Ο στρατιωτικός ρόλος της Μόσχας στη Λιβύη

Στις αρχές της εβδομάδας ο επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στην Αφρική (Africom) Στέφεν Τάουνσεντ ενημέρωνε τη διεθνή κοινή γνώμη μέσω Twitter ότι «ρωσικά μαχητικά στην πτήση τους προς τη Λιβύη έκαναν στάση στη Συρία, όπου και βάφτηκαν για να συγκαλυφθεί η προέλευσή τους». Κατά την εκτίμηση του αμερικανού αξιωματούχου η Ρωσία θέλει να στρέψει προ όφελός της τις εξελίξεις στη Λιβύη. Σήμερα πια δεν μπορεί να αρνηθεί ότι έχει ανάμειξη στα όσα συμβαίνουν εκεί, καταλήγει ο επικεφαλής της Africom. Από την πλευρά της η Μόσχα αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες κάνοντας λόγο για fake news. Ο αντιπρόεδρος της ρωσικής βουλής Αντρέι Κρασόφ δήλωσε μάλιστα στο πρακτορείο Interfax ότι «πρόκειται για μια ακόμα προσπάθεια της Ουάσιγκτον να διασπείρει ανυπόστατες ιστορίες«.

Oι σχέσεις Ρωσίας και Λιβύης ανάγονται στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο τότε σοβιετικός ηγέτης Ιωσήφ Στάλιν προσπάθησε ανεπιτυχώς στη διάσκεψη του Πότσνταμ να διασφαλίσει ρόλο στην ευρύτερη περιοχή γύρω από την πρωτεύουσα Τρίπολη. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1969, η Μόσχα στήριξε με αποστολές όπλων το νέο τότε καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι. Το 2000 οι σχέσεις Ρωσίας και Λιβύης γίνονταν στενότερες. Έντεκα χρόνια αργότερα όμως ο άρχων του Κρεμλίνου Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είχε να αντιτάξει τίποτα όταν το ΝΑΤΟ έβαζε τέλος στη μονοκρατορία του Μουαμάρ Καντάφι.

Στο πλευρό του Χαφτάρ η Μόσχα

Όταν το 2014 ο Χαλίφα Χαφτάρ αναλάμβανε τη διοίκηση των δυνάμεων της εξόριστης κυβέρνησης στο Τομπρούκ, η Μόσχα είδε στο πρόσωπό του τον κατάλληλο εταίρο για να προωθήσει τα συμφέροντά της στη Λιβύη. Αρχικά η Ρωσία απέφυγε ένα πιο ενεργό ρόλο στον εμφύλιο. Το 2017 ωστόσο περιέθαλψε τραυματίες από τον στρατό του Χαφτάρ και ένα χρόνο αργότερα απέστειλε πρώτες δυνάμεις ιδιωτικών εταιριών στη Λιβύη.

Έτσι ο πόλεμος στη χώρα αυτή της βόρειας Αφρικής απέκτησε νέες διαστάσεις. Εκτός από τη Ρωσία στο πλευρό του Χαλίφα Χαφτάρ, πολέμιου του πολιτικού Ισλάμ, τάχθηκαν αραβικές χώρες, όπως η Αίγυπτος και ο πρόεδρός της Αλ Σίσι, αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από κοινού με τα Αραβικά Εμιράτα ο αιγύπτιος πρόεδρος είναι ορκισμένος αντίπαλος της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης του Αλ Σαράτζ, η οποία ελέγχει ένα μικρό τμήμα της Λιβύης και εξαρτάται στο κοινοβούλιο της χώρας από τους βουλευτές διαφόρων ισλαμιστικών πολιτικών ομάδων.

Τουρκία και Ρωσία: Αντίπαλοι και στη Λιβύη

Επόμενο ότι η αιγυπτιακή κυβέρνηση είναι πλήρως αντίθετη με την εμπλοκή της Τουρκίας υπέρ του Αλ Σαράτζ, τον οποίο στηρίζει μεταξύ άλλων με μισθοφόρους από τη Συρία. Τον Ιανουάριο μάλιστα το Κάιρο ανακοίνωσε ότι ο ρόλος της Τουρκίας στη γειτονική Λιβύη έχει άμεσες επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου. Μέσα ενημέρωσης της χώρας έκαναν μάλιστα λόγο για «νεοοθωμανικές φιλοδοξίες» του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.

Η Τουρκία όμως δεν ενδιαφέρεται μόνο για τη Λιβύη, αλλά και για μέρος των κοιτασμάτων φυσικού  αερίου στη Μεσόγειο, τα οποία θέλουν να αξιοποιήσουν Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος. Και η Λιβύη διεκδικεί κομμάτι της πίτας, στο οποίο θέλει να έχει ρόλο και λόγο και η Άγκυρα με την υποστήριξη της κυβέρνησης του Αλ Σαράτζ. Κατά συνέπεια Τουρκία και Ρωσία δεν είναι μόνο αντίπαλοι στη Συρία, αλλά και στη Λιβύη. Και οι δύο χώρες ωστόσο αποφεύγουν μια απευθείας αντιπαράθεση.

Η «υβριδική στρατηγική» της Ρωσίας

Μέχρι σήμερα η Ρωσία παρεμβαίνει μόνο έμμεσα στη διένεξη στη Λιβύη μέσω ιδιωτικών εταιριών, τις λεγόμενες Private Military Companies PMC. Με τον τρόπο αυτό, εκτιμά η δεξαμενή σκέψης Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική στην Εγγύς Ανατολή, είναι δύσκολο να εξακριβωθεί ποιός κρύβεται πίσω από αυτές τις δυνάμεις. Σύμφωνα με το αμερικανικό think tank η «υβριδική στρατηγική» έχει πολλά πλεονεκτήματα για το Κρεμλίνο. Επισήμως μπορεί να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή χωρίς να παραιτηθεί από την αποστολή μισθοφόρων. Την ίδια στιγμή έχει τη δυνατότητα να συντηρεί τη διένεξη στη χώρα, έως ότου βρεθεί μια συμφέρουσα για τη Ρωσία λύση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η κατηγορία ότι η Ρωσία παρεμβαίνει μέσω ιδιωτικών εταιριών στον εμφύλιο της Λιβύης δεν προέρχεται μόνο από τη Ουάσιγκτον, αλλά και από το Λονδίνο. Σε παρόμοιο συμπέρασμα καταλήγει και έκθεση του ΟΗΕ. Η Μόσχα ωστόσο μιλά για «κατασκευασμένες κατηγορίες». Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι τέτοιες κατηγορίες εκφράζονται και κατά άλλων χωρών που παρεμβαίνουν στη Λιβύη, όπως η Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Γεγονός πάντως είναι ότι το εμπάργκο όπλων, στην ουσία, δεν τηρείται και ότι η διένεξη στη Λιβύη περιπλέκεται όλο και περισσότερο.

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος