Διακυβεύεται η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας;

To διπλωματικό bras de fer ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ, που παίρνει από σήμερα νέες διαστάσεις, συνεχίζει να προβληματίζει πολιτικούς παρατηρητές. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου επιβεβαίωσε τον αποκλεισμό του τουρκικού εναέριου χώρου για τα ισραηλινά αεροσκάφη, όσο καιρό το Ισραήλ δεν ζητά συγγνώμη για τη φονική επιδρομή στο "Στολίσκο της Ειρήνης" στα ανοιχτά της Γάζας. Η επιδείνωση στις σχέσεις της χώρας με το Ισραήλ θεωρείται ως σύμπτωμα αλλαγής στις εξωτερικοπολιτικές προτεραιότητες της Άγκυρας. Απομακρύνεται η Τουρκία από τη Δύση;

Νέα οικονομική δύναμη, νέα εξωτερική πολιτική

Αλλάζει κάτι στη εξωτερική πολιτική της Άγκυρας; Το ερώτημα είναι εύλογο μετά τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η τουρκική διπλωματία με το Ιράν, αλλά και την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στου Παλαιστίνιους της Γάζας με τα γνωστά επακόλουθα. «Η Τουρκία απέκτησε περισσότερη αυτοπεποίθηση», υποστηρίζει ο καθηγητής Χάιν Γιούργκεν Αξτ από το Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ντούισμπουργκ-Εσσεν. «Συνειδητοποίησε τη οικονομική της σημασία και τη χρησιμοποιεί στην χάραξη εξωτερικής πολιτικής. Αλλά από την άλλη πλευρά αυτή η πολιτική προκαλεί ερωτήματα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, για το αν ο νέος της προσανατολισμός θα μπορούσε να επιβαρύνει τις σχέσεις με τη Δύση».

Η συνειδητοποίηση της νέας δύναμης της Τουρκίας εκφράστηκε τελευταία στις σχέσεις με το Ισραήλ. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια η Άγκυρα διαδραμάτισε, και με επιτυχία, ρόλο διαμεσολαβητή στο Μεσανατολικό, με την επιδρομή ισραηλινών κομμάντος εναντίον του "Στολίσκου της Ειρήνης" έξω από τη Γάζα με 9 Τούρκους νεκρούς άλλαξε ριζικά το σκηνικό. Ο πρωθυπουργός Ερντογάν χαρακτήρισε την πράξη αυτή μακελειό και δήλωσε ότι θα τιμωρήσει το Ισραήλ. Στη διένεξη μεσολάβησε ο Αμερικανός πρόεδρος, έγινε η συνάντηση Νταβούτογλου με τον Ισραηλινό υπουργό Εμπορίου στις Βρυξέλλες, χωρίς αποτέλεσμα. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Νετανιάχου απέρριψε κάθε τουρκικό αίτημα για έκφραση συγγνώμης και καταβολή αποζημιώσεων.

Μακριά το ενδεχόμενο εκτόνωσης

Σήμερα, ο Αχμετ Νταβούτογλου, υιοθετώντας έναν τόνο πιο πάνω, δήλωσε μέσω της τουρκικής εφημερίδας "Χουριέτ" ότι κλείνει ο τουρκικός εναέριος χώρας για τα ισραηλινά στρατιωτικά αεροσκάφη και ότι ενδέχεται η απαγόρευση αυτή να επεκταθεί και σε αεροσκάφη των τουρκικών αερογραμμών.

Ο βουλευτής Τόμας Μπαράις, εμπειρογνώμονας από τα χριστιανικά κόμματα σε θέματα που αφορούν την Τουρκία, βλέπει τις εντάσεις με ανησυχία. «Νομίζω ότι η Τουρκία θα πρέπει να προσέξει και να μην εκθέσει άλλο σε κίνδυνο τις καλές σχέσεις που οικοδόμησε τα τελευταία χρόνια με το Ισραήλ», υποστηρίζει. «Γι αυτό από γερμανική οπτική γωνία έχουμε συμφέρον να συμβάλουμε στο να διατηρηθούν οι σχέσεις αυτές σε καλό επίπεδο».

Αντίθετα ο Ντίτμαρ Νιτάν, από το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, πιστεύει ότι η επιδείνωση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων οφείλεται στις αναποτελεσματικές προσπάθειες της Τουρκίας για την βελτίωση των σχέσεων του Ισραήλ με τους γείτονές του. «Αυτό οφείλεται όχι τόσο στην Τουρκία, αλλά στην νυν κυβέρνηση του Ισραήλ», πιστεύει ο Γερμανός βουλευτής. «Αντιλαμβάνομαι την οργή των Τούρκων απέναντι σε ορισμένους υπουργούς της κυβέρνησης Νετανιάχου. Νομίζω όμως ότι ακριβώς επειδή η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, είναι αναπόσπαστος εταίρος του Ισραήλ, που έχει την ευθύνη για την αποκατάσταση των σχέσεων του με την Τουρκία».

Περί εκτόνωσης της κρίσης ούτε λόγος. Το πρωί κυβερνητικός εκπρόσωπος της ισραηλινής κυβέρνησης επανέλαβε ότι το κράτος του Ισραήλ δεν πρόκειται ποτέ να ζητήσει συγγνώμη από την Άγκυρα. Μετά από αυτήν επαναδιαβεβαίωση η διεθνής κοινότητα αναμένει τα επόμενα βήματα της Τουρκίας στην διπλωματική σκηνή χωρίς όμως την αίσθηση ότι η Άγκυρα γυρίζει ολοκληρωτικά τα νώτα στη Δύση.

Klaus Dahmann/Beria-Jülide Danisman/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου