Σέρβοι εναντίον ...ριάλιτι σόου

Σε ένα μέσο σερβικό νοικοκυριό η τηλεόραση λειτουργεί σχεδόν ασταμάτητα, ακόμη και τα παιδιά επιτρέπεται να παρακολουθούν τηλεοπτικά προγράμματα για ώρες. Ιδιαίτερα δημοφιλείς είναι οι εκπομπές ριάλιτι, οι οποίες μεταδίδονται από ιδιωτικά κανάλια σχεδόν όλο το εικοσιτετράωρο. Πολλές φορές οι συμμετέχοντες είναι διανοητικά ασταθείς προσωπικότητες ή και γνωστοί εγκληματίες. Η αγενής συμπεριφορά, οι βρισιές, οι πιπεράτες λεπτομέρειες για την προσωπική ζωή, η βία και το σεξ ανήκουν στο κλασικό ρεπερτόριο των εν λόγω εκπομπών.

«Η ταπείνωση στην οποία υπόκεινται οι συμμετέχοντες είναι μια παρηγοριά για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των ίδιων των τηλεθεατών», λέει η ψυχολόγος Αλεξάντρα Ντούριτς, η οποία έγραψε τη διδακτορική της διατριβή για τα ριάλιτι σόου στην Σερβία. «Οι συνέπειες, οι οποίες περιλαμβάνουν την αύξηση της παθητικότητας, την μειωμένη κριτική σκέψη και την καθυστέρηση στην συναισθηματική και πνευματική ανάπτυξη επηρεάζουν τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες», προσθέτει.

Ο 33χρονος δικηγόρος και ακτιβιστής Σάβο Μανόλοβιτς αρνείται να δεχτεί αυτή την νέα τάση που τείνει να εδραιώνεται στην τηλεόραση. Ο ίδιος ίδρυσε το 2015 την «Ένωση για την Προστασία της Συνταγματικότητας και της Νομιμότητας» και ανέλαβε δράση κατά των ριάλιτι. Όπλο του είναι οι νόμοι για τα ηλεκτρονικά μέσα, οι οποίοι διατυπώνονται με τόση σαφήνεια και ακρίβεια, ώστε δεν αφήνουν χώρο για διαφορετικές ερμηνείες.

Απειλές και χρήση όπλων στον αέρα

Για να τονίσει την σημασία της δράσης του, ο Μανόλοβιτς επικαλείται το παράδειγμα μιας σερβικής εκπομπής ριάλιτι, στην οποία ένας από τους συμμετέχοντες απειλούσε μία γυναίκα με πιστόλι. Στα πλαίσια της ζωντανής μετάδοσης ο κίνδυνος κάθε άλλο παρά σκηνοθετημένος φαινόταν.

Μέσω του συλλόγου απευθύνθηκε σε διάφορα σερβικά ιδρύματα, αποστέλλοντας ως απόδειξη ένα λινκ του εν λόγω βίντεο με τη σκηνή του όπλου,  που είχε ανέβει στο YouTube. Η εισαγγελία σιωπούσε. Η ανεξάρτητη κρατική επιτροπή, η οποία είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της νόμιμης συμπεριφοράς των ραδιοτηλεοπτικών φορέων απλά απάντησε: «O έλεγχος στο περιεχόμενο των διαδικτυακών καναλιών, όπως το YouTube, δεν ανήκει στις αρμοδιότητές μας». Μια γελοία απάντηση, κατά τον Μανόλοβιτς. Είναι σαν να παραδίδει κανείς τηλεοπτικό υλικό με ένα βιντεοσκοπημένο έγκλημα στον εισαγγελέα και να δέχεται ως απάντηση ότι η εισαγγελία δεν ασχολείται με την κριτική ταινιών, συμπληρώνει ο νεαρός δικηγόρος.

«…και στο τέλος νικάς»

Μέσω του συλλόγου συγκέντρωσε εθελοντές που έκαναν αφισοκόλληση, συχνά αυτοσχέδιων αφισών, την περίοδο μεταξύ 23 Ιουνίου και 29 Ιουνίου 2019. Αυτή η δράση οδήγησε στην πρώτη μεγάλη επιτυχία: Συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 42.000 υπογραφές. Μία πρόταση που προέρχεται από πρωτοβουλία πολιτών στη Σερβία μπορεί να μετατραπεί σε σχέδιο νόμου, εφόσον καταφέρει να συγκεντρώσει 30.000 υπογραφές εντός επτά ημερών.

«Αρχικά σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, στη συνέχεια σε πολεμούν και στο τέλος νικάς», είναι ένα ρητό του Γκάντι, αγαπημένο του Σάβο Μανόλοβιτς. Αρχικά το κοντινό περιβάλλον του αντιδρούσε σκεπτικά, πολλοί υποστήριζαν ότι στη Σερβία χωρίς τα κατάλληλα πολιτικά εφόδια και τις κομματικές επαφές δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτα. Ωστόσο ορισμένα μέλη του συλλόγου, φοιτητές και ΜΚΟ, ήταν από την αρχή ενθουσιασμένοι με την πρωτοβουλία αυτή. «Η μεγαλύτερη επιτυχία μας ήταν ότι χωρίς να διαθέτουμε ούτε στοιχειώδη οικονομικά μέσα, καταφέραμε να αποδείξουμε ότι ο πολίτης είναι κυρίαρχος και η εξουσία βρίσκεται στους απλούς ανθρώπους».

Ο Σάβο Μανόλοβιτς γνωρίζει ότι η πρωτοβουλία ίσως καταλήξει σε κάποιο συρτάρι ή σε κάποιο σκονισμένο γραφείο για αρκετό καιρό. Δηλώνει ωστόσο έτοιμος να διοργανώσει τη δεύτερη δράση του, ασκώντας δημόσια πίεση στα θεσμικά όργανα.

Ντραγκοσλαβ Ντέντοβιτς

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου