Γιατί δεν θα βρεθεί σύντομα λύση για το Κοσσυφοπέδιο

Πριν από είκοσι χρόνια αυτές τις μέρες ξεκινούσαν στη γαλλική πόλη Ραμπουγιέ οι συνομιλίες της διεθνούς διάσκεψης για την ειρήνη με στόχο την επίλυση της κρίσης μεταξύ Σερβίας και Αλβανίας για το Κοσσυφοπέδιο. Tο Βελιγράδι απέρριψε εκεί τις προτάσεις που είχαν παρουσιαστεί. Στις 24 Μαρτίου 1999 το ΝΑΤΟ ξεκίνησε την πρώτη στρατιωτική αποστολή του μετά το τέλος του Β‘ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι βομβαρδισμοί ανάγκασαν τον σερβικό στρατό σε υποχώρηση, έχοντας προηγουμένως εκτοπιστεί 800.000 Αλβανοί. Το Κοσσυφοπέδιο, που από το 2008 αυτονομήθηκε από τη Σερβία και έγινε το νεότερο κράτος στην Ευρώπη, τελεί λίγο-πολύ ακόμη υπό διεθνή εποπτεία. Η νατοϊκή δύναμη KFOR εγγυάται την ασφάλεια, ενώ επί δέκα χρόνια η ΕΕ, με τη μεγαλύτερη εξωτερική αποστολή της (EULEX), προσπάθησε να βοηθήσει το Κοσσυφοπέδιο στην οικοδόμηση ενός συντεταγμένου, δημοκρατικού κράτους.

Σήμερα το Κοσσυφοπέδιο θεωρείται ένα από τα πιο διεφθαρμένα κράτη στον κόσμο. Δικαιοσύνη και ΜΜΕ ελέγχονται από την πολιτική εξουσία. Οι βασικοί μοχλοί της οικονομίας είναι το εμπόριο όπλων και ναρκωτικών. Η ανεργία είναι στα ύψη. Όσοι έχουν τη δυνατότητα, φεύγουν στη Δυτική Ευρώπη. Η κατάσταση είναι δύσκολη και στη γειτονική Σερβία, μολονότι είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, με πιθανό έτος εισόδου το 2025. Ωστόσο, αν και η ΕΕ έχει δαπανήσει πολλά χρόνια διαμεσολάβησης για τα Βαλκάνια, στο Κοσσυφοπέδιο δεν έχει γίνει σημαντική πρόοδος για την άμβλυνση της συνεχιζόμενης διαμάχης. Γιατί όμως η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο υφέρπει ακόμη, παρόλο που ΗΠΑ και ΕΕ προσέφεραν πολλούς διπλωμάτες, εμπειρογνώμονες και δισεκατομμύρια ευρώ για την επίλυσή της; Μάλιστα το τελευταίο διάστημα η ένταση μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου έχει εκ νέου οξυνθεί.

Ελάχιστο ενδιαφέρον για την πρόοδο των επαφών

Υπάρχουν διάφορα εμπόδια που δυσχεραίνουν την επίλυση της κρίσης. Στην πραγματικότητα κανείς δεν έχει συμφέρον για μια γρήγορη επίλυση. Τόσο ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσις όσο και ο Ρώσος ομόλογός του Βλαντιμίρ Πούτιν γνωρίζουν καλά τη γεωπολιτική σκακιέρα των Βαλκανίων και προσπαθούν να κάνουν κινήσεις στρατηγικής. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες η Μόσχα συγκεκριμένα δεν έχει κανένα συμφέρον για άμεση επίλυση της διαμάχης, διότι έτσι θα χάσει τη σημαντική επιρροή που ασκεί στην περιοχή. Το βέτο που έθεσε η Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου ήταν μια κίνηση υπέρ των συμφερόντων της συμμάχου χώρας στα Βαλκάνια, δηλαδή της Σερβίας.

Από την πλευρά του ο ίδιος ο Αλ. Βούτσιτς έγινε ευρύτερα γνωστός μέσα από το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου. Ο Βούτσις, πρώην νεαρός συνεργάτης του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ο οποίος πέθανε στη Χάγη από ανακοπή κατά τη διάρκεια της δίκης του για εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, βρίσκεται στην εξουσία επί επτά χρόνια. Αρχικά είχε την απόλυτη υποστήριξη της Δύσης, επειδή υποσχόταν λύση στο θέμα του Κοσσυφοπεδίου. Για τον λόγο αυτό ΗΠΑ και ΕΕ του είχαν δώσει λευκή επιταγή για τους χειρισμούς που θα έκρινε αναγκαίους. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε, ενώ αντίθετα ο ίδιος συγκέντρωνε στα χέρια του ολοένα περισσότερη εξουσία, περιφρονώντας τους δημοκρατικούς θεσμούς, τη δικαιοσύνη και τα ΜΜΕ. Επίσης το Βελιγράδι χορηγεί ετησίως στη σερβική μειονότητα του Κοσσυφοπεδίου 500 εκατομ. ευρώ, τα οποία όμως καταλήγουν αλόγιστα σε τσέπες ιδιωτών.

Αβέβαιο μέλλον για το Κοσσυφοπέδιο

Από την άλλη πλευρά και το ίδιο το Κοσσυφοπέδιο δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για μια οριστική επίλυση της κρίσης με τη γειτονική Σερβία. Ο πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι και ο πρωθυπουργός Ραμούς Χαραντινάι μεγάλωσαν μέσα στον ένοπλο αγώνα ενάντια στη Σερβία, ενώ μέχρι σήμερα αμφότεροι διέπονται από έντονα αντισερβικά συναισθήματα, κερδίζοντας έτσι την υποστήριξη μέρους των ψηφοφόρων. Ενδιαφέρον επίσης είναι ότι, τόσο στο Κοσσυφοπέδιο όσο και στη Σερβία, η αντιπολίτευση εμφανίζεται ακόμη πιο ριζοσπαστικοποιημένη και τάσσεται κατά του διαλόγου με την εκάστοτε άλλη πλευρά.

Στο μεταξύ οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ έχουν έρθει αντιμέτωπες πλέον με άλλα προβλήματα, κυρίως στο εσωτερικό τους,,ενώ η ΕΕ έχει περιορίσει επίσημα τη διπλωματική εμπλοκή της στην περιοχή μετά από πολλές απόπειρες διαμεσολάβησης. Κανείς δεν πιστεύει ρεαλιστικά ότι η επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι θα ασκήσει πίεση έστω για ένα σχετικό ψήφισμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενόψει των εκλογών του Μαΐου. Όλα δείχνουν ότι η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο θα συνεχιστεί. Ο κίνδυνος βίαιων συγκρούσεων παραμένει έντονος.

Τόμας Μπράι

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη