Που θα οδηγήσουν οι διαμαρτυρίες στο Ιράν;

«Δεν υπάρχει δρόμος, ούτε μπρος, ούτε πίσω», λέει μια περσική παροιμία. Μετά από δύο μήνες και πλέον αφότου η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης περιγράφει εύστοχα τα αδιάλλακτα μέτωπα στο Ιράν.

Οι διαδηλώσεις στους δρόμους, με επικεφαλής κυρίως γυναίκες, έχουν προκαλέσει μια από τις χειρότερες κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών. Η αστυνομία αντέδρασε με εξαιρετική αυστηρότητα απέναντι στη νεαρή Μαχσά Αμινί, η οποία ξυλοκοπήθηκε επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντήλα της και τελικά έχασε τη ζωή της στο νοσοκομείο προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων.

Μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει ταυτιστεί μαζί της και αντιδρά με φρίκη, θυμό και θλίψη. Κριτική ασκείται ακόμα και από συντηρητικούς. Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα και βίντεο μέσω του διαδικτύου δείχνουν τη βία των δυνάμεων ασφαλείας. Η οργή και ο θυμός εξαπλώνονται καθημερινά και πολλοί νέοι διαδηλωτές κάνουν λόγο ακόμα και για επανάσταση.

Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση

Το κράτος επιδεικνύει το σκληρό του πρόσωπο κυρίως στην επαρχία. Στην πατρίδα της Αμινί, στο κουρδικό τμήμα του Ιράν, έχουν μεταφερθεί ακόμη και στρατιωτικές μονάδες. Αυτόπτες μάρτυρες κάνουν λόγο για συνθήκες «εμφυλίου πολέμου». Η δράση των δυνάμεων ασφαλείας έχει προκαλέσει οργή.  «Με κάθε νέα παρέμβαση του κράτους όμως βλέπουμε ότι οι άνθρωποι δεν τρομοκρατούνται», λέει η Καταγιούν Αμιρπούρ, Καθηγήτρια Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας.

Πρόκειται για το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, «που επηρεάζει τους πάντες, γιατί όλοι που ζουν μέσα σε αυτό το σύστημα δεν τους επιτρέπεται να ζήσουν ελεύθερα». Εδώ και χρόνια σιγόκαιγε αυτή η φλόγα στη χώρα.  Από την ηγεσία πάντως δεν ακούγεται κάποιος συμφιλιωτικός λόγος. Ο θρησκευτικός ηγέτης και αρχηγός του κράτους Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ παραμένει σιωπηλός εδώ και εβδομάδες και θεωρεί πως πρόκειται για συνωμοσία και τρομοκρατία.

Τα σενάρια για το μέλλον

Η Καταγιούν Αμιρπούρ αμφιβάλλει ότι η κρατική ελίτ θα υποχωρήσει. Άγνωστο παραμένει όμως ποια θα είναι η έκβαση όλων αυτών των διαδηλώσεων. Καθοριστικό ρόλο θα μπορούσαν να παίξουν οι Φρουροί της Επανάστασης, που έχουν εξελιχθεί και σε οικονομική δύναμη. Υπάρχει επίσης ο φόβος ότι μια μερίδα από αυτούς ίσως τολμήσει ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. «Υπάρχουν αρκετοί Φρουροί της Επανάστασης με επιρροή που θα μπορούσαν να βάλουν τέλος σε αυτή τη θεοκρατία», εξηγεί η Καταγιούν Αμιρπούρ.

Ένας Ιρανός πανεπιστημιακός λέει ότι η ελίτ γνώριζε ότι δεν ήταν δημοφιλής, ωστόσο οι διαστάσεις του μίσους που προκαλεί την έχουν σοκάρει. «Οι διαδηλωτές έχουν την υποστήριξη στο εσωτερικό και το εξωτερικό, αλλά δεν έχουν δύναμη. Το καθεστώς έχει τα πάντα, αλλά δεν αρέσει σε κανέναν», συνοψίζει ο καθηγητής.

Η Καταγιούν Αμιρπούρ δεν πιστεύει πάντως πως θα τερματιστεί το κίνημα της ελευθερίας ακόμα κι αν αυξηθεί η επιρροή των Φρουρών της Επανάστασης, Το Ιράν σήμερα είναι πιο θηλυκό, πιο εθνικό και λιγότερο θρησκευτικό από ότι στην αρχή της Ισλαμικής Επανάστασης το 1979.

DPA

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου