Αφγανιστάν: Αποδίδει η απαγόρευση καλλιέργειας οπίου;

Περισσότεροι από 100 άνθρωποι συνελήφθησαν στο βορειοανατολικό Αφγανιστάν, επειδή καλλιεργούσαν όπιο, όπως ανέφερε σχετικό δελτίο Τύπου των Ταλιμπάν. Οι συλλήψεις έλαβαν χώρα σε μία περιοχή, όπου είχε προηγουμένως απαγορευτεί η καλλιέργεια του συγκεκριμένου είδους παπαρούνας,γνωστής και ως «Μήκων η υπνοφόρος», από την οποία παράγεται το όπιο – και κατ’ επέκταση και σκληρά ναρκωτικά, όπως η ηρωίνη και η μορφίνη.

Οι Ταλιμπάν έχουν απαγορεύσει την καλλιέργεια της εν λόγω παπαρούνας σε ολόκληρο το Αφγανιστάν ήδη από το 2022. Μέχρι τότε το Αφγανιστάν είχε τις μεγαλύτερες καλλιέργειες οπίου σε ολόκληρο τον κόσμο – μετά την απαγόρευση ωστόσο οι καλλιέργειες μειώθηκαν κατά 95%. Η αλλαγή αυτή προκάλεσε σοβαρή οικονομική ζημία στους ντόπιους αγρότες: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ τα έσοδα των καλλιεργητών από την πώληση οπίου μειώθηκαν από 1,36 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022 σε μόλις 110 εκατομμύρια δολάρια το 2023.

Ο Ασαντολάχ, όπως και πολλοί άλλοι αγρότες, δίνει τώρα μάχη για να επιβιώσει διότι καλλιεργούσε όπιο επί 20 χρόνια και η ξαφνική απαγόρευση των Ταλιμπάν τον άφησε «ξεκρέμαστο», χωρίς εναλλακτική επιλογή για τις καλλιέργειές του. «Τα χωράφια μας δεν είναι πλέον τόσο γόνιμα όσο παλαιότερα», λέει ο Ασαντολάχ. «Ακόμη και το ίδιο το Κοράνι να απαγόρευε την καλλιέργεια οπίου, τουλάχιστον δεν λιμοκτονούσαμε. Τώρα πια βγάζουμε ένα πολύ μικρό ποσοστό των χρημάτων που κερδίζαμε από την καλλιέργεια οπίου».

Σε αναζήτηση εναλλακτικών

Στο Αφγανιστάν, μία από τις πιο φτωχές χώρες του πλανήτη, έως και το 80% του πληθυσμού εργάζεται στη γεωργία. Και ακόμη και κατά τις περιόδους έντονης ξηρασίας η καλλιέργεια οπίου ήταν από τις πιο επικερδείς – και από αυτήν επωφελούνταν επιπλέον και πολλοί κοινωνικά αδύναμοι, όπως οι άνεργοι και οι γυναίκες των τοπικών περιοχών.

Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά και εξαιτίας της ξηρασίας και των δυσμενών καιρικών συνθηκών στο Αφγανιστάν δεν υπάρχουν άλλες οικονομικά αποδοτικές και φιλικές προς το περιβάλλον εναλλακτικές.

Άλλοι αγρότες προσπαθούν να μετατρέψουν τις εκτάσεις τους σε καλλιέργειες σιτηρών ή οσπρίων. Ο Χαζρατάλι, αγρότης από το νότιο τμήμα της χώρας, θεωρεί πως αυτό είναι ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα. «Η κατανάλωση νερού είναι υπερβολικά μεγάλη. Το ίδιο ισχύει επίσης για τον απαιτούμενο φόρτο εργασίας, αλλά και για τον κίνδυνο προσβολής των καλλιεργειών από παράσιτα. Η καλλιέργεια οπίου ήταν πολύ πιο απλή και αποδοτική».

«Μέχρι στιγμής οι Ταλιμπάν δεν έχουν παρουσιάσει κανένα σχέδιο για τους αγρότες που δεν μπορούν πλέον να εκμεταλλευτούν τις εκτάσεις γης τους μέσω της καλλιέργειας οπίου», δηλώνει στην DW ο Ζαλμάι Αφζάλι, πρώην εκπρόσωπος του αφγανικού Υπουργείου για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών.

Από την άλλη πλευρά βέβαια, προτού αναλάβουν την εξουσία οι Ταλιμπάν το 2021, η κυβέρνηση της χώρας δεν είχε σημειώσει ουσιαστικά καμία επιτυχία στον περιορισμό των καλλιεργειών οπίου. «Αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους», εξηγεί ο Αφζάλι. «Πρώτον στο ότι όλες οι στρατηγικές αναπτύχθηκαν στο εξωτερικό και απλούστατα δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν στη χώρα εξίσου αποτελεσματικά. Και δεύτερον η κατάσταση ασφαλείας και οι επιθέσεις των Ταλιμπάν δεν μας επέτρεψαν να υλοποιήσουμε τα συγκεκριμένα σχέδια».

Νέα αύξηση των καλλιεργειών οπίου;

Ως τρομοκρατική παραστρατιωτική οργάνωση οι Ταλιμπάν χρηματοδοτούσαν τις δραστηριότητές τους μέσω του εμπορίου ναρκωτικών. Σύμφωνα με τους ειδικούς μέχρι τη στιγμή που ανέλαβαν την εξουσία έως και το 60% των ετήσιων εσόδων τους προερχόταν από την καλλιέργεια και το εμπόριο ναρκωτικών.

Οι Ταλιμπάν είχαν μειώσει δραστικά τις καλλιέργειες οπίου και κατά την πρώτη περίοδο διακυβέρνησής τους, από το 1996 έως το 2001. Με την απαγόρευση που επέβαλαν τώρα όμως έχασαν μεγάλο μέρος της δημοτικότητάς τους ανάμεσα στους αγρότες των επαρχιακών περιοχών.

Οι Ταλιμπάν επικαλούνται θρησκευτικούς λόγους για να στηρίξουν την απαγόρευση. Όπως τονίζει στην DW ο αναπληρωτής υπουργός για την καταπολέμηση των ναρκωτικών του Υπουργείου Εσωτερικών, Αμπντούλ Χακ Ακούντ Χαμκάρ, στόχος είναι η παραγωγή οπίου να μειωθεί στο μηδέν: «Η χώρα μας τελεί υπό κυρώσεις. Ο πληθυσμός υποφέρει από τη φτώχια και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι από τα ναρκωτικά. Θέλουμε να συνεργαστούμε με τις διεθνείς οργανώσεις».

Τον Νοέμβριο πάντως η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση των ναρκωτικών ανέφερε πως φέτος η καλλιέργεια οπίου στο Αφγανιστάν εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 19% σε σύγκριση με πέρυσι.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς