Ζώντας στο Κάιρο, με την ψυχή στη Γάζα

Η Μόνα αγαπούσε πολύ τον ήχο της θάλασσας. Στη Γάζα η επαφή με τη θάλασσα, τα κύματα και ο ζεστός ήλιος, όλα αυτά την έκαναν να ξεχνάει για λίγο τις προκλήσεις της καθημερινότητας.

Ο πόλεμος όμως τα άλλαξε όλα. Και στο πολύβουο Κάιρο όπου βρίσκεται τώρα η Μόνα, η θάλασσα είναι μονάχα μία ανάμνηση.

Φεύγοντας από τη φρίκη της Γάζας

Η Μόνα (δεν πρόκειται για το πραγματικό της όνομα) ζει στην πρωτεύουσα της Αιγύπτου εδώ και έξι μήνες μαζί με τα τρία της παιδιά. Η ίδια και η οικογένειά της έχουν αναγκαστεί πολλές φορές να μετοικήσουν στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τις βόμβες και τα ντρόουνς του ισραηλινού στρατού. «Έχω δει πάρα πολλούς θανάτους και πόνο», λέει η 31χρονη με απόγνωση. Επιπλέον, για να καταφέρει να έρθει με τα παιδιά της στην Αίγυπτο, η Μόνα αναγκάστηκε να αφήσει τον άντρα της στη Γάζα: «Έπρεπε να τον αφήσουμε πίσω, διότι αλλιώς δεν θα μας έφταναν τα χρήματα για να ταξιδέψουμε στο εξωτερικό». Η οικογένεια κατάφερε να συγκεντρώσει 5.000 δολάρια από δωρεές, ώστε να μπορέσουν να εγκαταλείψουν τη Γάζα και να εγκατασταθούν στην Αίγυπτο.

Και η παραμονή της στο Κάιρο πάντως δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Λίγο μετά την άφιξή της στο πρώτο της διαμέρισμα η Μόνα εκδιώχθηκε και από εκεί. Η σπιτονοικοκυρά της φοβόταν πως θα είχε επιπτώσεις από το αιγυπτιακό κράτος, επειδή νοίκιαζε το διαμέρισμα σε Παλαιστίνιους πρόσφυγες.

Ενώ αρκετές χιλιάδες άρρωστοι και τραυματίες είχαν τη δυνατότητα να μεταφερθούν σε αιγυπτιακά νοσοκομεία στο Κάιρο, πολλοί Παλαιστίνιοι από τη Γάζα ήρθαν στην πόλη και με τη βοήθεια πρεσβειών άλλων κρατών, όπως και με τη συνδρομή μία αιγυπτιακής εταιρείας διαμεσολάβησης.

Η εταιρεία αυτή ζητούσε ένα υψηλό «τέλος συντονισμού», προκειμένου να βοηθήσει τους Παλαιστινίους να διαφύγουν από τη Γάζα – και σε αυτήν την εταιρεία απευθύνθηκε και η Μόνα με τα παιδιά της.  Αν και η εταιρεία το αρνείται, σύμφωνα με αναφορές φέρεται να συνεργάζεται και με τις αιγυπτιακές υπηρεσίες ασφαλείας.

Αίγυπτος: Οι Παλαιστίνιοι από τη Γάζα δεν πρέπει να μένουν εδώ

Είναι ασαφές το πόσοι Παλαιστίνιοι έχουν έρθει από τη Γάζα και βρίσκονται στην Αίγυπτο. Στις αρχές Μαΐου ο Παλαιστίνιος πρέσβης στην Αίγυπτο, Ντιάμπ αλ-Λουχ, έκανε λόγο για περίπου 100.000 ανθρώπους. Ωστόσο οι ακτιβιστές που είχαν επαφή με τους πρόσφυγες εκτιμούν πως στην πραγματικότητα ήταν μάλλον περισσότεροι. Από τις 7 Μαΐου το συνοριακό πέρασμα στη Ράφα έκλεισε – και αυτό δυσκολεύει πολύ την προσπάθεια του άντρα της Μόνα να έρθει να βρει την οικογένειά του στην Αίγυπτο.

Ιδίως οι πρόσφυγες που έρχονται στην Αίγυπτο χωρίς να είναι ασθενείς ή τραυματίες είναι ουσιαστικά μόνοι τους. Οι περισσότεροι έχουν κάποια τουριστική βίζα, η οποία έχει λήξει προ πολλού και ως εκ τούτου μένουν παράνομα στη χώρα – με αποτέλεσμα να μην έχουν πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση, τη δημόσια υγεία και άλλες υπηρεσίες.

Οι άνθρωποι αυτοί δεν εντάσσονται σε καμία κατηγορία: οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες δεν εντάσσονται επισήμως στην αρχική εντολή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και ως εκ τούτου δεν λαμβάνουν επίσημη υποστήριξη. Αρμόδια για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες είναι η Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστινίους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA), η οποία όμως δεν είχε ποτέ εντολή για δραστηριοποίηση στην Αίγυπτο. Έτσι, οι πρόσφυγες εξαρτώνται από ιδιωτικές ομάδες εθελοντών που τους δίνουν τρόφιμα, ρούχα και παπούτσια, μαζεύουν χορηγίες ή τους βρίσκουν κάποια θέση εργασίας.

Σύμφωνα με ανάλυση της δεξαμενής σκέψης Crisis Group ο πόλεμος στη Γάζα θέτει σοβαρές προκλήσεις για την Αίγυπτο.

Η δημόσια αγανάκτηση για τα όσα κάνει το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας θα μπορούσε – αυτό φοβάται το αιγυπτιακό καθεστώς – να οδηγήσει σε διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης, ιδίως ενόψει και της δύσκολης οικονομικής κατάστασης της χώρας. Τον περασμένο Μάρτιο δεκάδες διαδηλωτές συνελήφθησαν στην Αίγυπτο, ενώ διαμαρτύρονταν για τον υψηλό πληθωρισμό και τη φτώχια που υπάρχει στη χώρα.

Η Αίγυπτος δεν θέλει να εγκατασταθούν μόνιμα στη χώρα οι Παλαιστίνιοι από τη Γάζα, μιας και σύμφωνα με το Crisis Group υπάρχει η ανησυχία πως το Ισραήλ δεν θα επιτρέψει στους πρόσφυγες να επιστρέψουν.

Η Μόνα δεν θέλει να σκέφτεται το εάν θα καταφέρει να γυρίσει κάποτε στη Γάζα. «Οι πρώτες μου εβδομάδες εδώ στο Κάιρο ήταν πολύ δύσκολες. Αλλά τότε γνώρισα τη Λούσι», λέει.

Η απαραίτητη βοήθεια των εθελοντών

Η Λούσι – η οποία θέλει επίσης να διατηρήσει την ανωνυμία της – είναι από τους ανθρώπους που μπήκαν στη ζωή της Μόνα και άλλαξαν τα πάντα.

Η Λούσι είναι από τη Γερμανία, αλλά εδώ και σχεδόν 20 χρόνια ζει στην Αίγυπτο. Γι αυτό και το Κάιρο είναι σαν πατρίδα της – και είναι αρκετά δικτυωμένη στην πόλη. Η Λούσι νοιάζεται πολύ για γυναίκες όπως η Μόνα, γυναίκες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και τώρα είναι αναγκασμένες να μένουν σε μία άλλη χώρα.

«Η Λούσι είναι ένας αξιαγάπητος, καλός άνθρωπος», λέει η Μόνα μέσα από την καρδιά της. «Δεν με βοήθησε μονάχα όταν ήρθα έγκυος στο Κάιρο, αλλά επιπλέον μας έβρισκε φαγητό. Βοηθάει τα παιδιά μου στα πάντα. Και η βοήθειά της είναι που επιτρέπει στα παιδιά μου να ζήσουν στο Κάιρο ως παιδιά».

Η Λούσι προσφέρει βοήθεια όχι από φιλανθρωπία, αλλά ως ένδειξη αλληλεγγύης. «Η αλληλοβοήθεια είναι διαφορετική», εξηγεί. «Είναι προσανατολισμένη στην κοινότητα, είναι αντικαπιταλιστική και δεν σχετίζεται με μεγάλες δυτικές οργανώσεις, που συχνά αποσκοπούν αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων».

Στο παρελθόν στη Γερμανία η Λούσι βοήθησε πολλούς πρόσφυγες και οικογένειες. Η συνάντηση με τη Μόνα όμως είχε ιδιαίτερη σημασία για εκείνη. Μπορεί να νιώσει τη δύναμη και την περηφάνια που έχουν οι άνθρωποι από τη Γάζα, παρά τα όσα έχουν βιώσει. «Η Μόνα λέει πάντα πως είναι Παλαιστίνια, κόρη της Γάζας. Και είναι περήφανη για αυτό».

Χωρίς δικαιώματα και δουλειά

Παρ’ όλα αυτά η Μόνα και οι άλλοι Παλαιστίνιοι που έχουν έρθει στο Κάιρο αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες σε νομικό επίπεδο. Επειδή δεν έχει λάβει άδεια παραμονής, η Μόνα βρίσκεται σε αδιέξοδο. Τα παιδιά της δεν μπορούν να πάνε στο σχολείο και η ίδια δεν δικαιούται να εργαστεί. «Στη Γάζα ήξερα τους πάντες και τα πάντα, ο καθένας ήταν πρόθυμος να βοηθήσει», λέει η Μόνα. «Οι Αιγύπτιοι είναι μεγαλόψυχοι άνθρωποι, αλλά η κυβέρνηση δεν μας θέλει».

«Η Γάζα είναι η ψυχή μου», διηγείται η Μόνα. Της λείπουν οι δρόμοι, τα καφέ, το συναίσθημα του συνανήκειν. «Αγαπώ τη Γάζα, όπως και την Παλαιστίνη», λέει με τρεμάμενη φωνή. «Δεν ξέρω αν το σπίτι μου είναι ακόμη όρθιο. Ο φόβος πως θα υπάρξει ξανά πόλεμος εκεί και πως θα κινδυνέψουν τα παιδιά μου δεν με αφήνει ήσυχη». Γι’ αυτό και προς το παρόν η Μόνα δεν θεωρεί ότι μπορεί να επιστρέψει στη Γάζα. Θέλει πολύ να επιστρέψει, «αλλά μόνο όταν αυτό θα είναι ασφαλές».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς