Οριακές διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά

Όλες οι πλευρές προσέρχονται στις διαπραγματεύσεις με την ελπίδα ότι θα επιτύχουν. Γιατί εάν αποτύχουν, η Δύση θα συνεχίσει την επιβολή οικονομικών κυρώσεων και το Ιράν θα προχωρήσει τα σχέδιά του να γίνει περιφερειακή δύναμη. Έσχατη επίπτωση θα μπορούσε να είναι η προσφυγή στα όπλα, όπως συνεχώς επαναλαμβάνει το Ισραήλ, που αισθάνεται ότι κινδυνεύουν τα συμφέροντα του από την ανάπτυξη ιρανικής ατομικής βόμβας. Βέβαια μέχρι σήμερα το εβραϊκό κράτος δεν κατάφερε να πείσει τους εταίρους του -Αμερικανούς και πολύ περισσότερο τους Ευρωπαίους- για ενδεχόμενη πολεμική σύγκρουση.

«Αυτόνομες οι διαπραγματεύσεις»

Τόσο ο πρόεδρος Ομπάμα όσο και ο ιρανός ομόλογός του, Χασάν Ροχανί, ελπίζουν σε επιτυχή κατάληξη, γνωρίζοντας ότι ο χρόνος στο εσωτερικό και εξωτερικό πολιτικό πεδίο πιέζει. Ο Ομπάμα μπήκε στην τελευταία περίοδο της προεδρίας του και θα ήθελε μετά από 35 χρόνια «παγετώνων» να αφήσει τακτοποιημένες τις αμερικανο-ιρανικές σχέσεις. Επίσης στόχος του είναι να αποσύρει τον αμερικανικό στρατό από εστίες πολέμου στην Εγγύς Ανατολή και στο πεδίο των εξελίξεων στο Ιράκ και τη Συρία χρειάζεται σε μεγάλο βαθμό τη συνδρομή του Ιράν. Πρόσφατα ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρυ διέψευσε φήμες περί αμερικανικών συμβιβασμών στο θέμα του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης έναντι συνεργασίας στο μέτωπο κατά της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. «Δεν υπάρχει τέτοιος σύνδεσμος των διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό ιρανικό πρόγραμμα με άλλο θέμα και θα ήθελα να το καταστήσω σαφές. Οι διαπραγματεύσεις προχωρούν αυτόνομα και ξεχωριστά από οτιδήποτε άλλο και δεν έχουν ποτέ γίνει συζητήσεις για να τις συνδέσουμε με το ένα ή το άλλο θέμα».

Ο αμερικανός πρόεδρος κατέστησε σαφές στους ιρανούς συνομιλητές του ότι λόγω της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στο Κογκρέσο θα δυσκολέψουν οι μελλοντικές συζητήσεις. Δύσκολα όμως έγιναν τα πράγματα και για τους Ιρανούς. Λόγω των οικονομικών κυρώσεων και της πτώσης της τιμής του πετρελαίου το Ιράν είναι δύσκολο να χρηματοδοτήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Και αυτό το γνωρίζουν οι Αμερικανοί.

Ιράν, Συρία, Ιράκ, Λίβανος, Υεμένη, Σ. Αραβία…

Σε κάθε περίπτωση η Τεχεράνη θέλει να απελευθερωθεί από τις κυρώσεις ή τουλάχιστον να τις περιορίσει. Εάν αυτό συμβεί, θα συμπέσει με την μεταρρυθμιστική πολιτική του προέδρου Ροχανί, ο οποίος εσωτερικοπολιτικά πρέπει να επικρατήσει των ιδεολογικών του αντιπάλων, αλλά και όλων εκείνων που πλούτισαν από το εμπάργκο -των λαθρεμπόρων, των μαυραγοριτών, όλων εκείνων που βοήθησαν με το αζημίωτο στην παραβίαση του εμπάργκο. «Οι διαπραγματεύσεις θέτουν την Τεχεράνη ενώπιον μιας βασικής απόφασης», γράφουν οι New York Times παραπέμποντας στον πολιτικό επιστήμονα και γνώστη του Ιράν Ρόμπερτ Λίτβακ: «Πρόκειται για το ερώτημα εάν το Ιράν θα αντιμετωπίζεται και στο μέλλον ως επαναστατικό κράτος ή εάν θα γίνει ένα κανονικό κράτος».

Στην αναζήτηση νέου στίγματος το Ιράν επιδεικνύει πόσο αποφασιστικής σημασίας ήταν ο ρόλος του στη διεθνή πολιτική σκηνή τα προηγούμενα χρόνια κυρίως στη Συρία και στο Ιράκ. Στη Συρία η Τεχεράνη υποστηρίζει τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Ασάντ, χωρίς τη συμβολή του οποίου δεν είναι δυνατή κατά γενική ομολογία η αντιμετώπιση της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Εάν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, θα περιοριστεί η βούληση της Τεχεράνης να επηρεάσει τον Ασάντ και να πολεμήσει το Ισλαμικό Κράτος. Το ίδιο ισχύει και για το Ιράκ. Το αποτέλεσμα θα ήταν να πέσει υπερβολικό βάρος στις πλάτες των Αμερικανών.

Εκτός όμως από τη Συρία και το Ιράκ υπάρχει και ο Λίβανος. Το πολιτικό μέλλον της χώρας εξαρτάται από τη στάση της Χεζμπολά, που θεωρείται δημιούργημα του Ιράν. Στην Υεμένη πάλι το Ιράν ασκεί μεγάλη επιρροή στο σιιτικό Κίνημα των Χούτι, που διαδραματίζει έναν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στην πολιτική της χώρας και που αγγίζει άμεσα τα συμφέροντα ασφάλειας του μεγαλύτερου περιφερειακού ανταγωνιστή του Ιράν, τη Σαουδική Αραβία. Από την πλευρά του το Ριάντ φοβάται ότι σε περίπτωση επιτυχούς κατάληξης των πυρηνικών διαπραγματεύσεων οι δύο χώρες θα προσεγγίσουν η μία την άλλη. Αλλά και το ενδεχόμενο αποτυχίας κρύβει κινδύνους. Ο πρίγκιπας Σαουντί αλ Φαισάλ, πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Σ. Αραβίας, εξήγγειλε ότι σε αυτήν την περίπτωση χώρα του θα αναπτύξει πυρηνική τεχνολογία.

Kersten Knipp / Ειρήνη Αναστασοπούλου