Κινδυνεύει ο τουρισμός στις Άλπεις;

Υπέροχη θέα, απέραντες βουνοπλαγιές, σε ένα ήρεμο και γαλήνιο τοπίο - οι Άλπεις αποτελούν πόλο έλξης για πολλούς παραθεριστές, τόσο το καλοκαίρι, όσο και τον χειμώνα.

Όμως η πραγματικότητα είναι συχνά διαφορετική: μποτιλιαρίσματα πολλών χιλιομέτρων στους δρόμους, αυτοκίνητα παρκαρισμένα σε κάθε χωριό και πόλη, εκατοντάδες άνθρωποι στα μονοπάτια για τις πεζοπορίες. Και κάπως έτσι πολλά ειδυλλιακά ορεινά χωριά έχουν μετατραπεί σε ξενοδοχεία.

Ταυτοχρόνως η περιοχή δεν καλείται να αντιμετωπίσει μόνο τους πολλούς επισκέπτες, αλλά και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. «Είναι ξεκάθαρο πως η θερμοκρασία στις Άλπεις ανεβαίνει πολύ πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο», λέει ο Στέφεν Ράιχ από τη Γερμανική Ένωση για τις Άλπεις (DAV). Λόγω του ότι οι θερμές περίοδοι διαρκούν περισσότερο και έχουν υψηλότερες θερμοκρασίες και οι χιονοπτώσεις μειώνονται, οι πάγοι λιώνουν και οι μόνιμοι πάγοι αποψύχονται. Υπάρχουν συχνότερα καταιγίδες και έτσι αποψιλώνονται ολόκληρες πλαγιές και γίνονται περισσότερες κατολισθήσεις.

Οι τουρίστες αυξάνονται διαρκώς

Παρά τα προβλήματα λόγω της κλιματικής αλλαγής πάντως «οι Άλπεις θα είναι ακόμη πιο δημοφιλείς για τους τουρίστες μελλοντικά» εκτιμά ο Ράιχ, διότι η περιοχή θα εξακολουθεί να είναι πιο δροσερή από τις πεδινές.

Ωστόσο, οι περιοχές που έχουν εστιάσει κυρίως στον χιονοδρομικό τουρισμό θα χρειαστεί να προσαρμοστούν. Προς το παρόν το τεχνητό χιόνι αποτελεί μία λύση, όταν όμως οι θερμοκρασίες υπερβούν το σημείο πήξης, τότε αυτή η πρακτική δεν θα είναι πλέον αποδοτική λόγω των μεγάλων ποσοτήτων νερού και ενέργειας που απαιτεί.

Στις Άλπεις βρίσκονται περίπου τα μισά από όλα τα χιονοδρομικά κέντρα του κόσμου. Όμως λόγω των κλιματικών αλλαγών που θα υποστεί η περιοχή, «στο μέλλον οι άνθρωποι δεν θα πηγαίνουν πλέον στις Άλπεις για σκι. Θα έρχονται εδώ για τις χειμερινές τους διακοπές, αλλά θα προσαρμόζουν τις δραστηριότητές τους στις τοπικές συνθήκες», λέει η Χενριέτε Άντολφ από τη Διεθνή Επιτροπή για την Προστασία των Άλπεων (CIPRA). Θα επιδίδονται σε δραστηριότητες που δεν χρειάζονται τόσο παχιά στρώση χιονιού - αν και ενδέχεται να μείνουν ενίοτε και χωρίς καθόλου χιόνι.

Πεζοπορίες σε περιόδους κλιματικής αλλαγής

Πάντως η κλιματική αλλαγή δεν θα επηρεάσει μονάχα τον χιονοδρομικό τουρισμό. Οι πεζοπορίες και η ορειβασία στις Άλπεις θα γίνουν πιο επικίνδυνες. Όπως λέει ο Ρολφ Ζέγκεσερ από τον Ελβετικό Αλπικό Όμιλο SAC «είναι αναμφίβολο πως ο κίνδυνος στις ορεινές περιοχές αυξάνεται».

Λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι μόνιμοι πάγοι, που συγκρατούν τα πετρώματα σαν κόλλα, ξεπαγώνουν - αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο κατολισθήσεων.

Κατά τον περασμένο Ιούνιο ολόκληρη η κορυφή στο Φλούχτχορν του Τιρόλου κατέρρευσε και τεράστιες μάζες βράχων έφυγαν προς τα κάτω. Πέραν των μονοπατιών που χάνονται από τις κατολισθήσεις, το λιώσιμο των πάγων δημιουργεί ένα ασταθές τοπίο με βράχια και γκρεμούς. Έτσι, οι διαδρομές στις υψηλότερες ορεινές περιοχές θα πρέπει να αλλάξουν εντελώς.

Ο Ράιχ θεωρεί πως η πεζοπορία στις Άλπεις είναι ακόμη εφικτή. «Σε μεμονωμένες περιπτώσεις μια περιοχή μπορεί να αποκλειστεί για κάποιο διάστημα λόγω μίας μεγάλης κατολίσθησης ή μπορεί να εξεταστεί κατά περίπτωση εάν το εκάστοτε μονοπάτι μπορεί να παραμείνει ανοιχτό. Όμως το σενάριο να απαγορεύεται η επίσκεψη ολόκληρων περιοχών μού μοιάζει απίθανο». Ο Ελβετός Ζέγκεσερ συμφωνεί: οι πεζοπόροι θα χρειαστεί να προσαρμοστούν, «αλλά τα βουνά έχουν τόσο πολύ χώρο που μπορεί κανείς να αποφύγει τις επικίνδυνες ζώνες».

Κινδυνεύουν και τα καταφύγια;

Τα καταφύγια επηρεάζονται επίσης: το λιώσιμο των πάγων επηρεάζει τη σταθερότητα και τα θεμέλιά τους, ενώ η έλλειψη νερού θα αποτελεί επίσης πρόβλημα, ιδίως το καλοκαίρι. Γι’ αυτό και, όπως λέει ο Ράιχ, γίνονται προσπάθειες «για εξοικονόμηση νερού, κατασκευάζονται δεξαμενές, αλλά και τουαλέτες που δεν καταναλώνουν νερό».

«Έχω ζήσει φορές που είχαμε μονάχα περιορισμένες ποσότητες νερού στη διάθεσή μας», λέει η Χενριέτε Άντολφ. Όμως αυτό δεν ήταν πάντοτε αρκετό. «Ορισμένα καταφύγια αναγκάζονται να κλείσουν νωρίτερα μέσα στη σεζόν λόγω έλλειψης νερού».

Πόσοι τουρίστες είναι υπερβολικά πολλοί;

Εάν οι τουρίστες συνεχίσουν να αυξάνονται, κάποιες περιοχές θα φτάσουν στα όριά τους – ήδη περιοχές όπως το Νότιο Τιρόλο είναι πλέον κατακλυσμένες από τουρίστες. Ο Άρνολντ Σούλερ, υπουργός του Νοτίου Τιρόλου, δήλωνε την περασμένη άνοιξη στο CNN πως «οι πόροι μας έχουν φτάσει στα όριά τους, υπάρχουν προβλήματα με την κυκλοφορία και οι κάτοικοι πασχίζουν να βρουν λίγο ζωτικό χώρο». Οι κάτοικοι του Νοτίου Τιρόλου αποφάσισαν να βάλουν φρένο στις αφίξεις τουριστών, εισάγοντας ένα όριο στα διαθέσιμα δωμάτια.

Ο Ράιχ πάντως δεν θεωρεί πως τέτοια δραστικά μέτρα είναι απαραίτητα παντού. Εξάλλου, υπάρχουν και πιο ήσυχες περιοχές με πολύ λιγότερους τουρίστες, όπως στο Πεδεμόντιο, όπου πραγματικά «δεν συμβαίνει τίποτα».

«Όταν έρχονται κάπου τόσο πολλοί άνθρωποι, πρέπει να αντιδράσεις», λέει ο Ράιχ. «Αλλά πρέπει και να εξετάσεις ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα: είναι το γεγονός ότι ο τοπικός πληθυσμός υποφέρει, ότι η άγρια ζωή διαταράσσεται ή ότι δεν υπάρχουν αρκετές θέσεις για παρκάρισμα;» Και αναλόγως με το πρόβλημα θα πρέπει τότε να βρεθούν και οι κατάλληλες λύσεις.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς