Γενετική τεχνολογία στην υπηρεσία του ασθενή

Ο κλασικός τρόπος παραγωγής φαρμακευτικών σκευασμάτων από χημικές ή φυσικές ουσίες έχει φτάσει τα όριά του. Εδώ και πολλά χρόνια πολλά φάρμακα και εμβόλια παρασκευάζονται με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας. Στην Ευρώπη γενικότερα έχει επιτραπεί η κυκλοφορία 130 φαρμάκων που περιλαμβάνουν 100 γενετικά παρασκευασμένες ουσίες. Με τη βοήθεια βακτηριδίων, μαγιάς ή κυττάρων από θηλαστικά γίνεται η λεγόμενη ζύμωση μέσα σε τεράστια μεταλλικά δοχεία.

«Βιοφάρμακα όταν δεν γίνεται αλλιώς»

Φάρμακα γενετικά παρασκευασμένα δίνουν οι γιατροί όταν οι ασθενείς τους πάσχουν από διαβήτη, αναιμία, καρκίνο, ρευματοειδή αρθρίτιδα και ψωρίαση. Οι ασθένειες αυτές έχουν το εξής κοινό γνώρισμα, λέει ο καθηγητής Γκερντ Γκλέσκε. «Παρασκευάσματα που προέκυψαν με βιοτεχνολογικές μεθόδους χρησιμοποιούνται κυρίως όταν ο άνθρωπος ασθενεί εξ αιτίας του αδύναμου αμυντικού του συστήματος. Ο καθένας μας έχει έναν δείκτη προστασίας από τις κάθε λογής ασθένειες. Στις περιπτώσεις αδυναμίας, λοιπόν, ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί ενός επιθετικού συστήματος εναντίον του σώματός μας, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται ψωρίαση ή ρευματοειδής αρθρίτιδα. Τα βιοτεχνολογικά φάρμακα λοιπόν χρησιμοποιούνται εναντίον αυτών των ασθενειών, όταν δεν υπάρχει άλλη θεραπεία».

Ο καθηγητής Γκερντ Γκλέσκε (Gerd Glaeske) από το κέντρο κοινωνικοπολιτικής του Πανεπιστημίου της Βρέμης είναι μέλος του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων για την αξιολόγηση του συστήματος υγείας. Τα βιοτεχνολογικά παρασκευάσματα είναι μια ειδική κατηγορία φαρμάκων, πολλά υποσχόμενων, και παρασκευάζονται με τη βοήθεια ζύμωσης (fermenter) κυττάρων, βακτηριδίων ή μαγιάς σε μεγάλους μεταλλικούς βιοαντιδραστήρες.

«Θεραπεία ανάλογα με τη βαρύτητα της πάθησης»

«Συνήθως οι βιοτεχνολογικές ουσίες εμφανίζεται στο μικροσκόπιο ως πρωτεϊνούχα μόρια που έχουν μεγάλο όγκο. Οι διαφορές που βλέπω ανάμεσα στα μεγέθη των μορίων είναι εμφανείς. Γι αυτό και οι ουσίες που έχουν παρασκευαστεί με βάση τη βιοτεχνολογία αποτελούν ειδική κατηγορία στο φάσμα των γενετικά παρασκευασμένων ουσιών», υποστηρίζει ο γερμανός καθηγητής.

Η περίπτωση του Σασα, που υποφέρει από ψωρίαση, είναι χαρακτηριστική. «Η ασθένεια αρχίζει σιγά - σιγά με συμπτώματα φαγούρας», λέει, «σχηματίζεται μια κοκκινίλα σε ένα συγκεκριμένο σημείο και μετά η ασθένεια όλο και επιδεινώνεται».

Πότε τα συμπτώματα εξαφανίζονται, πότε επανεμφανίζονται. Η θεραπεία που ακολουθεί ο ίδιος είναι ακτινοβολία συνδυασμένη με λουτρά και κρέμες. «Αυτό κάνω εγώ, γιατί η δική μου περίπτωση είναι ελαφρά, και αντιμετωπίζεται με την εξωτερική καταπολέμηση των συμπτωμάτων». Σε άλλες όμως βαριές περιπτώσεις, όταν τίποτα δεν βοηθάει, ο γιατρός κάνει ένεση με αντισώματα, παρασκευασμένα σε μεγάλο ποσοστό, με τη μέθοδο της βιοτεχνολογίας. Τα αντισώματα μπλοκάρουν ορισμένα κύτταρα του αμυντικού συστήματος και έτσι η ασθένεια υποχωρεί.

Πολλά πλεονεκτήματα, αλλά…

Ο καθηγητής Γκλέσκε υποστηρίζει ότι τα βιοτεχνολογικά φάρμακα έχουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα. «Το πρώτο πλεονέκτημα για την φαρμακευτική βιομηχανία είναι ότι χρειάζεται λιγότερους συνεργάτες», λέει. «Ο κάθε εργαζόμενος παρακολουθεί την πορεία της καλλιέργειας, που εξελίσσεται μόνη της. Το δεύτερο είναι ότι τα φάρμακα αυτά περιλαμβάνουν ουσίες που έχουμε ήδη στο σώμα μας. Το τρίτο και πιο σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι οι ουσίες είναι ασφαλείς. Όταν παλαιότερα παίρναμε τμήματα ιστού ή αίμα, υπήρχε ο κίνδυνος μετάδοσης μολυσματικών νόσων, όπως AIDS και ηπατίτιδας. Τώρα με τις ουσίες τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει.

… και μειονεκτήματα

Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα. Και το μικρότερο είναι ότι δεν μπορεί κανείς να καταπιεί τέτοια φάρμακα με λίγο νερό. Γιατί το εντερικό σύστημα τα επεξεργάζεται χωρίς να αναπτύσσουν την φαρμακευτική τους δράση. Άρα, χρειάζεται η χρήση ένεσης ή ορού με ότι αυτό συνεπάγεται. «Καταγράφεται αύξηση των μολύνσεων, όταν χρησιμοποιούμε τέτοια μέσα», λέει ο γερμανός καθηγητής. «Είχαμε ένα περιστατικό στη Μ. Βρετανία, όπου σε μια δοκιμή το φάρμακο προκάλεσε άμεση αντίδραση, που σημαίνει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν γνωρίζουμε πόσο γρήγορα θα αντιδράσει το αμυντικό σύστημα. Επ΄αυτού πέρυσι δημοσιεύτηκε μια έρευνα, σύμφωνα με την οποία, στα 173 βιοφάρμακα το ποσοστό των ανεπιθύμητων παρενεργειών είναι 4 φορές μεγαλύτερος από ότι στα κλασικά χημικά φάρμακα».