Γυναίκες δημοσιογράφοι στον πόλεμο

«Τι κάνει μια γυναίκα εδώ;» ήταν το ερώτημα που συνόδευε σε όλη της τη ζωή την Ντίκι Τσάπελε ως πολεμική ανταποκρίτρια. Η Αμερικανίδα  δημοσιογράφος που πέθανε στον πόλεμο του Βιετνάμ διάλεξε αυτή τη φράση ως τίτλο για την αυτοβιογραφία της. Η ερώτηση αποκαλύπτει όχι μόνο την έκπληξη των ανδρών συναδέλφων και των στρατιωτών στο μέτωπο να συναντήσουν μια γυναίκα δημοσιογράφο. Υποδηλώνει με έναν αποδοκιμαστικό τόνο ότι μια γυναίκα είναι ακατάλληλη για μια τέτοια αποστολή.

«Γυναίκες ανταποκρίτριες είναι τόσο δημοφιλείς στην Κορέα όσο και οι ψύλλουι», έγραψε ένας δημοσιογράφος στην Chicago Tribune στη διάρκεια του πολέμου στην Κορέα. Όμως παρά τους κινδύνους και τις δυσκολίες να επιβληθούν σε ένα πολεμικό, ανδρικό περιβάλλον, κάποιες γυναίκες επέλεγαν τη δουλειά της πολεμικής ανταποκρίτριας.

Γιατί φεύγουν από την ασφάλεια του σπιτιού;

Η Ρίτα Κολμάιερ παρουσιάζει στο βιβλίο της περίπου 30 γυναίκες δημοσιογράφους, που έδρασαν τα τελευταία εκατό χρόνια και κάλυψαν διάφορους πολέμους. Ξεκινάει με την Αυστριακή Άλις Σάλεκ, την πρώτη διαπιστευμένη γυναίκα πολεμική ανταποκρίτρια που κάλυψε τις μάχες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τελειώνει με την Κάτριν Άιγκεντορφ, η οποία πιθανώς είναι η ο πιο γνωστή Γερμανίδα πολεμική ανταποκρίτρια και εργάζεται για το ZDF. Σ' αυτήν οφείλονται εξαιρετικά ρεπορτάζ από το Αφγανιστάν και την Ουκρανία.

Το βιβλίο συγκεντρώνει τις ιστορίες ζωής μεγάλων ρεπόρτερ όπως οι Γκέρντα Τάρο, Λι Μίλερ, Μάρθα Γκέλχορν ή Μάργκαρετ Μπούργκε Γουάιτ, γενναίες γυναίκες, αυτόπτες μάρτυρες του Ισπανικού Εμφυλίου ή του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Παράλληλα δίνεται χώρος και σε γνωστούς δημοσιογράφους της τηλεόρασης που έχουν καλύψει πρόσφατες συγκρούσεις όπως στο Αφγανιστάν, το Ιράκ ή τη Συρία. Περιλαμβάνονται δημοσιογράφοι όπως η Κριστιάνε Αμανπούρ ή η Κλαρίσα Γουόρντ και η Αντόνια Ράδος.  

Οι γυναίκες αυτές ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζουν την ίδια ερώτηση: γιατί φεύγουν από τη ασφάλεια του σπιτιού τους και την οικογένειά τους και βάζουν τη ζωή τους σε κίνδυνο;

Οι απαντήσεις είναι πολύ διαφορετικές. Η Αμερικανίδα φωτορεπόρτερ για παράδειγμα Λίνσεϊ Αντάριο είναι μάλλον ιδεαλίστρια. Βλέπει τη δουλειά της ως «μια δέσμευση, ένα καθήκον. Μας κάνει χαρούμενους γιατί ενώνει τις ζωές μας και δίνει νόημα», λέει. Η Μάργκαρετ Μπούργκε Γουάιτ, η οποία τεκμηρίωσε στη ναζιστική Γερμανία τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης, ήλπιζε σε μια μικρή «συμβολή στην αποτροπή μελλοντικών πολέμων».

Το βαρύ τίμημα

Η Κάτριν Άιγκεντορφ αξιολογεί τη δουλειά της διαφορετικά. Δεν βλέπει τον εαυτό της ως ακτιβίστρια. «Για μένα, το πιο σημαντικό είναι να δείχνω τι συμβαίνει εκεί. Και όσο το δυνατόν πιο αυθεντικά, βασισμένο σε γεγονότα. Δεν μπορώ να λύσω κανένα πρόβλημα, αυτό πρέπει να το κάνουν άλλοι», λέει.

Πολλοί δημοσιογράφοι πλήρωναν και πληρώνουν με τη ζωή τους την κάλυψη των πολεμικών γεγονότων. Τουλάχιστον 300 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν καλύπτοντας τον πόλεμο στη Συρία.

Τα τραύματα που απομένουν είναι κάποτε πολύ βαθιά. Όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά. Η προσπάθεια να τις φιμώσουν πεισματώνει και παρακινεί κάποιες. Η δημοσιογράφος του CNN Κλαρίσα Γουόρντ έγραψε σχετικά: «Ο πόλεμος στη Συρία ήταν μονίμως στο μυαλό μου». Η ιδιωτική της ζωή στο Λονδίνο της φαινόταν χωρίς νόημα. «Ήμουν τελειωμένη», λέει.

Ιστορίες πολλές και διαφορετικές όσες και οι γυναίκες που κάνουν αυτή τη δουλειά και επιμένουν παρά τις δυσκολίες και τις προκαταλήψεις.

Ζιμπίλε Πάινε (DPA)

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου