Παραδοσιακά κόμματα χωρίς λαϊκό έρεισμα

Τα μεγάλα κόμματα με λαϊκό έρεισμα κινδυνεύουν με εξαφάνιση στην ΕΕ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι ιταλοί Χριστιανοδημοκράτες, οι οποίοι επί σειρά ετών μονοπωλούσαν την πολιτική σκηνή στη χώρα ή ακόμα και οι γάλλοι και ολλανδοί Σοσιαλδημοκράτες που υπέστησαν καθίζηση στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις. Ακόμα και η πάλαι ποτέ παντοδύναμη γερμανίδα καγκελάριος προειδοποιούσε λίγο πριν τις τοπικές εκλογές στην Έσση ότι οι Χριστιανοδημοκράτες κινδυνεύουν να χάσουν τον τίτλο του μεγάλου, παραδοσιακού κόμματος.

Για ποίο λόγο όμως «αιμορραγούν» τα μεγάλα ευρωπαϊκά κόμματα; Ο γερμανός πολιτικός επιστήμονας Βόλφγκανγκ Μέρκελ εκτιμά ότι «οι πολίτες δεν αποδεχόμαστε τόσο εύκολα όσο στο παρελθόν ένα πολιτικό πρόγραμμα που προσπαθεί να δώσει ταυτόχρονα λύσεις για διαφορετικά στρώματα μιας κοινωνίας. Οι πολίτες θέλουν κάτι πιο συγκεκριμένο, πιο ατομικό και φαίνεται ότι το παίρνουν από τα νέα κόμματα. Παράλληλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά κόμματα έχουν εγκαταλείψει τον πολιτικό χώρο του κέντρου αφήνοντας ελεύθερο πεδίο σε άλλους κομματικούς σχηματισμούς».

Στην Γερμανία για παράδειγμα οι μεγάλοι κερδισμένοι της εξέλιξης αυτής είναι η Εναλλακτική για τη Γερμανία αλλά και οι Πράσινοι, όπως έδειξαν οι τελευταίες τοπικές εκλογές στην Έσση. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο εκείνοι που ωφελούνται κυρίως είναι οι λαϊκιστές, όπως συμβαίνει στην Ιταλία με την Λέγκα του Βορά του υπουργού Εσωτερικών Μ. Σαλβίνι να ενισχύεται συνεχώς λόγω της σκληρής στάσης στο προσφυγικό και των αντιευρωπαϊκών της θέσεων.

Έχει παρέλθει η εποχή των μεγάλων κομμάτων;

Τα καθιερωμένα κόμματα απαντούν με ποικίλους τρόπου στη νέα πρόκληση. Ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς για παράδειγμα άλλαξε το όνομα του παραδοσιακού Λαϊκού Κόμματος (ÖVP) σε «Λίστα Σεμπάστιαν Κουρτς – Το νέο Λαϊκό Κόμμα» και κατάφερε να ενισχύσει σημαντικά το ποσοστό του συντηρητικού κόμματος στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Εδώ και ένα περίπου χρόνο ο Κουρτς συγκυβερνά με τους ακροδεξιούς και εμφανίζεται ιδιαίτερα ικανοποιημένος από την συνεργασία.

Διαφορετική στρατηγική ακολούθησε ο σημερινός γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν. Αντί να αναλάβει την προεδρία άλλου κόμματος, ίδρυσε εν μια νυκτί ένα «κίνημα» στο οποίο συμμετείχαν πολλοί τεχνοκράτες που βρίσκονταν για τον ένα ή τον άλλο λόγο εκτός πολιτικής. Έτσι έδωσε την εντύπωση μιας νέας αρχής, η οποία από ότι αποδείχθηκε έπεισε πολλούς γάλλος ψηφοφόρους. Σήμερα το κίνημα μετονομάστηκε σε κόμμα και έχει χάσει πια την αρχική αίγλη του.

Τι όμως μπορούν να κάνουν τα μεγάλα κόμματα για να σταματήσουν την «αιμορραγία» ψηφοφόρων; Ο πολιτικός επιστήμονας Φλόριαν Χάρτλεμπ πιστεύει ότι «οφείλουν να εκσυγχρονιστούν με νέα πρόσωπα και να δώσουν βάρος σε διαφορετικά ζητήματα». Διαφορετική άποψη εκφράζει ο ειδικός Βόλφγκανγκ Μέρκελ, ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι «η εποχή των μεγάλων κομμάτων με ποσοστά μεγαλύτερο του 30% έχει παρέλθει. Οι ψηφοφόροι δεν σκέπτονται πια ταξικά ή μαζικά, αλλά επικεντρώνονται πλέον στο δικό τους ατομικό συμφέρον».

Κρίστοφ Χάσελμπαχ / Στέφανος Γεωργακόπουλος