Η Λαμπεντούζα και η απραξία της Ευρώπης

Οι προσφυγικές ροές επιστρέφουν. Τις τελευταίες ημέρες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες καταφθάνουν πάλι στη νήσο Λαμπεντούζα της νότιας Ιταλίας. Στη Ρώμη το υπουργείο Εσωτερικών εκτιμά ότι από τις αρχές της χρονιάς περισσότεροι από 13.000 άνθρωποι έχουν φτάσει στις ιταλικές ακτές, ζητώντας άσυλο. Πολλοί βέβαια δεν τα κατάφεραν. Σύμφωνα με υπολογισμούς Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, τουλάχιστον 500 μετανάστες έχουν πνιγεί φέτος στη Μεσόγειο, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη.

Δεν περίμενε κανείς κάτι διαφορετικό. «Ήταν μία προβλέψιμη εξέλιξη, η οποία συνεχώς επαναλαμβάνεται τα τελευταία 20 χρόνια. Πρόκειται για μία διαρκή ανθρωπιστική κρίση», λέει στη Deutsche Welle η Κάτριν Γούλαρντ, που εκπροσωπεί στις Βρυξέλλες περισσότερες από 100 ΜΚΟ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (ECRE). Τόσο οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, όσο και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες, αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καλούν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να επιδείξουν αλληλεγγύη. Ωστόσο οι εκκλήσεις δεν βρίσκουν ανταπόκριση.

Αναμένεται αύξηση στις προσφυγικές ροές

Από τις αρχές του 2020 οι προσφυγικές ροές είχαν μειωθεί, λόγω της πανδημίας. Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι η τάση αναστρέφεται και πάλι. Η Ρομπέρτα Μετσόλα, ευρωβουλευτής από τη Μάλτα και μέλος στην Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωβουλής, εκτιμά ότι «προβλήματα υπήρχαν και πριν από την πανδημία, αλλά τώρα έχουν οξυνθεί ακόμη περισσότερο, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι οδηγούνται στη φτώχεια. Οι αριθμοί των αφίξεων θα αυξηθούν. Και η Ευρώπη θα αρχίσει και πάλι να αναρωτιέται γιατί δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτή την πρόκληση…» Εκκλήσεις της Κομισιόν για «επίδειξη αλληλεγγύης» και διαμοιρασμό των προσφύγων σε όλα τα κράτη-μέλη δεν βρίσκουν εύφορο έδαφος.

Χώρες «πρώτης υποδοχής» όπως η Ιταλία, η Μάλτα, η Ελλάδα και η Ισπανία έχουν κάθε δίκιο να διερωτώνται πώς μπορούν να σηκώσουν ολόκληρο το βάρος της προσφυγικής κρίσης, αλλά οι εκκλήσεις περί αλληλεγγύης πέφτουν στο κενό. Μάλιστα κάποιες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία, δεν δέχονται καν να τεθεί το θέμα στην ημερήσια διάταξη και να συζητηθεί. Η Ρομπέρτα Μετσόλα αγανακτεί: «Πώς είναι δυνατόν να ζητούμε αλληλεγγύη σε όλους τους τομείς, αλλά όταν συζητάμε για ανθρώπους, για μετανάστες, κάποιες χώρες να αποποιούνται τις ευθύνες τους;» Η Επίτροπος Ίλβα Γιόχανσον έχει καταθέσει νέες προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής ασύλου, που δεν προβλέπουν πλέον υποχρεωτικό διαμοιρασμό των προσφύγων σε όλα τα κράτη-μέλη, αλλά και πάλι οι περισσότεροι αποφεύγουν ακόμη και να ανοίξουν τη συζήτηση. «Είναι το πιο ακανθώδες θέμα αυτή την εποχή στις Βρυξέλλες, πολιτικά και συναισθηματικά φορτισμένο, δεν βλέπω να υπάρχει καμία εξέλιξη πριν από το 2023» δηλώνει στη Deutsche Welle έμπειρος Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Η Ρώμη επιμένει

Η ιταλική κυβέρνηση θα επιχειρήσει να θέσει το ζήτημα στην προσεχή σύνοδο κορυφής, στις 25 Μαίου. Λέγεται ότι ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι εξετάζει το ενδεχόμενο να συνάψει συμφωνία για το προσφυγικό με τη Λιβύη, προτείνοντας οικονομική βοήθεια ως αντάλλαγμαγια τη συναίνεση της λιβυκής κυβέρνησης να κρατήσει τους μετανάστες στο έδαφός της. Η Κάτριν Γούλαρντ από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους πιστεύει ότι αυτή δεν είναι κατάλληλη λύση, όταν ήδη σήμερα στη Λιβύη πολλοί μετανάστες υφίστανται βασανιστήρια και ταπεινωτικές συμπεριφορές, ενώ δημοσιεύματα κάνουν λόγο ακόμη και για συνεργασία της Frontex με τη λιβυκή ακτοφυλακή σε παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών (pushbacks).

Εναλλακτικές λύσεις; Στην Ιταλία το νεοφασιστικό κόμμα Fratelli d'Italia, προτείνει τον …ναυτικό αποκλεισμό της Λιβύης. Λίγο πιο εγκρατής εμφανίζεται ο αρχηγός της εθνολαϊκιστικής Λέγκα, Ματέο Σαλβίνι, αλλά και αυτός καλεί την κυβέρνηση Ντράγκι να «αναλάβει δράση». Κάθε τόσο ο ίδιος ο Σαλβίνι καλείται να λογοδοτήσει στη δικαιοσύνη γιατί το καλοκαίρι του 2019, στη διάρκεια της θητείας του ως υπουργός Εσωτερικών, είχε απαγορεύσει σε πλοία των ΜΚΟ να πλησιάσουν τις ιταλικές ακτές μεταφέροντας τους μετανάστες που είχαν περισυλλέξει στη Μεσόγειο. 

Μπέρντ Ρίγκερντ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου