε μια τέτοια καταστροφή. Ούτε αυτοί έχουν κάνει ασφάλιση. Η Λεϊλά λέει ότι αν υποψιάζονταν κάτι τέτοιο, δεν θα είχαν καν αγοράσει το σπίτι τους εκεί. Οι διπλές εκλογές πλησιάζουν. Μέχρι τώρα οι Τούρκοι στο εξωτερικό αποτελούσαν μια ασφαλή δεξαμενή ψηφοφόρων για το κυβερνών κόμμα AKP. Αλλά μετά τον σεισμό αυτό δεν είναι πλέον βέβαιο. Πολλοί ψηφοφόροι στη Γερμανία έχουν παρατηρήσει πόσο ανοργάνωτα δόθηκε και συνεχίζεται να δίνεται η βοήθεια του προέδρου Ερντογάν προς τους σεισμοπαθείς. Η οικογένεια Κεπλού δεν υποστήριξε ποτέ την τουρκική κυβέρνηση αλλά μετά τους σεισμούς έχασε και την τελευταία αυταπάτη.

Αϊσεγκίλ Ιλγκίν, Μπετίνα Στεκέμπερ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου