"Μουσική για πνευστά"

Ποιος θυμάται ότι ο νομπελίστας Γερμανός πεζογράφος Γκύντερ Γκρας ξεκίνησε τη συγγραφική καριέρα του ως ποιητής με τρεις συλλογές τις δεκαετίες του 50 και του 60; Ήταν στίχοι έκρυθμοι και εμπύρετοι, στίχοι δυσφορίας και διαμαρτυρίας για τη μεταπολεμική Γερμανία της εποχής του, για τις εμμονές, τις αυταπάτες και τις αγκυλώσεις της. Από την πρώτη του συλλογή "Ανεμοπούλια" που κυκλοφόρησε το 1956 επιλέγουμε το ποίημα "Μουσική για πνευστά" που μυκτηρίζει την απότομη συνειδητοποίηση μιας γενιάς και την έκπτωσή της από την παραδείσια αφέλεια:

Τότε κοιμόμασταν μέσα σε μια τρομπέτα.
Ήταν πολύ ήσυχα, το παραμικρό σήμα
δεν ενοχλούσε τα όνειρά μας,
σαν απόδειξη μέναμε ξαπλωμένοι
με ανοιχτό στόμα στη σπηλιά της –
τότε, πριν ακόμα μας εκδιώξουν.

Ήταν κάποιο παιδί φορώντας κράνος
από τσαλακωμένη εφημερίδα,
ήταν κάποιος ουσάρος,
που διέταξαν να βγει απ’ την κορνίζα,
ή μήπως τότε κιόλας ο θάνατος,
που θέλησε να φυσήξει πάνω στη νωπή του βούλα;

Σήμερα, δεν ξέρω ποιος μας ξύπνησε
μεταμφιεσμένους σε λουλούδια πάνω σε βάζα
ή σε ζαχαριέρες,
στο έλεος του καθενός που πίνει καφέ
και ανακρίνει τη συνείδησή του:
ένα ή δύο κύβους ζάχαρη, ή μήπως τρεις;

Τώρα το βάζουμε στα πόδια μαζί με τα μπαγάζια μας.
Μισογεμάτες σακούλες, χωνιά της μπύρας,
χιλιοφορεμένα παλτά, σταματημένα ρολόγια.
Διευθετούμε βιαστικά
τάφους που πλήρωσαν άλλοι
και γυναίκες που έχουν ελάχιστο χρόνο.

Σε συρτάρια γεμάτα ρούχα κι έρωτα,
σε μια σόμπα, που λέει όχι
και ζεσταίνει μόνο τη γωνιά της,
σ’ ένα τηλέφωνο έμειναν τα’ αυτιά μας κολλημένα
κι ακούνε, εξοικειωμένα κιόλας,
το νέο σήμα «κατειλημμένο».

Τότε κοιμόμασταν μέσα σε μια τρομπέτα.
Κάπου-κάπου ονειρευόμασταν
φαρδείς δρόμους με δενδροστοιχίες.
Μια ήρεμη απεραντοσύνη στα νώτα μας
κι εμείς ακουμπισμένοι στην καμάρα της
κι ούτε ένα σήμα στα όνειρά μας.

Γιατί το θυμηθήκαμε αυτό το ποίημα του Γκύντερ Γκρας; Μα, γιατί κάτι μας θυμίζει από το ελληνικό σήμερα. Πέρα από τους ολολυγμούς και τις κατάρες μας για τις χθόνιες δυνάμεις που επιτέθηκαν στο έθνος, πίσω από όλα αυτά τα προπετάσματα καπνού, βαθειά μέσα μας ξέρουμε ότι το δημοσιονομικό βραχυκύκλωμα σημειώθηκε στη χώρα μας, επειδή κάτι σάπιο υπήρχε στην επικράτειά μας, κάτι σάπιο με δική μας ευθύνη. Και ξυπνήσαμε μια άσχημη πρωία έξω από την ασφάλεια των φαντασιώσεών μας, με μια πικρή γεύση στο στόμα. Και τώρα, μήπως αντί να κλαιγόμαστε, θα ήταν καλύτερο να ανασκουμπωθούμε;

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος