Ρεπόρτερ: Από τα πιο επικίνδυνα επαγγέλματα

Οι αριθμοί περιγράφουν και πάλι μια δραματική κατάσταση για τους εκπροσώπους του Τύπου σε όλον τον κόσμο κατά την άσκηση του λειτουργήματός τους. Μετά από δύο χρόνια διαρκής πτώσης στους αριθμούς, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (ΡΧΣ) καταγράφουν αύξηση κατά 20% των δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν μέχρι την 1η Δεκεμβρίου του 2022 σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. «Ο ρωσικός πόλεμος στη Ουκρανία έπαιξε μεγάλο ρόλο στην αύξηση των θανάτων από 48 σε 57», λέει στη Deutsche Welle ο Κρίστοφερ Ρες, εμπειρογνώμων στην οργάνωση. Με 8 νεκρούς δημοσιογράφους από την έκρηξη του πολέμου, η Ουκρανία κατατάσσεται αυτήν τη στιγμή ως η δεύτερη πιο επικίνδυνη στον κόσμο. 

Φυλακισμένοι 533 άνδρες και γυναίκες δημοσιογράφοι

Η πρώτη χώρα είναι το Μεξικό. Εκεί καταγράφηκαν έντεκα θάνατοι δημοσιογράφων ενώ έκαναν τη δουλειά τους, τέσσερις περισσότεροι από ότι στην Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα της Κεντρικής Αμερικής καταλαμβάνει την πρώτη θέση για την τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα θύματα δολοφονούνται εν ώρα εργασίας, επειδή κάνουν έρευνες για ναρκωτικά και συμμορίες.

Σύμφωνα με τα ευρήματα των ΡΧΣ το οργανωμένο έγκλημα και η διαφθορά που φτάνει στα υψηλότερα πολιτικά αξιώματα συνθέτει το θανατηφόρο κοκτέιλ για τους ρεπόρτερ. Το ιδιαίτερο είναι ότι πολλοί ντόπιοι δημοσιογράφοι πλήρωσαν με τη ζωή τους τη δέσμευση και προσήλωσή τους στην Ελευθερία του Τύπου. «Σε αντίθεση από ό,τι συμβαίνει σε έναν πόλεμο, όπου οι δημοσιογράφοι έρχονται από το εξωτερικό», επισημαίνει ο Κρίστοφερ Ρες. Εδώ και χρόνια οι ΡΧΣ σε συνεργασία με οργάνωση στο Μεξικό κάνουν εκστρατείες για καλύτερη προστασία των συναδέλφων τους που συχνά εργάζονται με τον κίνδυνο θανάτου. Όμως παρά τα μέτρα κρατικών αρχών δεν φαίνεται να βελτιώνεται η κατάσταση. Μόνο τον φετινό Ιανουάριο δολοφονήθηκαν τρεις άνδρες και μια γυναίκα.

Υψηλότερος ο αριθμός φυλακισμένων γυναικών

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα επτά δημοσιογράφοι έχουν σκοτωθεί σε όλον τον κόσμο. Σε ποσοστό αντικατοπτρίζει σε παγκόσμιο επίπεδο πάνω από το 12% όλων των θυμάτων. Αξίζει να επισημανθεί ότι το ποσοστό των φυλακισμένων γυναικών είναι ακόμη υψηλότερο. Συνολικά μέχρι την 1η Δεκεμβρίου φέτος, 533 γυναίκες και άνδρες δημοσιογράφοι βρίσκονταν στη φυλακή - περισσότεροι από ποτέ. Ο αριθμός μόνο των γυναικών που βρίσκονται στη φυλακή έχει αυξηθεί κατά 28%, δηλαδή σε 78. Το ένα τέταρτο από αυτές περίπου βρίσκονται στην Κίνα και το Ιράν.

Ο Κρίστοφερ Ρες κάνει λόγο για στοχευμένα μέτρα καταστολής γυναικών σε χώρες, όπως το Ιράν και η Λευκορωσία. Εκεί παίζουν συνειδητά με το ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες. "Κι αυτό χρησιμοποιείται σκόπιμα για να εξαπλωθεί ακόμη περισσότερος τρόμος από την φρίκη των μέτρων καταστολής".

Περίπτωση Ασάνζ

Προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση για όλες τις επαγγελματικές ομάδες της δημοσιογραφίας, συμπεριλαμβανομένων των εικονοληπτών και των παραγωγών, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα ασκούν κριτική με στόχο τη συμμόρφωση με τα διεθνώς συμφωνημένα πρότυπα σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Πρώτη και κύρια είναι η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Αυτό δίνει τουλάχιστον μια ευκαιρία για αγωγές εναντίον χωρών, όπου σημειώνονται παραβιάσεις. Ακόμα κι αν στην αρχή αυτές είναι μόνο στα χαρτιά».

Αυτό δεν ισχύει μόνο σε χώρες χώρες με δικτατορικά και αυταρχικά καθεστώτα, αλλά και για δημοκρατικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Τζούλιαν Ασάνζ, ο ιδρυτής της πλατφόρμας αποκαλύψεων WikiLeaks ο οποίος εξακολουθεί να βρίσκεται επί χρόνια σε φυλακή υψηλής ασφαλείας λίγο έξω από το Λονδίνο. Οι ΗΠΑ ζητούν την έκδοσή του και απειλούν με κάθειρξη 135 χρόνων για την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Η περίπτωση του Αυστραλού, που αρρώστησε κατά τη διάρκεια της κράτησής του, αναφέρεται για ακόμη μία φορά στην ετήσια έκθεση των ΡΧΣ για το 2022.

Το συμπέρασμα; Όχι και τόσο ξεκάθαρο ή αισιοδοξο. «Η δημόσια πίεση είναι σίγουρα αισθητή, το ακούμε ξανά και ξανά από δημοσιογράφους που έχουν αποφυλακιστεί», επισημαίνει ο Ρες. «Συνολικά όμως το συμπέρασμά μας είναι διφορούμενο. Νομίζω μάλιστα ότι είναι σχετικά σκοτεινό, αλλά δεν θα ήθελα να το παρουσιάσω και με μελανά χρώματα», συνοψίζει.

Μαρσέλ Φιρστενάου

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου: