Ιστορική υπόμνηση- εκατό χρόνια μετά

Ήταν η πρώτη μαζική καταστροφή του 20ου αιώνα και ο πρώτος βιομηχανοποιημένος πόλεμος με δέκα εκατομμύρια νεκρούς- πάνω από 6.000 την ημέρα. Ξεκίνησε με αφορμή τη δολοφονία του Αρχιδούκα Φερδινάρδου της Αυστροουγγαρίας στο Σαράγεβο τον Ιούνιο του 1914 και οδήγησε σε κατάρρευση τρεις αυτοκρατορίες. Εκατό χρόνια μετά, η αναγέννηση εθνικισμών και η σύρραξη στην Ουκρανία ξυπνούν δαίμονες που κανείς δεν θέλει θυμάται, αλλά δεν μπορεί και να ξεχάσει.

Διακριτική προειδοποίηση στην Ολομέλεια του Στρασβούργου από την ελληνική προεδρία και τον υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Βενιζέλο: «Είναι σημαντικό να τονίσουμε σήμερα εδώ, στο Στρασβούργο, στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ότι εκατό χρόνια μετά την έναρξη του πρώτου Π.Π. οι πολίτες και οι λαοί της Ευρώπης έχουν ως θεμελιώδη και οριστική επιλογή τους την ειρήνη, τη σταθερότητα, τον σεβασμό των υφισταμένων συνόρων, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αυτό δεν είναι δυστυχώς αυτονόητο. Τίποτε δεν είναι δυστυχώς αυτονόητο...», ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών.

«Δεν υπάρχει η μία και μοναδική αλήθεια»

Ο συμπροεδρεύων των Ευρωπαίων Πρασίνων Ντανιέλ Κον Μπέντιτ, ο «κόκκινος Ντάνι» της δεκαετίας του 1960 επέλεξε να μιλήσει με μεγαλύτερη συναισθηματική φόρτιση. Ίσως γιατί ήταν η τελευταία του ομιλία στο Ευρωκοινοβούλιο μετά από είκοσι χρόνια θητείας. Ίσως γιατί στα 68 του χρόνια δηλώνει φανατικός υπέρμαχος της Ευρώπης και προσπαθεί να υπενθυμίσει στους νεότερους τα αυτονόητα:
«Γιατί δεν υπήρχε Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από τον πόλεμο», διερωτήθηκε ο Κον Μπέντιτ; «Η απάντηση είναι απλή: τα εθνικά κράτη- η Γερμανία, η Γαλλία, η Ρωσία- ήθελαν να ενώσουν την Ευρώπη, αλλά υπό τη δική τους ηγεμονία. Έπρεπε να προηγηθεί η ήττα της ναζιστικής Γερμανίας και η υποχώρηση αποικιοκρατικών δυνάμεων όπως η Αγγλία και η Γαλλία για να γίνει επιτέλους εφικτή η ίδρυση της ΕΕ. Η παραδοχή ότι δεν υπάρχει πλέον ηγεμονική δύναμη ήταν προϋπόθεση για την ίδρυση της ενωμένης Ευρώπης, όπως την ξέρουμε σήμερα».

Αυτή η ισορροπία αρχίζει να διαταράσσεται, υποστηρίζει ο Ντανιέλ Κον Μπέντιτ και προειδοποιεί: «Αν συνεχίσουμε έτσι, θα καταστρέψουμε ό,τι έχουμε χτίσει μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχει η μία και μοναδική αλήθεια. Δεν υπάρχει η μία και μοναδική ιδεολογία. Εάν δεν το κατανοήσουμε αυτό, δεν θα καταφέρουμε να οικοδομήσουμε την Ευρώπη», ανέφερε ο γαλλογερμανός ευρωβουλευτής εν μέσω χειροκροτημάτων.

«Να σταματήσουμε τους υπνοβάτες»

Τις «κακοτοπιές» των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης γνωρίζει και ο επικεφαλής των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών Χάνες Σβόμποντα. Μιλώντας στο Στρασβούργο, επικαλέστηκε την ιστορική ανάλυση του Αυστραλού Κρίστοφερ Κλαρκ, ο οποίος, στο βιβλίο του «Υπνοβάτες» υποστηρίζει ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ μπορεί να μην επεδίωκαν τον πόλεμο, αλλά κατέληξαν σε αυτόν υπνοβατώντας. «Σήμερα πρέπει να σταματήσουμε τους υπνοβάτες πριν να είναι αργά» λέει ο Σβόμποντα. Έχουμε φτάσει δηλαδή στο σημείο να απειλούμαστε; «Νομίζω πως ναι» δηλώνει ο Χάνες Σβόμποντα στη Deutsche Welle. «Βλέπουμε πολλούς υπνοβάτες που θεωρητικά μπορεί να δηλώνουν αντίθετοι με τους εθνικισμούς ή τους εθνικούς εγωϊσμούς, αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα για να τους σταματήσουν. Αποδέχονται την υψηλή ανεργία και το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς. Αυτό το λάθος είχε γίνει πριν από 100 χρόνια, το ίδιο λάθος γίνεται και σήμερα, αν δείτε πώς αναφύονται οι εθνικισμοί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες».

Μόνο στη Γερμανία έχουν ήδη κυκλοφορήσει 150 βιβλία για τον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ στη Γαλλία η βιβλιοπαραγωγή είναι διπλάσια. Κάποιοι συγκρίνουν το 1914 με την ευρω-κρίση. Άλλοι διατυπώνουν την απορία, πώς ο αιώνας που χαρακτηρίστηκε από τεράστιες ανακαλύψεις έκρυβε τόση βία και τόσο μίσος. Η ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Μαριέτα Γιαννάκου κάνει τον δικό της παραλληλισμό: «Τώρα εμφανίζονται ακραίες, φυγόκεντρες, εθνικιστικές δυνάμεις, που θέλουν να επαναφέρουν τις καταστάσεις όπως πριν. Αυτό είναι κι ένα μήνυμα προς όσους πιστεύουν στην Ευρώπη: ότι πρέπει να πολεμήσουν ιδεολογικά την άλλη άποψη, την εθνοκεντρική άποψη. Δεν πρέπει να το αφήνουν έτσι, ούτε να θεωρούν αυτονόητο ότι επειδή έγινε η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Χρειάζεται να υποστηρίζουμε και εμπράκτως αυτά που υποστηρίζουμε ως θεωρίες...»

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης