Μόσχα-Κίεβο: νέες εντάσεις

Η Κριμαία ζει μαύρες ώρες- με την κυριολεκτική έννοια του όρου: εδώ και μία εβδομάδα, η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από το ουκρανικό δίκτυο έχει διακοπεί, καθώς άγνωστοι κατέστρεψαν στύλους του δικτύου στη νότια Ουκρανία. Έτσι, έχει σταματήσει και η τροφοδοσία προς τη χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία προσαρτήθηκε βίαια στη Ρωσία τον Μάρτιο του 2014. Από την πλευρά τους οι Ρώσοι υπόσχονται να παράσχουν οι ίδιοι ηλεκτρικό ρεύμα και ήδη τοποθετούν υπόγεια καλώδια στη Μαύρη Θάλασσα με τελικό προορισμό την Κριμαία, αλλά το έργο δεν πρόκειται να αποπερατωθεί πριν τον Δεκέμβριο. Η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος είναι ο πιο ισχυρός "μοχλός πίεσης" που διαθέτουν οι Ουκρανοί, αλλά δεν τον είχαν χρησιμοποιποιήσει μέχρι στιγμής. Ήδη πάντως, εδώ και έναν χρόνο, έχει σταματήσει η ύδρευση της Κριμαίας από τον ποταμό Δνείπερο, ενώ έχει διακοπεί και η συγκοινωνιακή σύνδεση με τρένα ή ακόμη και με λεωφορεία.

Την περασμένη εβδομάδα μάλιστα, η κυβέρνηση του Κιέβου διέκοψε ακόμα και τις εμπορικές ροές προς την Κριμαία, υλοποιώντας ουσιαστικά και η ίδια την πολιτική που είχαν προσπαθήσει να επιβάλουν κάποιοι ριζοσπάστες ακτιβιστές. Οι ενέργειες για εμπορικό αποκλεισμό της Κριμαίας είχαν αρχίσει από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν οι ακτιβιστές σταμάτησαν ουκρανικά φορτηγά που μετέφεραν εμπορεύματα στην Κριμαία. Κινητήρια δύναμη πίσω από αυτές τις ενέργειες φαίνεται να είναι οι Τάταροι της Κριμαίας, μία φιλοουκρανική μειονότητα 250.000 ανθρώπων, η οποία διαμαρτύρεται έντονα για διώξεις, συλλήψεις, ακόμη και δολοφονίες που, όπως υποστηρίζουν, υποκινούν οι ρωσικές αρχές.

Η μάχη της ενέργειας

Την περασμένη Πέμπτη μάλιστα, οι Τάταροι σταμάτησαν ομάδα τεχνικών που προσπαθούσε να επιδιορθώσει το δίκτυο για να αποκατασταθεί η παροχή ρεύματος από την Ουκρανία, απαιτώντας να απελευθερωθούν προηγουμένως ακτιβιστές της μειονότητας, οι οποίοι κρατούνται από τις ρωσικές αρχές στην Κριμαία. Στο Κίεβο οι απόψεις διίστανται για τον εμπορικό αποκλεισμό της Κριμαίας. Κάποιοι ασκούν κριτική στον πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, γιατί, όπως υποστηρίζουν, δεν παρουσίασε εγκαίρως συγκεκριμένο σχέδιο για την επιστροφή της Κριμαίας στην Ουκρανία, εξωθώντας έτσι τους φιλοουκρανούς ακτιβιστές σε ανταρτοπόλεμο εναντίον των Ρώσων. Άλλοι ωστόσο προειδοποιούν, ότι ο εμπορικός αποκλεισμός της Κριμαίας δεν θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα και μάλλον θα δώσει κίνητρο στα 2,3 εκατομμύρια του τοπικού πληθυσμού να απομακρυνθούν από την ουκρανική επιρροή.

Η Μόσχα αντέδρασε με αξιοσημείωτη εγκράτεια και αποστασιοποίηση στα τελευταία γεγονότα της Κριμαίας, καθώς ο πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν περιορίστηκε να δηλώσει ότι "τα προβλήματα θα επιλυθούν". Κατηγόρησε ωστόσο και την κυβέρνηση της Ουκρανίας ότι, ανεχόμενη σιωπηλά παρόμοια φαινόμενα, ουσιαστικά πυροδοτεί την ένταση. Δεν πρόκειται βέβαια για το μόνο δείγμα αντιπαράθεσης μεταξύ Μόσχας και Κιέβου τις τελευταίες ημέρες: προ ημερών η Ρωσία διέκοψε την παροχή φυσικού αεριόυ προς την Ουκρανία λέγοντας ότι δεν έχει γίνει ακόμη η απαραίτητη προπληρωμή, ενώ από την πλευρά της η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι "δεν χρειάζεται φυσικό αέριο από τη Ρωσία". Επιπλέον η Ουκρανία έκλεισε τον εναέριο χώρο της για ρωσικά αεροσκάφη με αιτιολογία την "όξυνση σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο" και η Ρωσία ανταπέδωσε αμέσως, κλείνοντας κι εκείνη τον εναέριο χώρο της για τους Ουκρανούς.

Κινδυνεύει η συμφωνία του Μινσκ;

Σαν να μη φτάνουν όλα αυτά, η συμφωνία του Μινσκ, η οποία ισχύει από τα μέσα Σεπτεμβρίου με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή και τον τερματισμό των συγκρούσεων ανάμεσα στον ουκρανικό στρατό και φιλορώσους αυτονομιστές, παραβιάζεται σχεδόν καθημερινά, με τις δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται. Πολλοί φοβούνται ότι κατ΄αυτόν τον τρόπο η συμφωνία του Μινσκ κινδυνεύει να αποδειχθεί κενό γράμμα. Πάντως, ο εντεταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης για τη Ρωσία, ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής Γκέρνοτ Έρλερ, πιστεύει ότι και η Ουκρανία δεν είναι άμοιρη ευθυνών: "Αυτή η κλιμάκωση της έντασης, την οποία προφανώς προκαλεί συνειδητά και το Κίεβο, μας ανησυχεί ιδιαίτερα" δηλώνει ο Έρλερ στην εφημερίδα Neue Osnabrücker Zeitung.

Ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στο Βερολίνο Άντρι Μέλνικ, δηλώνει "έκπληκτος" γι αυτή την αποτίμηση της κατάστασης. "Η Ουκρανία θα επιθυμούσε να αντιδρά με την ίδια με την ίδια ενεργητικότητα η γερμανική πλευρά και σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κριμαία, καθώς και στην ανατολική Ουκρανία" λέει ο Μέλνικ στο ουκρανικό πρόγραμμα της DW. Υποστηρίζει μάλιστα ότι "πολλοί ακτιβιστές και εκπρόσωποι των Τατάρων πιστεύουν πλέον ότι το ζήτημα της Κριμαίας εξαφανίζεται από την ατζέντα της διεθνούς πολιτικής" και προειδοποιεί ότι αυτή η "αίσθηση αδιεξόδου" αποτελεί τα υπόβαθρο για ολα τα γεγονότα των τελευταίων ημερών.

Ρόμαν Γκοτσαρένκο/Γιάννης Παπαδημητρίου