Οδομαχίες στο Λίβανο: Πού οδηγείται η χώρα;

Εικόνες βίας από την πρωτεύουσα του Λιβάνου: Οπαδοί των σιιτικών ομάδων της Αμάλ και της Χεζμπολάχ, διαλύουν σκηνές υποστηρικτών του παραιτηθέντος πρωθυπουργού Σααντ αλ Χαρίρι, καταστρέφουν διπλανά καταστήματα και θρυμματίζουν παρμπρίζ αυτοκινήτων. Δέκα άνθρωποι τραυματίζονται. Ίδιες σκηνές βίας ήδη και από τον περασμένο Οκτώβριο, όταν η Χεζμπολάχ προσπάθησε να εκφοβίσει διαδηλωτές χωρίς να το καταφέρει. Για τους διαδηλωτές δεν ήταν παρά μόνο η αρχή. Εκείνο που συνεχίζουν να ζητούν είναι η εκ θεμελίων μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος που βασίζεται στον κονφεσιοναλισμό και την απομάκρυνση όλης της διαφθαρμένης και ανίκανης πολιτικής ελίτ, όπως εκείνοι εκτιμούν, ανεξαρτήτως θρησκευτικής ταυτότητας.

Πολιτικό πατ

Οι συγκρούσεις αυτής τη εβδομάδας είχαν διαφορετική ποιότητα από εκείνες του Οκτωβρίου» υποστηρίζει ο Γιόαχιμ Πάουλ, επικεφαλής των γραφείων του ιδρύματος Χάινριχ Μπελ στη Βυρηττό μιλώντας στη DW. «Η Χεζμπόλα και η Αμάλ κατέστησαν σαφές ότι δεν πρόκειται να ανεχθούν μπλόκα στους δρόμους. Ήταν μια προειδοποίηση προς τους διαδηλωτές να συγκρατηθούν και να αφήσουν ανοικτούς τους δρόμους». Όμως δεν είναι μόνο αυτές οι δύο θρησκευτικές παρατάξεις με επιρροή στην παραιτηθείσα κυβέρνηση Χαρίρι που αντιτίθεται στις διαμαρτυρίες. Υπάρχουν και σιιίτες πολιτικοί που δεν ενδιαφέρονται να διασαλευτεί η ισορροπία δυνάμεων, που με τόση δυσκολία έχει επιτευχθεί,  με μια εναλλακτική που δεν θα βασίζεται σε ένα σύστημα με θρησκευτική βάση. Γι αυτό, όπως εξηγεί ο Γιόαχιμ Πάου, απορρίπτουν τα αιτήματα των διαδηλωτών για σχηματισμό κυβέρνησης ανεξάρτητων τεχνοκρατών χωρίς συμμετοχή της σημερινής  πολιτικής ελίτ. «Αυτό έχει οδηγήσει σε μια κατάσταση πατ ανάμεσα στους διαδηλωτές και την κρατούσα πολιτική τάξη και εκφράζεται στις διαδηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων». 

Πολύ περισσότερη ανησυχία προκαλεί στους πολιτικούς το γεγονός ότι οι διαδηλωτές που συγκεντρώνεται στο κέντρο της πρωτεύουσας δεν μπορεί κανείς να τους κατατάξει με κριτήρια  ιδεολογικά ή κοινωνικά. Στους δρόμους κατεβαίνουν όλοι εκείνοι από τους πολίτες που υπέφεραν από το σύστημα και μάλιστα ανεξαρτήτως θρησκείας ή σέχτας. Σε ανάλυση του διαδικτυακού μαγκαζίνου Al Monitor αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι για πρώτη φορά οι διαδηλώσεις συνένωσαν ανθρώπους πέρα και πάνω από πολιτικά, παραταξιακά και τοπικά σύνορα. Επιπλέον, οι συγκεντρώσεις στο κέντρο της Βυρηττού μετέβαλαν τη δημογραφικό τοπίο στο συγκεκριμένο σημείο, που παλαιότερα ήταν τόπος συγκέντρωσης της ελίτ της πόλης, ενώ σήμερα βρίσκει κανείς πολίτες όλων των κοινωνικών τάξεων.

«Θα αργήσει η νέα τάξη πραγμάτων»

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η αποφασιστικότητα και οι μακρόπνοοι στόχοι του κινήματος διαμαρτυρίας, που επί 6 εβδομάδες συγκλονίζει τη χώρα. Όχι μόνο το εύρος της επανάστασης αλλά και η αποφασιστικότητα για αλλαγές είναι χωρίς προηγούμενο, σημειώνει η λιβανέζικη εφημερία An Nahar. «Η επανάσταση  της 17ης Οκτωβρίου δεν είναι μόνο πολιτική αλλά και πολιτιστική εξέγερση προς την κατεύθυνση ενός Λιβάνου που θα ενσωματώνει άοπλους νέους ανθρώπους κατά των διακρίσεων με βάση την ηλικία, τη σέχτα, το φύλο, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, ή άλλους λόγους», σχολιάζει η εφημερίδα. «Κυρίως η έλλειψη ευκαιριών ώθησε τους νέους να αφήσουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια και να κατέβουν στους δρόμους». Μέσω των κοινωνικών αιτημάτων η οργή κατά του κονφεσιοναλισμού πήρε μεγάλες διαστάσεις. «Είναι σαφές ότι στις διαδώσεις κατεβαίνουν μέλη όλων των θρησκειών και θρησκευτικών ομάδων ή κομμάτων», υποστηρίζει ο Γιόαχιμ Πάουλ. «Οι διαδηλωτές σηκώνουν τη λιβανέζικη σημαία και όχι αυτή των θρησκειών τους. Εδώ ακριβώς βρίσκεται το σημείο αντιπαράθεσης. Οι μεν είναι υπέρ μιας ανοιχτής κοινωνίας χωρίς αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση στην εξουσία των διαφόρων θρησκειών, τα κατεστημένα πολιτικά κόμματα, κινημάτα και θρησκευτικές ομάδες αντίθετα βλέπουν τον κονφεσιοναλισμό ως εγγύηση που εξασφαλίζει την πολιτική τους επιρροή».

Ο δημοσιογράφος Μουχάμαντ Κάβας, ειδικός σε θέματα που αφορούν την Εγγύς Ανατολή, υποστηρίζει ότι ακριβώς για αυτόν τον λόγο η νέα τάξη πραγμάτων θα αργήσει να έρθει. Αυτό δεν αναιρεί την ιστορικότητα του κινήματος, που παρόμοιό του δεν έχει γίνει από τότε που ιδρύθηκε η χώρα το 1943. «Βρισκόμαστε ακόμη σε αρχική φάση» λέει ο λιβανέζος δημοσιογράφος. «Αλλά δεν πιστεύω ότι θα επιστρέψουμε ποτέ στην φάση εκκίνησης. Το έχει αντιληφθεί  ακόμη και η πολική ελίτ».

Κέρστεν Κνιπ, Ιμάνε Μαλούκ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου